بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف اصلی تعیین اثربخشی روش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان علائم مبتلایان به پارکینسون انجام شد. روش پژوهش نیمه تجربی به صورت پیش آزمون - پس آزمون و آزمون پیگیری در گروه آزمایش و گواه بود. جامعه مورد مطالعه در این تحقیق کلیه بیماران مبتلاء به پارکینسون از مراجعه کنندگان به کلینیک ها و بیمارستانهای تخصصی مغز و اعصاب شهر اصفهان در سال 1394را شامل می گردید.
شیوه نمونه گیری هدفمند بود که نهایتاً تعداد 30 نفر شامل 15نفر گروه آزمایش و 15نفر گروه کنترل برای نمونه نهایی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات عبارت بودند از ؛ مقیاس درجه بندی بیماری پارکینسون - کوتی و همکاران،. - 2013 گروه آزمایش تحت مداخله درمان مبتنی بر پذیرش و تعهدACT در 8جلسه قرار گرفت.
داده های حاصل با استفاده آمار توصیفی میانگین و انحراف معیارداده ها توصیف و روش آماری تحلیل واریانس با اندازه های مکرر تحلیل شد و نتایج نشان داد؛ مداخله مبتنی بر پذیرش و تعهد ACT، بر میزان علائم بیماری پارکینسون مؤثر نبود - . - p>0.05 بنابرآن به نظر می رسد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ACT را شاید بتوان بعنوان یک درمان تکمیلی با سایر درمانهای روانی-جسمانی تخصصی که اهداف آنها تغییر علائم بیماری است، استفاده نمود.
مقدمه
بیماری پارکینسون1 دومین اختلال نورودژنراتیو شایع پس از بیماری آلزایمر است. بروز بیماری پارکینسون در حدود 15 در 100000 در جمعیت عمومی است که در جمعیت بالای 65 سال به 160 در 100000 افزایش می یابد. بیماری پارکینسون در مردان بیشتر از زنان دیده می شود - نسبت جنسی در حدود 1/8 به . - 1 این بیماری در بین نژاد اسپانیایی بیشتر از سایر نژادها دیده میشود و پس از آن سفیدپوستان، آسیایی ها و آفریقایی ها قرار دارند. شیوع بیماری پارکینسون در افراد 65 ساله به بالا حدود %1 است.
همچنین شیوع پارکینسون در جمعیت عمومی ایران 2 درصد هزار نفر است که این میزان در افراد بالای 65 سال به 2 در هزار نفر 10 - برابر - افزایش می یابد. بر همین اساس و با احتساب جمعیت 75149669 میلیون نفری کشور در سال 1390، پیش بینی می شود بین 150 تا 160 هزار نفر بیمار مبتلا به پارکینسون در کشور وجود داشته باشد
شیوع این بیماری در میان کشورهای اروپایی در حدود 108 تا 257 مورد در هر صد هزار نفر 0/1 - تا 0/25 درصد - گزارش شده است - لیندگرین، ون کمپنهوسن، اسپوتک، سیبرت و دول3، . - 2005 پارکینسون در میان سالمندان بسیار شایع بوده و شیوع آن از 1 درصد در افراد بیش از 60سال به 4 درصد در افراد بالای 80 سال افزایش پیدا می کند
اکثر این بیماران به نوع ایدیوپاتیک5 - بدون هیچ علت شناخته شده - به پارکینسون مبتلا می شوند. بیماری پارکینسون دومین اختلال نورودژنراتیو 6 شایع بعد از بیماری آلزایمر است. میانگین سن شروع این بیماری 60 سالگی است، اگرچه در 5 تا 10 درصد موارد که به عنوان پارکینسون با شروع در دوره جوانی اطلاق می شود، در سنین 20 تا 50سالگی آغاز می گردد
از طرفی علائم این بیماری برای اولین بار در سال 1817 میلادی توسط دانشمند بریتانیایی به نام دکتر جیمز پارکینسون شناسایی شد. وی نام این بیماری را فلج لرزان8 نامید که امروزه آن را تحت عنوان بیماری پارکینسون می شناسند
در واقع بیماری پارکینسون حرکات افراد را تحت تأثیر قرار می دهد و سبب ایجاد اختلالات حرکتی می شود. بارزترین علائم حرکتی در شروع بیماری عبارتند از لرزش یا ترمور10، سفتی11، برادی کینزی12 یا کندی حرکت و اختلال در راه رفتن یا عدم تعادل وضعیتی.13 سایر علائم و نشانه های حرکتی شناخته شده، منجر به اختلال در گام برداشتن و ایستادن - مانند شتابزدگی غیرارادی14 -حرکات سریع به این سو و آن سو در گام برداشتن و وضعیت خم شده به سمت جلو در هنگام راه رفتن -
اختلال در تکلم و بلع - روسل، سیوسی، کانر و اسخالرت 15، - 2010؛ ماسکه شدن صورت16؛ و ریز شدن دست خط17 می شوند؛ اگر چه دامنه مشکلات حرکتی ممکن است حتی وسیع تر از این نیز باشد. علائم غیرحرکتی شامل اختلال عملکرد اتونومیک، مشکلات عصبی-روانی - خلق، شناخت، رفتار یا تغییرات فکری - و مشکلات حسی و خواب می باشد
