بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مهارت های کارآفرینی وهوش معنوی با فرسودگی شغلی در بین کارکنان اداری شرکت آب و فاضلاب شیراز انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری کارکنان اداری شرکت آب و فاضلاب - 112 - بودند. به منظورتعیین حجم نمونه ی با استفاده از جدول مورگان 86 نفر انتخاب شدند.برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های مهارت های کارآفرینی فکری - 1391 - و هوش معنوی عبداله زاده - 1387 - وفرسودگی شغلی مسلش - - 1987 استفاده شده و برای تحلیل داده ها روش آماری همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان ، به کار رفته است.یافته ها نشان داد که - 1 مهارت های کارآفرینی با فرسودگی شغلی کارکنان و ابعاد آن رابطه منفی معناداری دارد - 2 هوش معنوی با فرسودگی شغلی کارکنان و ابعاد آن رابطه منفی معناداری دارد. نتایج نشان داد که هر چه کارکنان از نظر مهارت های کارآفرینی و هوش معنوی بالاتر باشند ،فرسودگی شغلی در آنان کمتر است.
واژه های کلیدی : مهارت های کارآفرینی ، هوش معنوی ، فرسودگی شغلی
مقدمه
از آنجا شاغلین حدود یک سوم از زندگی خود را در محیط کار می گذرانند ،اهمیت تامین سلامت محیط کار در همه ابعاد جسمی ، عاطفی و روانی بر کسی پوشیده نیست. شغل فرد فراتر از تامین زندگی اوست و بخش مهمی از از روابط اجتماعی او را نیز شکل می دهدو در عین حال بدلیل اهمیت آن برای فرد شاغل، از منابع ایجاد استرس نیز محسوب می شود. افزایش میزان استرس و فشار روانی از یکسو برکارایی فرد در محیط کار اثر منفی دارد و از سوی دیگر منجر به ایجاد اختلال در روابط خانوادگی فرد می شود که سیکل معیوبی را به وجود می آورد و یکی از نتایج آن می تواند فرسودگی کاری باشد.منظور از فرسودگی عاطفی، وجود احساساتی است که در آن شخص نیروی هیجانی خود را از دست داده و قادر به برقراری رابطه عاطفی با دیگران نیست - مسلچ وجکسون 31، . - 1981
از دیدگاه لوید و لسلی - 2014 - 4 فرسودگی شغلی5 زمانی رخ می دهد که کار انجام شده پس ازمدت کوتاهی برای فرد نامفهوم جلوه کند همچنین می تواند نتیجه اضطراب، یا گوناگونی درکارهای مربوط به فردویا نتیجه عوامل فردی باشد از دیدگاه ساعتچی - 1389 - ، فرسودگی شغلی ابتدا در قالب فرسودگی جسمانی ظاهر می شود . در این مرحله شخص کمبود نیرو،خستگی مزمن و ضعف را تجربه می کند . در ادامه شخص دچار فرسودگی هیجانی می شودو احساساتی مانند : افسردگی، درماندگی و ناامیدی از خود بروز میدهد. ریگی زاده و همکاران - 1390 - ، عنوان می کنند که بین روان رنجور خویی ،تعارض کار- خانواده و گرانباری نقش با فرسودگی شغلی رابطه ی معنی داری وجود دارد . شپرد1 و همکاران - - 2010، نیز بیان می کنند استرس 6تاثیر مستقیمی بر فرسودگی شغلی دارد و فرسودگی شغلی نیز تاثیر منفی بر تعهد سازمانی ، رضایت سازمانی و عملکرد در شغل دارد.
ارتباط متغیر های زیادی با فرسودگی شغلی مورد پژوهش قرار گرفته است، یکی از مفاهیمی که به نظر می رسد با فرسودگی شغلی در ارتباط باشد، مفهوم هوش معنوی2 است. مفهوم هوش معنوی در بردارنده ی نوعی سازگاری و رفتار حل مسأله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطه های مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردی و ... را شامل می شود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیده های اطرافش و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاری می نماید. هوش معنوی به فرد دیدی کلی درمورد زندگی و همه تجارب و رویداد ها می دهد و او را قادر می سازد به چار چوب بندی و تفسیر مجدد تجارب خود پرداخته و شناخت و معرفت خویش را عمق بخشد. همچنین هوش معنوی، زمینه تمام آن چیزهایی است که ما به آنها معتقدیم و نقش باور ها، هیجان ها، عقاید و ارزش ها را در فعالیت هایی که به عهده می گیریم در بر می گیرد - فتاحی ،1387؛ به نقل از اسکندری ،. - 1391
زوهارومارشال - 2014 - 71 معتقدند، هوش معنوی موجب میشود که فرد در برابر رویدادهاو حوادث زندگی، بینشی عمیق بیابد و از سختی زندگی نترسد و با صبر و تفکر با آنها مقابله نموده و راه حلهای منطقی و انسانی برای آنها بیابد. مک شری و همکاران - 2002 - 82 تاکید می کنندکه هوش معنوی باعث افزایش قدرت انعطاف پذیری وخودآگاهی انسان شده است، به طوری که در برابر مشکلات و سختیهای زندگی، بردباری وصبوری بیشتری دارند. الکینز و کاوندیش - 2004 - 3 بر این باورند که حوزه هوش معنوی موجب میشود که انسان با ملایمت و عطوفت بیشتری به مشکلات نگاه کند، تلاش بیشتری برای یافتن راه حل داشته باشد، - به نقل ازبا عزت و شریف زاده، . - 1391 عسکری وزیری و زارعی متین - 1390 - بیان می کنند که افراد با هوش معنوی قوی ، دارای ویژگی هایی همچون : عشق به کار و زندگی ، خلاقیت و نوآوری در کسب و کار ، تشنه ی خدمت به همنوعان و عدم وابستگی به اطرافیان هستند.
