بخشی از مقاله
چکیده
همه والدین، دوست دارند فرزندانشان از بهترین ویژگی ها و خصایص بهره مند باشد. فرزند آن ها دارای صفات خوب و پسندیده و در عین حال شخصیتی باشد، که آن ها دوست دارند. راهکارها و روش های زیادی جهت تربیت بهتر – صحیح و کارآمدتر ارایه شده و کتاب های زیادی در این زمینه نوشته شده است. خانواده ها با توجه به راهکارهای موجود و طبق تجربیات خود، از روش های متفاوتی استفاده می کنند. که استفاده از روش های متفاوت، باعث شکل گیری کودکانی، با شخصیت – نگرش – رفتار اجتماعی – هیجانی و احساسی و حتی رشد فیزیکی متفاوت می شود که هر کدام میتواند مبین عملکرد والدین باشد.
والدین باید بدانند تربیت، یکی از ابتدایی ترین وظایف آنها در قبال فرزندانشان است، چرا که، خوشبختی – سعادت کمال و خود شکوفایی فرزند آنها درگرو نوع تربیتی است که انجام میدهند والدین باید از روش های سالم مطمئن و علمی استفاده کنند. محققان و پژوهشگران راهکارهایی جهت تربیت صحیح ارایه کرده اند. که میتواند راه را برای والدین هموار و دستیابی به اهداف آن ها که همانا تربیت کودکی با بهترین ویژگی های انسانی است محقق کند. هدف از این مقاله بیان نقش خانواده و والدین در تربیت کودکان و ارایه مفید در این زمینه میباشد.
مقدمه
بر هیچ کس پوشیده نیست، بزرگترین و پر رنگ ترین نقش را در تربیت کودکان، والدین بر عهده دارند. والدین در قبال تربیت فرزندان خود مسئول هستند و این نکته قابل ذکر است که والدین اولین معلمان و مربیان کودک هستند و در این موضوع حق تقدم بر هیچ نهاد – ارگان و انسان دیگری جز پدر و مادر و در رأس آن مادر نیست. خانواده باید محکم ترین تکیه گاه و پشتیبان و خانه باید امن ترین جای دنیا برای فرزندان باشد.
نقش والدین بخصوص مادر در تربیت فرزندان و مسئولیت در قبال آنها، آنقدر مهم – بزرگ وجدی است که امام سجاد می فرماید : برای تربیت فرزندت از خدا طلب کمک کن. و در جایی دیگر می فرمایند : حق فرزند بر تو این است که در سرپرستی وی مسئولیت داری، که ادب او را نیکو کنی و به سوی پروردگارش رهنمون بسازی و در فرمانبرداری از او نسبت به وظایف تو و خودش یاری اش بدهی - کتاب خانه احادیث شیعه - همیشه نباید بر این باور بود که جنبه های ارثی برکودکان اثر گذار است.
چرا که فرزندان توسط والدین، تنبیه و تشویق می شوند، به فرصت ها میرسند و یا فرصتها را از دست می دهند. کودک توسط والدین وارد اجتماع بزرگتری به جز خانواده می شود. آن ها در جامعه آن گونه برخورد می کنند، که والدین به آن ها آموخته اند. آنگونه صحبت می کنند، لباس می پوشند، غذا می خورند و .... که والدین به آنها آموخته اند. باید نقش والدین و روش تربیتی آن ها را جدی گرفت و برای داشتن جامعه ای که اساس آن کودکان هستند، ابتدا رفتار والدین و خانواده را مورد بررسی قرار داد. والدین باید برای این امر خطیر آموزش ببینند، حتی بیش از آنکه صاحب فرزندی شوند.
