بخشی از مقاله
چکیده :
مسئله موردنظر دراین پژوهش این است که آیا رابطه ای بین نگرش مذهبی وسلامت روانی دانشجویان دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه گیلان وجود دارد.هدف از انجام پژوهش حاضر ، بررسی ارتباط بین نگرش مذهبی و سلامت روانی دانشجویان دانشکده ادبیات و علوم انسانی می باشد که به این منظور 240نفر 120 - دختر و 120 پسر - از دانشجویان دوره کارشناسی دانشکده ادبیات وعلوم انسانی از رشته های مختلف - زبان و ادبیات فارسی ، زبان وادبیات عرب ،علوم سیاسی ، زبان روسی ، مشاوره ، روان شناسی ، علوم اجتماعی ،مدیریت ، زبان انگلیسی و حقوق - واز سالهای ورودی مختلف 1387 - ،1386، 1389، - 1388از طریق روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند.
برای جمع آوری داده های پژوهش پرسشنامه نگرش مذهبی - سراج زاده - و پرسشنامه سلامت عمومی - GHQ - مورد استفاده قرار گرفت.و برای تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی و استنباطی - ضریب همبستگی پیرسون ، آزمون t،تحلیل واریانس و تحلیل رگر سیون - استفاده شد. برای بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و سلامت روان دانشجویان از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که به دلیل اینکه ضریب همبستگی برابر با -0/19 و سطح معناداری با 0/002 است رابطه همبستگی معنادار است ..با توجه به نقش دین و نگرش مذهبی در سلامت روان به نظر می رسد مسئولین فرهنگی جامعه به ویژه مسئولین فرهنگی دانشگاه باید به آن توجه ویژه نمایند و برنامه های خاصی را در این راستا پیش بینی کنند.
مقدمه
اختلال های روانی در جوامع انسانی بسیار مشهود است وبسیاری از افراد در زندگی امکان ابتلا به ناراحتی های روانی را دارند و به عبارت دیگر کمتر کسی وجود دارد که در برابر بیماری های روانی مصونیت داشته باشد .هدف اصلی بهداشت روانی پیشگیری از وقوع ناراحتی ها و حفظ سلامت روانی به منظور ایجاد یک محیط فردی و اجتماعی سالم و مناسب و همچنین درمان اختلالات روانی و پیشگیری از مزمن شدن بیماری در افراد است - حاجی آقاجانی و اسدی نوقانی ،. - 1378 کارشناسان سازمان بهداشت جهانی، سلامت فکرو روان را قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران ، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات به طور منطقی ، عادلانه و مناسب عنوان می کنند و معتقدند سلامت روان تنها نداشتن بیماری های روانی نیست بلکه توان واکنش در برابر انواع گوناگون تجربیات زندگی به صورت قا بل ا نعطاف و معنی دار است.
از جمله عواملی که می تواند در پیشگیری و کاهش اختلال های روانی و همچنین مشکلات ناشی از آن از جمله خودکشی ، اعتیادبه مواد مخدر، افسردگی ، اضطراب و غیره نقش موثری داشته باشد ، داشتن اعتقادهای مذهبی است - عظیمی دولتی و نوغانی ،. - 1379 تقویت باورها و عقاید مذهبی در تمامی مراحل زندگی، یک اقدام پیشگیری کننده جهت کاهش اختلالهای روانی است - یعقوبیان و یعقوبی ،. - 1379 اعمال مذهبی،اعمالی هستندکه برروی عملکرد انسان تاثیر مثبتی دارند بدین طریق اعمال مذهبی گاه به عنوان تخفیف دهنده اضطراب ، احساس گناه ، افسردگی ، رفع تعارض و ناامنی و غیره به کار می روند.
بیان مسئله
در سالهای اخیر دین ومذهب به عنوان یکی از عمده ترین متغیّرهای موثر به رفتار و حالات روانی افراد مورد توجه بسیاری از متخصصین علوم رفتاری قرار گرفته است تا جایی که برخی دین را عامل اساسی در بهداشت فردی اجتماعی معرفی کرده اند. دین و سلامت روانی هر دو موضوعات پیچیده و وسیع هستند که ساختار چند بعدی و چند سطحی دارند که از طریق مختلف و در تحقیقات و تحلیل های جامعه شناختی و روانشناختی خود را آشکار ساخته اند .متاسفانه این دو موضوع در مقایسه با موضوع های دیگر اندک توجه را در منابع علمی و تحقیقات روانشناسی به خود اختصاص می داده اند..بنابراین پرداختن به موضوع سلامت روانی و ارتباط آن با نگرش های مذهبی و دین بسیار مهم به نظر می رسد.
هدف پژوهش
هدف کلی از انجام این پژوهش دستیابی به اطلاعاتی پیرامون رابطه ی نگرش مذهبی وسلامت روانی در نمونه های دانشجویی است یعنی می خواهیم بدانیم که آیا نگرش مذهبی با سلامت روان ارتباط دارد.
اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
در جهان امروز علی رغم پیشرفت های شگرف و گوناگونی که در تمام زمینه های اقتصادی ، اجتماعی و از جمله علوم رخ داده است بشر نتوانسته است شکاف روحی و روانی خود مانند اضطراب ، افسردگی ،استرس وفشارهای روانی ، پوچ گرایی و بی معنی بودن زندگی را درمان کند.چنین به نظر می رسد که انسان امروزه هویت اصلی خود را از دست داده و از خویشتن خویش بیگانه شده است. گرچه انسان به بسیاری از امیدها و آرزوهای خویش به ویژه دستاوردهای مادی و رفاهی رسیده که هرگز فکر تحقق آنها را نمی نموده و در این زمینه ها دست آوردهای شگفت آوری داشته است ودر عین حال زندگی بشر با احساس خشنودی و خوشبختی ، آرامش و آسایش خیال و رضایت مندی همراه نبوده است.
از منظر زندگی فردی ، بدرفتاری ها ، بداخلاقی ها ، نابهنجاریها ، غرور ، بد زبانی ، بد بینی ها هر یک بخشی از هویت انسان مارا به مخاطره انداخته و از سوی دیگر در حوزه اجتماعی ، آسیب ها و ناهنجاری ها،سودجویی ها فضای زندگی را به ابتذال ، بی تفاوتی و پوچی کشانده است. قرآن می فرماید: والعصر» انّ الانسان لفی خسر - «عصر،آیه1و - 2یعنی به عصر که انسان ها همه در زیانند.چنین به نظر می رسد که ماانسان ها که از خویشتن خویش و اصول اصلی عالم هستی به دور افتاده ایم وجود وگوهرجانمان رابه دست فرامشی سپرده ایم که در این باره خداوند در قرآن می فرماید:»نسو االله فنسیهم المنفقین هم الفسقون - «توبه،آیه - 67یعنی : خدا را فراموش کردند و خدا آنها را فراموش کرده و رحمتش را از آنها قطع نموده ، منافقان قطعا فاسقند.
می دانیم که شناخت هدف آفرینش یکی از دغدغه های دیرین بشری بوده که یکسو با سرنوشت انسان گره خوره و از سوی دیگر با خداوند و جهان هستی سرو کار دارد .هدفی که انسان برخلقت می شناسد نگاه اوبه جهان و انسان را رقم زده وهدف و جهت گیری زندگی اورا مشخص می نماید.بدان سان می تواند برهمه انگیزه ها، اندیشه ها ، احساسات و عواطف ،اعمال و رفتار او تاثیر گذارد و به زندگی انسان معنی و مفهومی داده و یا اورابه پوچی و بی معنایی رهنمون سازد - کمالی،. - 1384 ازروزگارقدیم تا به امروز این اندیشه که دانش وصنعت نتوانسته پناهگاه امن انسان باشد تداوم یافته ودر عرصه های نظری و علمی دلایل دیگری براثبات آن اندیشه آورده شده است.
نمونه عینی اش جامعه آمریکا وبرخی از کشورهای پیشرفته اروپایی هستند که به لحاظ علمی و فنی سرآمد کشورهای جهان هستند ولی با سقوط اخلاقی و آسیب های روانی و اجتماعی عدیده ای روبه رو هستند - قیوم زاده، . - 1384 دین و مذهب یکی از اساسی ترین و مهم ترین نهادهایی است که جامعه بشری به خود دیده است به طوری که هیچ گاه بشر خارج از این پدیده زیست نکرده و دامن از آن نکشیده است بدون تردید مذهب ، انسان را در مقابل هجوم اضطراب ، تردید و ناامیدی نیرومند و آماده می سازد .ارزش هر فرد مذهبی به میزان رشد آگاهی وبصیرت ودانایی وی بستگی داردو تازمانی که شناخت اصولی از مذهب شکل نگرفته باشد نمی تواند از نقش تعیین کننده ای در زندگی روبه رشد فرد داشته باشد و این عقل و استدلال و بصیرت است که ارزش و چگونگی هیجان و احساسات مذهبی را تعیین نموده به آن معنی و مفهوم داده و رشد یافته و عمیق می سازد.
در نتیجه مذهب عملا به عنوان یک سیستم ارزشی به حرکت های انسان جهت داده ،هدفمند نموده و به سوی اعتلای روانی ،انسانی ،تکامل رهنمون می سازد - صادقی، . - 1378 با توجه به اینکه دانشجویان بخش بسیار مهمی از جمعیت جوان هر کشوری محسوب می شوند و رشد وتعالی کشور وابسته به سلامتی آنها است بدیهی است هرگونه توجه به این گروه در آینده کشور تاثیرات شگرفی باقی می گذارد در نتیجه محقق در پی درنظر گرفتن این مسئله مهم است .همچنین با عنایت به نکات قبلی فوق در نظر داریم تا رابطه معین این متغیّرهارا مورد بررسی قرار دهیم تا مشخص شود آیا عملا این متغیّرها با یکدیگر رابطه قابل توجه ای دارند یا خیر؟
