بخشی از مقاله
چکیده :
قرآن کریم از آغاز نزول تا کنون، سرچشمه ی بی پایان علوم و معارف اسلامی و محور تعلیم و تربیت دینی بوده است و آموزش آن از اصول و روشهای گوناگونی پیروی نموده است. با توجه به این مهم، استفاده ی هرچه بیشتر از روش ها و فنون تدریس و آموزش دینی و قرآن، که منجر به مشارکت خلاق و فعال دانش آموزان در فرآیند یاددهی-یادگیری بویژه در سنین ابتدایی میشود، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ضمن آنکه اهمیت و حساسیت تدریس در مقطع ابتدایی و توجه به سبک های یادگیری دانش آموزان بر هیچکس پوشیده نیست و مقطع ابتدایی به عنوان اولین مرحله آموزش همگانی، کودکان را برای مقاطع بالاتر آماده می کند و چنانچه ازنظر کمی وکیفی در سطح مطلوبی ارائه شود، مشکلات در مراتب بعدی ،کمتر می شود.
ضمن آنکه دانش اموزان، آنچه را که به آن رغبت و شوق بیشتری دارند بهتر و سریعتر یاد می گیرند و جزء وجودی خود می کنند و این آموخته ها در رشد ذهنی ، عاطفی و پرورش آنان موثر هستند. بنابراین نقش معلمان در ایجاد انگیزه و استفاده از فنون مؤثر تدریس از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله ضمن معرفی روش ها و الگوهای تدریس، اختصاصا به معرفی روش های مؤثر تدریس در درس دینی و قران ابتدایی می پردازیم و مواردی از آسیب های تدریس درس دینی و قران در مقطع ابتدایی را بررسی می نماییم.
مقدمه :
امروزه در میان اندیشمندان مختلف ، روشن شده است که آشنایی با اصول اخلاق حرفه ای و پای بندی به الزامات و تکالیف اخلاقی در یک حرفه موجب ایجاد مزیت های راهبردی خواهد شد. امانوئل کانت در آغاز کتاب تعلیم وتربیت خود گوشزد می کند که در حرفه تدریس و تعلیم به منظور ایفای صحیح مسئولیت ها و ارتقای کیفیت فرآیند یاددهی-یادگیری ، شیوه ارائه مطالب و بهره گیری از روش ها و الگوهای جامع و موثر امری بسیار مهم ، حیاتی و تعیین کننده است .
دراین میان نهضت تربیتی اسلام در عرصه تدریس وتعلیم به ساختن معلمانی لایق ، متخلق ، وبرخوردار از فضیلت اهتمام ورزیده است از منظر تعالیم دینی معلمی در نظام اسلام منصبی الهی است و معلم عهده دار مسئولیت های الهی و در پی برآوردن آن ها می باشد . - بانکی پورفرد، 1393، - 13 در نظام آموزشی عواملی که بر آموزش قرآن اثر می گذارد عبارت است از : نگرش جامعه و خانواده به درس قرآن ، محتوای آموزشی کتاب های قرآن ، روش تدریس معلمان ، نگرش مسئولین و مدیر مدرسه به درس قرآن ، و..... می باشد که از میان این عوامل ، نوع روش و شیوه ی تدریس معلمان ومربیان قرآن است . که از نوع نگرش معلمان به نقش فراگیران ، فرآین یادگیری ونقش معلم نشات می گیرد . بعضی از الگوهای فعال تدریس عبارت است از :الگوی بدیعه پردازی ، دریافت مفهوم ، ساخت گرایی ، کارآیی تیم ، و.. می باشد . - نقیه ، 138، - 78
بررسی برخی آسیب های تدریس دینی و قرآن ابتدایی
برای تدریس کتاب هدیه های آسمانی وقرآن ابتدایی روش های آموزشی نوین توسط متخصصان و افراد دیگر طراحی شده است وباتوجه به اینکه مقطع ابتدایی مهمترین دوره ای می باشد که در آن رفتار وشخصیت کودک شکل می گیرد پس باید اهتمام جدی برای یک تدریس مؤثر صورت گیرد و در آموزش و پرورش نهادینه شود . درابتدا به بررسی آسیب های تربیت دینی می پردازیم تا متوجه شویم مشکل کجا می باشد ؟ چرا کلاس های معارف برای دانش آموزان خسته کننده وبدون جذابیت به نظر می رسد در حالیکه مهمتریت کتاب که با رفتار وکردار دانش آموز در ارتباط است ،کتاب هدیه های آسمانی و قرآن می باشد وبر آن تاکید زیادی شده است .
یکی از زمینه ها و وسائل مهم در تعلیم وتربیت کودکان برنامه های درسی می باشد و از آنجا که برنامه درسی عناصر اساسی تربیت را در خود جای می دهد و منطقی را برای رشد وکمال آدمی فراهم می سازد از اهمیت بسزایی برخوردار است و میتوان در تربیت دینی از این مورد استفاده ی زیادی به عمل آورد اما آسیبی که این محدوده را تهدید می کند فقدان برنامه ریزان کارشناسان باصلاحیت ومتخصص در زمینه های مختلف است و به طور کلی متخصصان این مبحث قابلیت به کار بردن اصول و روش های مؤثر را ندارند .
دوم آنکه مانع از یک تدریس مؤثر است و در برنامه ی درسی به آن توجهی نشده است نیازسنجی می باشد . نیازها را باید در درون مدارس جستجو کرد و گاهی میان برداشت های بزرگان جامعه وتصورات کودکان و نوجوانان فاصله ی زیادی به وجود می آید که این عامل پیام های تربیتی را قربانی می کند و رشد وکمال به تاخیر می اندازد . همچنین فقدان نگاه حکیمانه به تربیت دینی می باشد ، نگاه حکیمانه نگاهی است که باید ظرفیت متربی درنظر گرفته شود و اگر صرفا به نیاز های سطح عالی توجه کنیم ، دچار افراط شده ایم و اگر صرفا به نیاز های عینی و سهل الوصول دانش آموزان توجه داشته باشیم به تفریط گرفتار خواهیم شد پس برای دور ماندن از این آسیب ها باید نیازسنجی کامل وهمه جانبه به عمل آوریم . - حسن ملکی ، - 295:1389 با اشاره ی اجمالی به آسیب ها متوجه وضعیت کنونی در مدارس می شویم و باید در این رابطه چاره ای اندیشید.
