بخشی از مقاله
چکیده
کاهش نرخ بیکاری و رشد بهرهوری عوامل اقتصادی از عناصر مهم پیشرفت اقتصادی می-باشند. این بررسی به ارتباط متقابل بین رشد بهرهوری و نرخ بیکاری در اقتصاد ایران در نیم قرن اخیر میپردازد. کاهش نرخ بیکاری یکی از مهمترین اهداف برنامهریزان و تصمیمگیران اقتصادی کشورها محسوب میشود و رسیدن به آن سبب حل بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی خواهد شد. در مطالعات گذشته، جهت علیت بین این دو متغیر و نحوه ارتباط بین آنها با نتایج متفاوتی همراه بوده است.
در این مطالعه با استفاده از آزمون علیت گرنجری و در تخمین سیستم معادلات همزمان، مشاهده میشود که هم در کوتاهمدت و هم در بلندمدت رابطه علیت دوطرفه بین رشد بهرهوری اقتصاد ایران و نرخ بیکاری وجود دارد. نتایج نشان میدهد که افزایش نرخ رشد بهرهوری باعث کاهش نرخ بیکاری خواهد شد و کاهش بیکاری نیز رشد بهرهوری را افزایش خواهد داد. در برنامهریزیهای مربوط به پیشرفت اقتصادی به وجود این ارتباط دوطرفه باید توجه شود.
.1مقدمه
در رابطه باچگونگی ارتباط بین بهرهوری و بیکاری یک دوگانگی در ادبیات اقتصادی وجود دارد. کاهش نرخ بیکاری و رشد بهره وری عوامل اقتصادی از عناصر مهم پیشرفت اقتصادی می باشند. در حالی که در بسیاری از مطالعات اقتصادی وجود بیکاریهای بالاتر از حد طبیعی را به پیشرفت های سریع تکنولوژی و به تبع آن افزایش بهرهوری نسبت میدهند، در مطالعات دیگری عنوان میشود که رشد سریعتر بهرهوری، اشتغال بیشتر را به همراه داشته است.
همچنین در برخی مطالعات عنوان می شود که تغییر نرخ بیکاری نیز میتواند منجر به تغییر نرخ بهرهوری گردد. عدم وجود یک رابطه مشخص بین این دو متغیر و نیز جهت علیت بین آنها عجیب نمی-باشد، زیرا در مدلهای متعارف کلاسیک این دو متغیر را فاقد تاثیر بر روی یکدیگر میدانند. در این مدلها عنوان میشود که نرخ رشد، تابع متغیر برونزای پیشرفت تکنولوژی است و بیکاری نیز تابعی از متغیرهای ساختاری بازار کار مثل قدرت چانه-زنی و منافع و مزایای بیکاری میباشد. - بین و پیساریدسٌ، - 1993 اما از طرف دیگر روند بلندمدت آمارهای جهانی نشان دهنده همبستگی قوی بین بهره وری و سطح اشتغال می باشد. نرخ بیکاری دورقمی یکی از معضلات اساسی اقتصاد ایران در دهه های اخیر بوده است.
بالا بودن نرخ رشد جمعیت در مقاطع زمانی مختلف و عدم برخورداری اقتصاد ایران از نرخ های رشد اقتصادی بالا و بادوام، باعث شده است که اقتصاد ایران ظرفیتهای لازم در جهت جذب حداکثری نیروی کار را نداشته و سیاستهای اجرا شده توسط دولتهای مختلف در راستای حل این مشکل با شکست مواجه شود. پایین بودن نرخ بهرهوری نیز از جمله عللی است که در توجیه پایین بودن نرخهای رشد اقتصادی ارائه شده و در برنامه های پنج ساله مختلف بر ارتقا آن تاکید شده است.
گرچه مطالعات زیادی در رابطه با عوامل موثر بر وقوع هر یک از موضوعات فوق و پیامدهای آنها در اقتصاد ایران انجام شده است، اما مطالعهای که به بررسی رابطه متقابل بهرهوری و بیکاری و نیز تعیین جهت علیت آنها پرداخته باشد صورت نگرفته است. لذا یکی از اهداف این مطالعه، پر کردن این خلا مطالعاتی است که در مطالعات داخلی وجود دارد.در این مطالعه ابتدا جهت علیت بین رشد بهرهوری و نرخ بیکاری برای اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته و سپس نوع رابطه بین این دو متغیر - مثبت یا منفی - مورد آزمون قرار میگیرد.
این مقاله مطابق با آنچه که در ادامه میآید سازماندهی شده است. بعد از مقدمه، در قسمت دوم به بیان مبانی نظری و مروری بر مطالعات موجود پرداخته شده است. در قسمت سوم رابطه علّی بین رشد بهرهوری و نرخ بیکاری مورد آزمون قرار گرفته و با توجه به نتایج قسمت سوم، در بخش چهارم الگوی مورد نظر بسط داده شده است. در قسمت آخر نیز نتیجهگیری بیان شده است.
.2مبانی نظری و مروری بر مطالعات انجام شده
از دیدگاه بسیاری از اقتصاددانان بین رشد بهره وری کل عوامل و نرخ بیکاری ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. بیکاری بعنوان یکی از موانع جدی برای پیشرفتهای اجتماعی و اقتصادی طبقه بندی می شود بنابراین برای جلوگیری از عوامل منفی بیکاری،کاهش نرخ بیکاری را بانوان یکی از اهداف برجسته توسعه در کشورهای در حال توسعه باید در نظر گرفت. یکی از مشخصه های کشورهای در حال توسعه پایین بودن نرخ رشد بهره وری است.