با کاهش کیفیت زندگی در مبتلایان و مراقبان آنها، افزایش مرگ و میر و افزایش احتمال نیاز به پرستار در منزل همراه است
همچنین سایر علائم شامل؛ عدم تعادل وضعیتی 2، علائم غیرحرکتی شامل مشکلات عصبی- روانی - خلق، شناخت، رفتار یا تغییرات فکری - و مشکلات حسی، کیفیت زندگی و خواب می باشد - جانکوویک، . - 2008 همچنین بیماری پارکینسون در افراد به صورت های مختلفی بروز می کند ، و هر یک از آنها با داشتن این بیماری طیف گسترده ای از علائم را تجربه می کنند . اگر چه علائم ممکن است خفیف ، شدید ، مداوم و یا به ندرت رخ دهد ، اما این بیماری به نظر می رسد پنج مرحله متفاوت داشته باشد . مدت زمان هر مرحله متفاوت است و پرش از مراحل ، از مرحله اول به مرحله سه ، به عنوان مثال ، متداول است
مراحل بیماری پارکینسون عبارتند از:مرحله یک: در مرحله اولیه بیماری ، بیمار معمولا علائم خفیف را تجربه می کند . این علائم شامل لرزش و یا احساس تکان هایی در یکی از اندام می باشد. مرحله دوم: در مرحله دوم بیماری پارکینسون ، علائم بیماران به صورت دو طرفه است ، بر هر دو دست و پا و هر دو طرف بدن تاثیر گذار است.مرحله سه: مرحله سه نشانه های بیماری پارکینسون می تواند تا حدودی شدید و شامل عدم توانایی در راه رفتن یا ایستادن باشد. مرحله چهار: این مرحله از بیماری با علایم شدید بیماری پارکینسون همراه است. اغلب حرکات محدود و سفتی و کندی اندام حرکتی در او قابل مشاهده است . مرحله پنج: آخرین یا مرحله نهایی بیماری پارکینسون معمولا معطوف به حرکات فیزیکی بیماران می شود. بیمار معمولا قادر به مراقبت از خودش نیست و ممکن است در کل قادر به ایستادن یا راه رفتن در این مرحله نباشد
با توجه به آنچه ذکر شد و وجود جنبه های روانی علاوه بر جنبه های جسمانی بیماری پارکینسون می توان برای بهبود شرایط درمانی از روان درمانی نیز بهره برد،که یکی از روش های درمانی مطرح در حال حاضر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد می باشد. در ACT هدف اصلی ایجاد انعطاف پذیری روانی است. یعنی، ایجاد توانایی انتخاب عملی در بین گزینه های مختلف که مناسب تر باشد، نه اینکه عملی صرفا جهت اجتناب از افکار، احساسات، خاطره ها یا تمایلات آشفته ساز انجام یا در حقیقت به فرد تحمیل شود
در این درمان ابتدا سعی می شود، پذیرش روانی4 فرد در مورد تجارب ذهنی - افکار، احساسات و ... - افزایش یابد و متقابلا اعمال کنترلی نامؤثر کاهش یابد. به بیمار آموخته می شود که هرگونه عملی جهت اجتناب یا کنترل این تجارب ذهنی ناخواسته بی اثر یا اثر معکوس دارد و موجب تشدید آنها می شود و باید این تجارب را بدون هیچگونه واکنش درونی یا بیرونی جهت حذف آن ها، به طور کامل پذیرفت.
در قدم دوم، بر آگاهی روانی5 فرد در لحظه حال افزوده می شود؛ یعنی، فرد از تمام حالات روانی، افکار ورفتار خود در لحظه حال آگاهی می یابد. در مرحله سوم، به فرد آموخته می شود که خود را از این تجارب ذهنی جدا سازد - جداسازی شناختی - به نحوی که بتواند مستقل از این تجارب عمل کند. چهارم، تلاش برای کاهش تمرکز مفرط بر خودتجسمی6 که فرد برای خود در ذهنش ساخته است. پنجم، کمک به فرد تا اینکه ارزش های شخصی اصلی اش را بشناسد و به طور واضح مشخص سازد و آنها را به اهداف رفتاری خاص تبدیل کند - روشن سازی ارزش ها - .
در نهایت، ایجاد انگیزه جهت عمل متعهدانه7 یعنی؛ فعالیت معطوف به اهداف و ارزش های مشخص شده به همراه پذیرش تجارب ذهنی - گراهام، گیلاندرس، استوارت و گایسک8، . - 2014 مزیت عمده این روش نسبت به روان درمانی های دیگر، در نظر گرفتن جنبه های انگیزشی به همراه جنبه های شناختی، به جهت تأثیر و تدوام بیشتر اثربخشی درمان است
ویهوف 9و همکاران - - 2011 در یک مطالعه فراتحلیلی نشان دادند درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر تغییر رویکردهای شناختی این بیماران موثر بوده و می توانند نقش درمانی مکمل را داشته باشند.
