بخشی از مقاله
چکیده
در جامعه ی پیشرفته ی امروزی ، سلامت روان یکی از ابعاد سلامتی محسوب می شود براساس ، تعریف سازمان بهداشت جهانی سلامتی عبارت است از حالت رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نداشتن بیماری یا ناتوانی. بهداشت روان تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد .پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی شخصیت های صبحی و عصری و سلامت روانی در دانش آموزان دوره ی دبیرستان شهرستان گنبد کاووس انجام شد.
نمونه ی آماری، 140 نفر از دانش آموزان دختر دبیرستانی بودند ،که با روش نمونه گیری خوشه ایی انتخاب شدندو به پرسشنامه های صبحی- عصری هورن -آستبرگ و مقیاسGHQ گلدبرگ و هیلر - مقیاسی برای سنجش سلامت عمومی - پاسخ دادند.داده ها با نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد و نتایج نشان داد که دانش آموزانی که تیپ های صبحی دارند نسبت به دانش آموزان با تیپ های عصری میزان افسردگی و اضطراب پایین تری دارند و دانش آموزانی که دارای تیپ های صبحی هستند از سلامت روانی بیشتری برخوردارند. از نتایج دیگر این پژوهش ارتباط تیپ های عصری در دانش آموزان با افسردگی و اختلال در عملکرد اجتماعی است.
مقدمه
طی چند دهه اخیر، مطالعه درخصوص سلامت روانی و شناخت عوامل تأثیر گذار برآن، بیش از بیش مورد توجه پژوهشگران است، بنا به ماهیت پیچیده ی سلامت روانی ٌ، تعریف جامع و پسندیده ا ی برای آن وجود ندارد .این امر ممکن است تا حدودی ناشی از نبود تعریف قابل قبول وکاملی از بهنجاری باشد. سازمان بهداشت روانیٍ سلامت روانی را در مفهوم کلی بهداشت، توانایی کامل برای ایفای نقش های اجتما عی، روانی و جسمی، تعریف میکند و آن را قابلیت ارتباط موزون و تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل منطقی تضادها و تمایلات شخصی مطرح می کند.
- میلانی فر، . - 1372سلامت روانی یک وضعیت روانی ذهنی است که از ویژگی هایی نظیر: بهبود و مهار هیجانات، توانایی برقراری ارتباط با دیگران، توانایی مقابله با تنیدگیَومشکلات زندگی وکنارگذاشتن هرگونه اضطراب ُونشانه های ناتوانی ِبرخوردار است. - ربیعی، مولوی، کلانتری، عظیمی،1388 - سازمان بهداشت جهانی در آخرین بیانیه ی خود که در دهه ی گذشته منتشر کرده،سلامت روان را از 4 بعد اساسی یعنی ابعاد جسمانی-روانی-اجتماعی -معنویّ مورد بررسی قرار داده است. - حمدیه و شهیدی - 1389 بهداشت روان تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد،در پژوهش حاضر با توجه به سوابق و پیشینه ی علمی در خصوص نقش متغیر های شخصیتی در سلامت روانی به بررسی رابطه ی تیپ های شخصیتی صبحی و عصری و سلامت روانی می پردازیم.
نوعی از تقسیم بندی شخصیت افراد مدل صبحی و عصری است.در ارتباط با ساعات زیستیْ و زمان روانشناسی َ پژوهش ها نشان می دهد که افراد را می توان در یک سنخ شبانه روزی دو قطبی از عصرگاهی ُ تا صبحگا هیًٌ طبقه بندی کرد. - رابرت وبویر، - 2007 صبحی یا عصری بودن به تفاوت های فردی در دوره ها ی شبانه روزی ریتم های خود انگیخته خواب و بیداری و هشیاری ذهنی اشاره می کند. - سانگ و استو، - 2000تیپ های صبحگاهی که معمولا چکاوک ها نامیده میشوند،زودتر به خواب رفته و زودتر بیدار میشوند،در مقابل تیپ های عصرگاهی قرار دارند که معمولا جغد ها نامیده میشوند،این افراد برعکس افراد صبحی شب ها دیرتر میخوابند و صبح ها دیرتر بیدار میشوند و اغلب اوقات در زمان بیداری هم خسته هستند.
