بخشی از مقاله
چکیده:
سالمندان در جامعه بعد از بازنشستگی به جای لذت از زندگی، استراحت و تفریح به افرادی تبدیل می شوند که به دلیل احساس ناکارآمدی و طرد شدن دچار افسردگی روحی گردیده و این امر تأثیر زیادی در طول عمر مفید آنها و پایین آمدن امید به زندگی در جامعه خواهد داشت. به نظر می رسد، شناخت ویژگی های جسمانی و روانی و درک نیازهای مختلف سالمندان و تلاش در جهت پاسخگویی به این نیازها و احترام به ترجیحات آن ها در طراحی و بهسازی فضاهایی مخصوص آنان، می تواند در زندگی خوب سالمندی و بهبود کیفیت و امید به زندگی آن ها و دستیابی به اهداف سالمندی موفق، مؤثر باشد. تحقیق حاضر بر آن است تا ضمن شناسایی عناصر کالبدی محیطی، نقش این عناصر را در جهت بالا بردن حس امید به زندگی در سالمندان را مورد بررسی قرار دهد. هدف اصلی در ارتقاء سلامت و کیفیت زندگی سالمندان مربوط به حفظ استقلال آنان در فعالیت های جسمی و شناختی و ادامه زندگی به صورت فعال می باشد. روش تحقیق پیمایشی، شیوه ای توصیفی- تبیینی بوده است که در این شیوه، پس از انتخاب نمونه مورد مطالعه و جمع آوری داده ها به وسیله پرسشنامه و مصاحبه، با روش تحلیل عوامل، مهمترین متغییرهای موثر در تحقیق به دست آمد. بر اساس متغیرهای مذکور، مدلی فرضی پیشنهاد گردید و پس از تایید درستی مدل پیشنهادی توسط محاسبات، تحلیل های آماری و با استفاده از نرم افزار SPSS، به اصول طراحی مجموعه های مخصوص سالمندان دست یافتیم. مقاله فوق مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد معماری می باشد.
کلمات کلیدی: فضاهای معماری،سالمندان، رشت، امید به زندگی، معماری.
.2 پیشینه پژوهش
مطالعاتی در زمینه مورد نظر صورت گرفته که به عنوان نمونه می توان به موارد زیر اشاره نمود: ضرغامی و همکاران - 1394 - در مقاله تحقیقاتی خود با عنوان ویژگی های محیطی مؤثر در افزایش کیفیت زندگی ساکنان خانه های سالمندان - نمونه موردی: خانه های سالمندان ناحیه ی شمیرانات در استان تهران - ، به این نتیجه دست یافتند که از میان عوامل پنجگانه ی شناسایی شده مرتبط با رضایتمندی ساکنان از محیط - آموزش پذیری، تجمع پذیری، سهولت دسترسی، قابلیت پیاده روی و ورزش، همانندی سرای سالمندان به خانه - ، قابلیت پیاده روی و ورزش، بیشترین تأثیر را در افزایش رضایت و کیفیت زندگی سالمندان دارد .[6] در مقاله ی دیگری توسط جوناس آندرسون، به رقابت معماری نسل نقره ای - سالمندان 65 سال به بالا - پرداخته شده است. 27 فرد در این تحقیق مصاحبه شدند که در آن، از یک راهنمای مصاحبه ی عکسدار استفاده می شد. در این پژوهش، مصاحبه شوندگان بر عوامل زیبایی شناسانه ی معماری برای طولانی شدن زندگی در یک مکان و زندگی غیروابسته در خانه های مسکونی اشاره کردند. یافته های این تحقیق حاکی از آن بود که مناسب بودن فضا برای سالمندان با راحتی دسترسی به اطراف یا پراکندگی، بافت اجتماعی و طبیعت که همه براساس اولویت های شخصی می باشند، حاصل می شود . [7]