مفهوم دیگری که با توجه به ادبیات نظری آن به نظر می رسد بتواند با فرسودگی شغلی در ارتباط باشد، مهارت های کارآفرینی 3 است. برخی از مهارتهای کارآفرینی به نوعی مهارت زندگی محسوب می شوند و کارآفرینی بعنوان شیوه زندگی نیز تلقی می گردد. داشتن برخی از این مهارتها مانند جرات ورزی و تفکر خلاق، به حل مشکلات شغلی نیز می تواند کمک کند.کارآفرینیچیزی بیشترازایجادیک شغل است وتمام فعالیتهای انسان میتواند به شیوه کارآفرینانه انجام گیرد. منتهیبه طورقطع یکی ازوجوه مهم کارآفرینی ایجادشغل است.اصطلاح کارآفرینی درحیطه شغلی به معنای فرایندشکارفرصتهای شغلی توسط افرادکارآفرین بدون درنظرگرفتن کمبودمنابعی است که دراختیاردارند - ذبیحیومقدسی،1385؛ شهشهانی،1387؛استم92،2009؛هاربی واندرسون103، . - 2010 اگر از جنبه روان شناختی به کارآفرین نگاه کنیم ، متوجه می شویم سه نوع فرایند مطرح است:
-1: فرایندهای درک،مانند : پیچیدگی و سادگی، استفاده ازمقوله های موجود یا جدید و تصویر سازی کردن-2فرایندهای حل مساله ،مانند: نگاه اجمالی و یا تمرکز و اینکه چه مقدار اطلاعات برای حل یک مساله لازم است فراخوان شوند.-3فرایندهای کار مانند: انقباض و یا انعطاف پذیر، ارجحیت انواع جدیدی از کار، بر کارهای از قبل تایید شده ،تکانشی و یا انعکاسی ،تمایل به انجام کار بصورت مصمم و یا بطور تخمینی ،پذیرش مشروط و یا محتاط و تمایل به انجام کارها با وجود خطری که در آنها حس می شود. کارآفرینی یک پدیده اجتماعی است و درون فرد بصورت ذاتی وجود ندارد ، بلکه با رفتارهایی متقابل بین افراد به وجود می آید. عوامل زیادی در کارآفرین شدن دخالت دارند مانند: بلند پروازی ، اراده ،سخت کوشی،تلاش در یادگیری برای درک یک کسب و کاروتمرین بعنوان یک مدیر - طالبی،. - 1387 .هیستریچ - 2002 - 113
معتقد است که کارآفرینی فرایند خلق چیزی متفاوت و با ارزش از طریق اختصاص زمان و تلاش لازم برای آن است؛ با فرض همراه بودن ریسک های مالی، روانی و اجتماعی و نیز دریافت پاداش های مالی و رضایت فردی. کارآفرین ، به تجدید نظر و نوآوری می اندیشد و به تغییر به عنوان یک فرصت می نگرد. به نظر می رسد ،احتمال اینکه فردی با این دیدگاه دچار فرسودگی شغلی شود،بسیار ضعیف است.امروزه محققان بر این باورند که کارآفرین،کارآفرین متولد نمی شود بلکه با یادگیری مهارت های کارآفرینی،ساخته می شود.همانطور که شخص یکباره دچار فرسودگی شغلی نمی شود، یکباره نیز کارآفرین نمی شود. هم چنین ممکن است شخص تنهادرمرحله ای خاص اززندگیش تصمیم بگیرد،کارآفرین شود. - هیستریچ، به نقل از احمد پورداریانی، . - 1389
بوجه به مباحث مطرح شده فوق، هدف از این پژوهش بررسی رابطه ی بین مهارت های کارآفرینی وهوش معنوی با فرسودگی شغلی است.شغل هر فرد چیزی است که فرد باید با همکاران، مافوق ها، ارباب رجوع و... تعامل داشته باشد وقوانین، مقررات و آیین نامه های سازمان را رعایت کند. حتی ممکن است فرد در شرایط کاری یا محیطی که چندان هم مطلوب نباشد کار کند؛ این بدان معنی است که عوامل موجود در محیط کار به طور وسیعی با سلامت یا بیماری افراد شاغل در ارتباطند . بنابراین توجه به بهداشت روانی در تمام عرصه های زندگی از جمله زندگی کاری افراد بسیار مهم است - آیلو12 ، . - 2015 سلامت روانی یعنی حالتی که طی آن شخص با ابعاد گوناگون زندگی خود سازگار شده است ، ادراک درستی از واقعیتها دارد و می تواند خود را به شیوه ای منطقی و موفقیت آمیز ، با فشارها و ناکامی های زندگی سازگار کند - ساعتچی،. - 1389 شفیع آبادی - 1391 - پدیده فرسودگی شغلی13 را ترکیبی از
