بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر در پی بررسی رابطه میزان انتقاد پذیري معلمان با توسعه تفکر انتقادي در دانش آموزان پایه پنجم و ششم دوره ابتدایی ناحیه 1 آموزش و پرورش شهرستان اورمیه است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماري تحقیق حاضر، کلیه دانش آموزان مقاطع پنجم و ششم دوره ابتدایی ناحیه 1 آموزش و پرورش شهرستان اورمیه بود که حجم نمونه 225 نفر بدست آمد. براي انتخاب نمونه از روش چند مرحله اي، تصادفی و بمنظور جمع آوري اطلاعات از پرسشنامه استاندارد استفاده شد و پایایی آن با آلفاي کرونباخ 0/769 تایید شد. کمترین سن دانش آموزان در تحقیق حاضر 11 و بالاترین سن 12 بود. رگرسیون نشان داد که جنسیت و پایه تحصیلی بر انتقاد پذیري معلمان و توسعه تفکر انتقادي دانش آموزان پایه پنجم و ششم دوره ابتدایی ناحیه 1 آموزش و پرورش شهرستان اورمیه به ترتیب 74/6 و 65/9 درصد تاثیر دارند.
1. مقدمه
طرز تفکر، موضوع بسیار مهمی است. زیرا بر اساس آن »فلسفه زندگی« هر فردي ریخته می شود - شاملو، . - 1385 تفکر نهایت چاره جویی انسان است. کیفیت آینده ما تماماً به کیفیت تفکر ما بستگی دارد. این نکته هم در سطح فرد، هم در سطح جامعه و هم در سطح دنیا مصداق دارد - دوبونو، 1967، ترجمه فرجی، . - 1384 به طور کلی تفکر قابلیتی است که فرد بتواند به وسیله آن مساله اي را حل کند و یا حقیقتی را درك نماید - هالاهان و کافمن، 1944، ترجمه جوادیان، . - 1383
تفکر جزء ذاتی رشد انسان است و همین نکته بس که ما حیواناتی متفکریم - فیشر، 1970، ترجمه کیان زاده، . - 1385 تجهیزات، توانایی و زمینه کلی براي فکر کردن ممکن است ذاتی باشد؛ ولی راه هاي ویژه فهمیدن عالم، آموختنی است - مایرز، 1960، ترجمه ابیلی، . - 1384 در بیست سال گذشته شاهد اقدامات اولیه ي جنبشی عظیم و نوین به حمایت گسترش خرد ورزي بوده ایم. این جنبش به تفکر انتقادي یا مهارت هاي تفکر نام گرفته است - فیشر، 1970، ترجمه کیان زاده، . - 1385
استون و همکاران - 2001 - اساس تفکر انتقادي را کمک به تصمیم گیري بهتر و به عبارتی تفکر انتقادي را بازشناسی یا درك مسئله و شناخت برنامه کاربردي براي حل آن مسئله عنوان می نماید. آدمی از آغاز پیدایش روي این کره خاکی، همواره نسبت به ویژگی هاي روانی و رفتاري خویش کنجکاو بوده و در جست و جوي راه و روش و معیار هایی براي شناخت این ویژگی ها و نتیجتاً بهبود زندگی خود کوشش می کرده است - شاملو، . - 1380
تفکر انتقادي در ابعاد شناخت انسان از خود می باشد که بتواند در موقعیت هاي مختلف زندگی با دیدي باز به مسائل نگاه کرد و راه حل هاي مناسب را اتخاذ کرد تا از میزان فشار بر فرد کاسته شود. همچنین سرسختی روانشناختی ویژگی شناخته شده است که اخیراً توجه صاحب نظران را به خود کسب کرده. سرسختی روانشناختی نیز مقوله اي است که اگر چه قدمت ندارد، اما یک ویژگی شخصیتی بسیار و بارز و مهم می باشد که سهم بسزایی در شناخت انسان به عنوان موجودي مختار و ارزشمند داشته است این ویژگی از انسان فردي کارآمد و توانا می سازد که می تواند حتی در بحرانی ترین شرایط و فشار زا ترین موقعیت ها به مقابله اي منطقی و معقولانه و کار ساز دست بزند و کماکان روان و جسم خود را حفظ نماید - کوباسا، . - 1979
سخت رویی از جمله نظام باور هایی است که نقش بنیادي در کیفیت زندگی آدمی داشته و ایجاد تعادل بین ابعاد مختلف آن را به عهده دارد - بیاضی، 1376، نقل از ملک زاده، . - 1387 نظام باورهاي در ما از یک سو سبب بهبود رفتار، افزایش سلامتی، رضایت خاطر در زندگی و خشنودي و ارتباط کیفیت زندگی می شود و از سوي دیگر به نظر می رسد بسیاري از مشکلات و مسائلی که افراد در زندگی با آن مواجه شده و تجربه می کنند منتج از این باورهاست. نظام باورهاي افراد، تاثیر گسترده اي در ایجاد تعادل بین ابعاد مختلف زندگی می گذارد و به عنوان یک الگوي رفتاري، آدمی را قادر می سازد تا برایند هاي دلخواه را گسترش دهد و از برآیند هاي ناخواسته اجتناب کند - بندورا ، . - 2001
ریچارد پل پنج راهبرد آموزش را تحت عنوان راهبردهاي جهانی آموزش که فراتر از موضوع درسی هستند معرفی می کند: .1 نقش معلم .2 پرسش و پاسخ سقراطی .3 نقش بازي و دوباره سازي دیدگاههاي مخالف .4 تجزیه و تحلیل تجربیات .5 آموزش تفاوت میان واقعیت، دیدگاه و ارزشیابی و قضاوت منطقی به شاگردان. - آنجلی، 1997، ص . - 47 وایتهد با کلام معروف خود که: »یادگیري شاگردان بی فایده است مگر اینکه کتابهاي خود را گم کنند، جزوات خود را بسوزانند« و … تلویحاً به این معنا اشاره دارد که ثمرة واقعی تعلیم و تربیت باید یک فرایند فکري باشد که از مطالعه یک رشته بهوجود می آید نه از طریق اطلاعات جمع آوري شده - مایرز، 1374، ص . - 8