حبیبی سولا و همکاران - 1387 - در پژوهش خود با عنوان ارتباط کیفیت زندگی با فعالیت های جسمی در سالمندان، با مطالعه ای که بر سالمندان غرب تهران انجام دادند به این نتیجه رسیدند که بین کیفیت زندگی با فعالیت های جسمی - فعالیت های روزمره و ابزاری زندگی - ارتباط معناداری وجود داردو توصیه کرده اند که برنامه ریزی هایی در جهت افزایش مشارکت اجتماعی، بهبود خدمات پزشکی و بهداشتی و ارائه ی خدمات مشاوره در جمعیت سالمندان مدنظر قرار گیرد.[8] انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، تهران- 9 آذرماه 1396 رضوانی و همکاران - 1392 - با استفاده از روش آماری به شناسایی ابعادکیفیت زندگی سالمندان در نواحی روستایی شهرستان نیشابور پرداختند و به این نتیجه رسیدندکه میزان رضایت از ارتباطات و وابستگی های اجتماعی، لذت بردن از زندگی، معناداربودن زندگی، احساس شادابی، و رضایت از ارتباط با سایر افراد، که با نام سرزندگی مطرح کرده اند، بیشترین نقش را در کیفیت زندگی سالمندان دارند.[9]
آذررنگ سیدانی و ایلکا - - 1394 در مقاله تحقیقاتی خود با عنوان طراحی مرکز تفریحی سالمندان با رویکرد علوم رفتاری در زندگی - نمونه موردی مطالعه: استان گیلان ، شهر رشت - به این نتیجه دست یافتند که برخورداری از امکانات رفاهی و مشارکت اجتماعی از نیازهای اساسی دوره سالمندی است، احداث مراکز تفریحی برای سالمندان در شهر رشت در افزایش امید به زندگی آنان اثر گذار است و مراکز رفاهی و تفریحی متناسب با نیازهای سالمندان سالم در ایران وجود ندارد. از سوی دیگر فعالیت های هنری، فرهنگی، ورزشی، تفریحی، مذهبی و اجتماعی و همچنین سبک معماری مراکز تفریحی سالمندان نقش مهمی در افزایش نشاط، شادابی و علوم رفتاری در زندگی سالمندان دارد.[10] شاخص امید به زندگی در بدو تولد معرف متوسط سال هایی است که یک نوزاد به دنیا آمده عمر خواهد کرد . در کنار میزان مرگ و میر، امید به زندگی از شاخص های مهم و موثر مولفه های اجتماعی سلامت SDH بوده و همچنین بیانگر وضعیت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی هر جامعه است. شاخصه امید به زندگی به یکی از نشانگر های نوسانات نابرابری های سلامت در جوامع گوناگون تبدیل شده است .[10]
.3 مفهوم سالمندی
.4 شاخص امید به زندگی چیست؟
کیفیت زندگی با شاخص امید×به×زندگی× 1در×ارتباط است .[16] امید به زندگی یک شاخص آماری است که نشان میدهد متوسط طول عمر در یک جامعه چقدر است و یا به عبارت دیگر هر عضو آن جامعه ،چند سال میتواند توقع حیات داشته باشد - ماکن باچ، هو و لومران، . - 2013 هرچه شاخصهای رفاهی و درمانی بهبود یابد شاخص امید به زندگی افزایش خواهد یافت و از این رو این شاخص یکی از شاخصهای سنجش پیشرفت و عقب ماندگی کشورهاست .[17] محققین تا سال 2011 یک نقشه رنگی از امید به زندگی در 222 کشور جهان، تهیه کرده اند، که تفاوت هایی که در این نقشه وجود دارد شگفت انگیز است. در این نقشه کشور کوچک موناکو که ساکنان ثروتمند دارد و امکانات بهداشتی و درمانی در آن کاملا رایگان است با شاخص امید به زندگی 89,73 سال، در رتبه ی اول ایستاده است. در این نقشه ایران با شاخص امید به زندگی 70,06 سال در رتبه ی 151 ایستاده است. بر اساس این آمار کشورهای جنوب آفریقا دارای کمترین امید به زندگی می باشند و هیچکدام امید به زندگی بالای 60 سال ندارند . نکته ایی که در همه ی کشور های مشترک است این است که امید به زندگی در زنان در همه ی کشور ها بالاتر از مردان است .[18]