در بررسی های صورت گرفته، مشخص شد اغلب کودکانی که رفتارهای ناهنجار و ضد اجتماعی دارند، و یا از اعتماد به نفس پایینی برخوردارند، در نحوه تربیت آنها در خانواده و توسط لدینوا اشکالاتی وجود داشته و یا کاملاً کوتاهی صورت گرفته. پر واضح است که شخصیت کودک در خانواده شکل میگیرد و با توجه به نقش کلیدی خانواده و والدین، ابتدا این دو عنصر مهم و نقش آنها مورد بررسی قرار می گیرد و سپس راهکارهای تربیتی روانشناسی تأیید شده از نظر پژوهشگران ارایه می شود.
بیان مسئله و اهمیت موضوع
تربیت یکی از نکات بسیار مهم و قابل تأملی است که پدرها و مادر ها باید با روش های بکارگیری آنها آشنا شوند و بدانند چه موقع، در چه شرایطی و از چه روشی، از این راهکارها، جهت تنبیه و تشویق فرزند خود استفاده کنند. والدین باید مطالعه کنند، از تجربیات دیگران استفاده کنند و گاهی لازم است به متخصصین مراجعه و از او کمک بخواهند . والدین باید یاد بگیرند که چگونه کودکی با معیار های جامعه تربیت کنند، که هم مایه مباهات خودشان و هم سرافرازی جامعه باشند.
تربیت و در کنار آن تعلیم و تربیت، چیزی است که نشان دهنده فرهنگ یک ملت است. تربیت، فرهنگ یک ملت را می سازد و توسط آن یک جامعه به دنیا معرفی می شود. والدین بزرگترین ایفا کنندگان نقش در تربیت کودکان هستند، که کوتاهی هر کدام از والدین در این اصل و در رأس آن مادر میتواند خسارت های جبران ناپذیر عاطفی – احساسی، مالی و حتی جانی برای خانواده داشته و هزینه سنگینی بر دوش جامعه بگذارد.
فرضیه های تحقیق
- 1 به نظر میرسد نوع تربیت والدین پرورش در عزت نفس کودکان و نوجوانان تأثیر دارد. - 2 احتمالاً تربیت صحیح در ایجاد حس مسئولیت پذیری کودکان و نوجوانان تأثیر دارد. - 3 احتمالاً تربیت صحیح یکی از عوامل تشکیل دهنده شخصیت و منش کودک است.
اهداف تحقیق
هدف از این پژوهش، مطالعه و بررسی خانواده و نقش والدین در تربیت فرزند و بررسی تأثیر تربیت، بر اعتماد به نفس – شخصیت – عزت نفس – خود شکوفایی و حس مسئولیت پذیری کودک و نوجوان است و همچنین ارایه راهکار هایی جهت تربیت صحیح فرزندان می باشد.
تعریف تربیت
تربیت به معنای پرورش دادن – ادب و اخلاق به کسی یاددادن - فرهنگ فارسی عمید - راهکارهایی که چه در علوم روانشناسی و جامعه شناسی و چه در علوم دینی ادیان مختلف به آن اشاره شد، اغلب مفید بوده و در تمام دنیا به کار گرفته می شود ولی به اشکال مختلف، نوع تربیت در همه جای دنیا، با توجه به نوع فرهنگ و خانواده ای که فرد در آن زندگی می کند، متفاوت است. دورکیم در این خصوص می گوید : تربیت عملی است که نسل های بزرگسال، بر روی نسل هایی که هنوز برای زندگی اجتماعی پخته نیستند، انجام می دهند و هدف این است که در کودک، شماری از حالات جسمانی و عقلانی و اخلاقی برانگیزد و پرورش دهد.
افلاطون : تربیت را عبارت از رساندن جسم و روح به بالاترین پایه کمال و جمال میداند، به نظر اسپنسر مهیا کردن انسان است برای زندگی کامل.
تعریف خانواده :
تمامی تاریخ نگاران بر این باورند که خانواده کهن ترین و مقدس ترین گروهی است که به اقتضای نیاز طبیعی عاطفی و اجتماعی بشر شکل گرفته و سابقه ای به درازای زیست بشر دارد. - عبدالرحمان ابن خلدون -
