بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای امروز که روزانه حجم زیادی از اطلاعات و داده ها در مراکز و موسسات آموزشی توسط سیستمهای پردازش تراکنش برخط تولید میشوند و فضای رقابتی به سرعت در حال تغییر است بسیاری از این مراکز به دنبال ابزاری کارآمد هستند که توسط آن قادر باشند تا این حجم بالای داده را به سرعت جمع آوری و تحلیل کرده، آن را به اطلاعات مفید و کاربردی در راستای حمایت از تصمیم گیریهای صحیح تبدیل نمایند. مهم ترین سنگ محک برای شناسایی مدیران موفق و موثر در حوزه آموزش نتایج کاری است که از تصمیمات آن مدیران نشات می گیرد . جمع آوری و یکپارچه سازی داده ها، تحلیل اطلاعات موجود و از آن گذر اتخاذ تصمیمات موثر برای مراکز آموزشی و دانشگاهی از طرفی امکان بررسی عوامل تأثیرگذار در موفقیت دانشجویان و موفقیت در جذب دانشجو و از سوی دیگر تصمیمگیری در راستای تخصیص بهینه منابع جهت افزایش بهرهوری را به همراه دارد. راهبرد مکعب داده در حوزه هوش کسب و کار و انباره سازی داده ها راهی موثر در راستای غلبه بر مسائل سیستمهای فعلی موجود در محیطهای دانشگاهی میباشد. لذا در این مقاله ضمن تحقیق بر مکعبهای داده در حوزه هوش کسب و کار، سعی بر بررسی نحوه ساخت یک انبار داده آموزشی و تشکیل مکعبهای داده آن و همچنین استفاده از ابزار پردازش تحلیلی برخط در راستای تحلیل داده های یک سیستم آموزش نمونه خواهیم داشت.
کلمات کلیدی: انبار داده ها ، پایگاه داده تحلیلی ، پردازش تحلیلی بر خط، مکعب داده ها، هوش کسب و کار.
.1 مقدمه
در یک سیستم آموزشی موفق همه تصمیمات بر اساس اطلاعات صورت میپذیرد بنابراین داده ها و روشهای تحلیل اطلاعات نقش بسزایی بر روی کیفیت تصمیم گیری در اینگونه سیستمها دارند. در حال حاضر انبارهای داده به همراه ابزارهای پردازش تحلیلی بر خط که پایگاه داده تحلیلی نامیده میشود بعنوان یکی از بهترین راههای موجود در سیستمهای آموزشی برای جمع آوری و تحلیل اطلاعات مطرح هستند و اساسیترین هدف آنها پشتیبانی از تصمیم گیری در اینگونه سیستمهاست. در واقع پایگاه داده تحلیلی یک مجموعه موضوع گرا، یکپارچه، متکی بر بازه های زمانی متفاوت - متغیر بازمان - و تغییر ناپذیر - غیر فرار - است که برای پشتیبانی از مدیریت و تصمیم گیری به کار میرود.
طی زمان نسبتا طولانی، سیستمهای اطلاعات مدیریت1 نقش اصلی را در مدیریت کارها و وظایف مراکز آموزشی به عهده داشتند و در همین راستا ابزاری همچون سیستمهای پشتیبان تصمیم گیری2، سیستم خبره3، سیستمهای اطلاعات اجرایی4 برای کمک به مدیران ارشد آموزشی به وجود آمدند اما امروزه با تغییر شرایط رقابتی این سیستم ها قادر به جوابگویی و پشتیبانی در مقابل خواسته های جدید آموزشی نیستند. برخی از نیازهای عملکردی امروز را میتوان به شکل زیر نام برد:
- انجام تصمیم های سریع و کارا تحت فشارهای رقابتی
- نظارت بر محیط رقابتی
- داشتن اطلاعات تحلیلی از جنبه های مختلف و امکان بررسی عملکرد مراکز آموزشی از دیدگاههای گوناگون
- جمع آوری و تحلیل داده ها از تمامی منابع سازمانی به شکل پیوسته و استفاده از تکنیکهای مختلف داده کاوی و مصور سازی اطلاعات با توجه به نیازهای امروز سیستمهای معمول نمیتوانند داده
های غیر همجنس و متفاوت را مجتمع سازند و عدم توانایی در پیدا کردن روابط پنهانی میان داده ها از دیگر نقصانهای سیستمهای امروز میباشد. در حقیقت برای اینکه مراکز و موسسات آموزشی بتوانند به سرعت و با دقت در مقابل تغییرات حوزه کسب و کار واکنش نشان دهند و تصمیمات صحیح مدیریتی اتخاذ گردد نیاز به روشهایی است که اطلاعات را از منابع داخلی و خارجی جمع آوری کرده و قادر به تحلیل آنها باشد. در این مقاله برآنیم تا نحوه تنظیم مکعبهای داده در یک پایگاه داده تحلیلی را برای اطلاعات دانشگاهی بررسی نماییم.