- تامپسون، - 2007 تیپ های صبحی و عصری در تعدادی از متغیر های زیست شناختی مثل ساعت غذا خوردن ،عملکرد،درجه حرارت بدن،سطح کورتیزول،ترشح ملاتونین و متغیر های روانشناختی مقل عملکرد روزانه،مقابله با استرس،هوش،نقایص شناختی،توجه و کارکرد های حرکتی،تفاوت هایی با هم دارند. - بشرپور، - 1394 مطالعات انجام شده در خصوص تیپ های زما نی - صبحی -عصری - مطرح ساخته است که سنخ های صبحی در مقایسه با عصری دارای سبک زندگی سالم تری بوده و سنخ های عصری، آشفتگی های روان شناختی و سایکوسوماتیک بیشتر ی را گزارش می دهند - موراسل ولوپز،. - 2008 پژوهش ها همچنین نشان می دهد که تیپ های صبحی در مقایسه با تیپ های عصری از لحاظ هیجانی با ثبا ت ،جدی و قابل اعتماد هستند.
- دیانگ وپیترسون، - 2009 در بین افراد با تیپ عصری تمایلات افسردگی، رفتارهای بیمارگونه مرضی، سلامتی ضعیف تر و از لحاظ بهداشت خواب و زندگی،رضا مندی پایین و بدبینی گزارش شده است - راندلر،. - 2007 کاسپار- باربا و همکاران - - 2009 پی بردند که روان رنجور خویی بالای تیپ های عصری ممکن است به ارتباط بین عصری بودن و علایم اضطراب مربوط باشد. در سال 1991،در یک مطالعه ،ترجیحات شبانه روزی افراد دارای افسردگی بالینی و گروه کنترل غیرافسرده بررسی شد. - درینان،کلابر،کریپک و گوتیب،. - 1991در این مطالعه شرکت کنندگان افسرده در مقایسه با گروه کنترل بیشتر تیپ عصری داشتند.
به طور کلی پژوهش های زیادی در خصوص رابطه ی متغییر های مختلف شخصیتی با سلامت روانی انجام شده،تران - 2001 - 1در پژوهشی دریافت که افرادی که نمرات بالایی در نوروز گرایی دارند،مستعد افسردگی،اضطراب،سرزنش خود،وابتلا به بیماری های جسمانی و روانی و به طور کلی بهداشت روانی پایین هستند - آرکین و گلدیتز،. - 1993به عنوان مثال در پژوهش - فرخ نیا و سلیمانی، - 1393 نقش ویژگی های شخصیتی در پیش بینی سلامت روانی افراد تایید شد. در تحقیق انجام شده توسط - مغانلو وآگیلار ، - 1388برون گرایی بالا وروان رنجورخویی پایین پیش بینی کننده ی سلامت روانی و جسمانی بود و در پژوهش - شکری و همکاران - 1384 ، نتایج موید آن بود که توجه به نقش صفات شخصیت در مطالعه سلامت روانی افراد بسیار مهم است.
روش نوع و طرح پژوهش:
روش پژوهش این تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود.
جامعهی آماری، نمونه و روش نمونهگیری:
جامعه ی آماری کلیه ی دانش آموزان دختر دبیرستانی شهرستان گنبد کاووس ونمونه ی آماری ،140 نفر از دانش آموزان بودند که شامل 41 نفر سال اول ، 35 نفر سال دوم ،28 نفر سال سوم و 36 نفر سال چهارم بودند از رشته های مختلف تحصیلی بودندکه با روش نمونه گیری خوشه ایی انتخاب شدند.
