بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردي و به لحاظ روش توصیفی - همبستگی بوده و هدف آن ارائه راهکارهاي مناسب انتقال مدیریت شبکه هاي آبیاري از دیدگاه کارشناسان سازمان آب منطقه اي استان فارس می باشد. جامعه آماري این تحقیق را کشاورزان شهرستان مرودشت اجرا گردید. ابزار تحقیق براي جمع آوري داده هاي مورد نیاز پرسشنامه محقق ساخته می باشد که بصورت حضوري تکمیل شده است . عوامل موثر بر تمایل کشاورزان به مشارکت در مدیریت شبکه هاي آبیاري بررسی شد که نتایج حاکی از آن بود میزان سن ، سطح تحصیلات ، میزان درآمد ، سطح رضایت و اقدامات انجام شده، نوع مالکیت، تماس با منابع ترویجی ، تعداد قطعات اراضی، اس برخورداري از اعتبارات و تسهیلات، آگاهی از مدیریت منابع آب و درك مشکلات و بحران آب بر تمایل کشاورزان به مشارکت در مدیریت شبکه هاي آبیاري تاثیر داشتند.
واژههاي کلیدي: انتقال، شبکه هاي آبیاري، مدیریت
مقدمه
تشکل هاي سنتی در بهره برداري بهینه از منابع آب و خاك در ایران از گذشته هاي دور نقش مهمی را بر عهده داشته اند. کشاورزان با ایجاد تشکیلاتی نظیر بنه و صحرا در مدیریت تولیدات کشاورزي ایفاي نقش نموده و از طریق افرادي نظیر سربنه و سرسالار با ارباب ها ارتباط مستقیم داشته و مدیریت مشارکتی را در قالب پذیرفته شده اي ممکن ساخته بودند. پس از اصلاحات ارضی دولت با هدف جایگزینی این تشکیلات طرح هایی نظیر ایجاد شرکت هاي تعاونی روستایی، شرکتهاي سهامی زراعی و تعاونی هاي تولید را به مورد اجرا گذاشت. این طرحعموماًها به اهداف خود دست نیافتند. با افزایش سرمایه گذاري دولت در تأمین و توزیع آب، مدیریت مصرف آب بسیار گسترده شد و بتدریج مداخله مصرف کنندگان نهایی آب در مدیریت توزیع آب و نگهداري تأسیسات حذفوعملاً این وظایف بر عهده دولت گذاشته شد.
دشتی و همکاران - 1390 - ارزش اقتصادي آب کشاورزي از دید تقاضا کنندگان با استفاده از رهیافت تابع تولید و تابع هزینه دوگان در اراضی تحت پوشش شبکه آبیاري دشت قزوین در سال زراعی 1386-1387 براي محصول گندم را مورد بررسی قرار دادند و عنوان نمودند با توجه به اینکه کاهش مصرف آب در بخش کشاورزي از جمله سیاست هاي دولت می باشد و از آنجایی که راندمان آبیاري در محصول گندم معادل 42 درصد برآورد شده است، لذا پیشنهاد می شود براي افزایش کارایی مصرف آب روش هاي مختلف مدیریت تقاضاي آب از جمله سیستم هاي آبیاري تحت فشار در مزارع ترویج داده شود و تسهیلات کافی با بهره کم براي اجرا در اختیار کشاورزان قرار گیرد.
مواد و روشها
در بررسی عوامل موثر در مشارکت در مدیریت منابع آبیاري ترویج تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی بوده که با پیمایش انجام گرفته است. به کمک روش نمونه گیري تصادفی طبقه اي در هر روستا از میان کشاورزان شهرستان مرودشت به طور کاملا تصادفی انتخاب شد و مورد مصاحبه قرار گرفتند.مدل مورد استفاده عبارت است از:که y متغیر وابسته بوده و مشارکت در مدیریت را نشان می دهد اگر بهره بردار فرآیند مشارکتβ را بپذیرد، متغیر وابسته یک خواهد بود و اگر نپذ یرد، متغیر وابسته مقدار صفر اختیار می کند. و همچنین ضرایب برآورد شده عوامل موثر بر مشارکت مدیریت آب می باشد و x عوامل موثر بر مشارکت مدیریت آب می باشد که به شرح زیر است:که متغیرهاي مستقل عبارتند از : میزان سن ، سطح تحصیلات ، میزان درآمد ، سطح رضایت و اقدامات انجام شده ، مالکیت، تماس با منابع ترویجی ، تعداد قطعات اراضی، برخورداري از اعتبارات و تسهیلات، آگاهی از مدیریت منابع آب، تنوع دسترسی به منابع و درك مشکلات و بحران آب می باشد.
نتایج و بحث
عوامل موثر بر مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاري
براي بررسی عوامل موثر بر مشارکت در مدیریت آب می توان از الگوهاي لاجیت و پروبیت استفاده نمود. نتایج شاخص هاي تشخیص الگوهاي لاجیت و پروبیت شامل حداکثر مقدار تابع لگاریتم راستنمایی، معیار سودمندي برازش، معیار آکائیک1 و شوارتز بیزین2 در جدول - 1 - آورده شده است.سایر شاخص هاي مدل لاجیت نیز حاکی از برتري آن، در مقایسه با مدل پروبیت می باشد. از جمله، معیار سودمندي برازش مدل لاجیت همانند معیارهاي آکائیک و شوارتز بیزین آن، بیشتر از معیارهاي ذکر شده براي مدل پروبیت هستند. در جدول - 2 - نتایج تفضیلی برآورد الگوي لاجیت به روش حداکثر راستنمایی3 با استفاده از بسته نرم افزاري میکروفیت آورده شده است.جدول - 2 - نتایج مربوط به بررسی مشارکت در مدیریت آب را در چارچوب الگوي لاجیت نشان می دهد.