.2 مرور ادبیات
.1-2 راهبرد هوش کسب و کار5
یک راهبرد هوش کسب و کار بسته ای از نرم افزارهای کاربردی کامپیوتری است که از جنبه های مختلف نیازهای اطلاعاتی سازمان را پشتیبانی میکند . این بسته چنانیکه در شکل 1 مشخص شده است شامل سیستمهای پردازش تراکنش، انبار داده ها، Data Mart ها ، ابزارهای تولید گزارش، سیستمهای پردازش تحلیلی برخط6 و داده کاوی و دیگر بخشها میباشد.[1] سیستم های آموزشی امروزه از یک طرف با چالش های جدیدی برای بهبود کیفیت و کارایی مواجه اند و از طرف دیگر باید پاسخگوی نیازهای در حال تغییر اقتصاد رقابتی باشند . این مساله نیازمند تاسیس و نهادینه کردن سیستم های پشتیبان تصمیم جامع و غیرمتمرکز آموزشی میباشد .
.2-2 انبار داده ها
از اواسط سالهای 1980 نیاز به انبار داده ها بوجود آمد و دریافتند که سیستمهای نرم افزاری باید به دو بخش سیستمهای عملیاتی و سیستمهای اطلاعاتی مجزا شوند که سیستمهای عملیاتی از فعالیتهای روزانه کسب و کار پشتیبانی مینمایند و برای پاسخگویی سریع به ارتباطات از پیش تعریف شده و ارائه بلادرنگ وضیعت فعلی مناسب هستند و سیستمهای اطلاعاتی برای مدیریت و کنترل و تجزیه و تحلیل داده ها به جهت اتخاذ تصمیم در مورد عملکرد آنی و آتی موسسه به کار میروند. پس در کنار پایگاههای داده که وظیفه کار با برنامه های کاربردی و اضافه و تغییر داده ها را بر عهده داشتند انبارهای داده مطرح شدند که در تسریع عملیات آماری و گزارشات تصمیم گیری موثر میباشند. [2]
هدف اصلی انبارهای داده ایجاد بستری مناسب برای تولید اطلاعاتی است که به مدیران، عوامل اجرایی و تحلیلگران برای اتخاذ تصمیم صحیح کمک میکند. چنانیکه مشخص است اطلاعاتی که در انبار داده نگهداری میشود از آنچه در پایگاههای داده نگهداری میگردد به مراتب مهمتر و باارزشتر است. در انبارهای داده تمامی اطلاعات موجود در مجموعه دانشگاهی از ابتدا تاکنون به صورت یکپارچه و سازماندهی شده نگهداری میگردد. در این مخازن اطلاعات از تمامی منابع اطلاعاتی و در یک بازه زمانی طولانی جمع آوری میشوند و به این دلیل حجم اطلاعات بسیار زیاد است. [3]
.3 تشکیل مکعبهای داده در انبار داده ها
در یک انبار داده، اطلاعات میبایست در یک ساختار خاص و متفاوت از محیطهای پردازش تراکنشی ذخیره سازی شود و همچنین برای دسترسی به اطلاعات نیز نیاز به استفاده از روشهای مناسب میباشد. برای این منظور انبار داده با استفاده از ساختار مکعب چند بعدی طراحیهای متفاوتی را در ارائه ساختار اطلاعاتی ایجاد نموده است. برای مثال در انبار داده نگهداری شده برای ثبت نام سیستم آموزش دانشگاه مطابق شکل 2، دانشجویان ثبت نام کننده، نیمسال تحصیلی، رشته ثبت نامی و میزان شهریه بعنوان ابعاد مختلف در نظر گرفته میشود که اغلب این ابعاد حالت سلسله مراتبی دارند مثلا نیمسال تحصیلی شامل تاریخ و ترم و سال تحصیلی میباشد.
