بخشی از مقاله
خلاصه
در ده ههای اخیر به دلیل گسترش سریع شهرها که همراه با افزایش تعداد ساختمان ها، خیابان ها، سنگفر شها، وسایل نقلیه و سایر سطوح دست ساز انسان بوده، تغییرات اقلیمی معنی داری در محدوده شهرها و محیط پیرامون آ نها رخ داده است. زمانی که مفهوم اقلیم روشن شود تقسیم بندی اقلیمی به دنبال خواهد آمد.به طور کلی میانگین دراز مدت شرایط متغییر جوی را اقلیم میگویند. به عبارت دیگر، اقلیم یک منطقه مجموعهای ازمیانگین های شرایط جوی دراز مدت برای آن منطقه است. مقیاس کلان، نقش اصلی را در ساختار اقلیمی دارد و هیچ گونه نقش مستقیمی بر آسایش و زندگی انسان در سطح زمین ندارند. مقیاس کلان و جهانی، مقیاس منطقه ای را تحت تأثیر قرار می دهد و از طریق آن، اقلیم های مقیاس کوچکتر تحت تأثیر قرار می گیرند. وقتی اقلیم از جو به زمین می رسد، همه عوامل موجود در سطح زمین را تحت تأثیر خود قرار می دهد.
از دیدگاه این نوشته ریز اقلیم شناسی، به عنوان زیرگروهی از علم اقلیم شناسی، کاربردی ترین و منطقی ترین معیارهای موثر بر روند طراحی معماری اقلیمی و تاثیرات محیط طبیعی و مصنوع بر شرایط آسایش حرارتی را ارایه میدهد. انسان از اقلیم خردی که در کنترل او نباشد دوری می کند و به فضاهای بسته پناه می برد. این بدان معنا است که با ساخت وسازهای خود، اقلیم های جدیدی پدید می آورد که شرایط آن به سطوح فعال محیط های داخلی وابسته است.این پژوهش به بررسی تاثیر خرد اقلیم بر طراحی ساختمان پرداخته است و هدف اصلی بررسی چگونگی طراحی اقلیمی ساختمان و توجه به مدیریت صحیح مصرف انرژی در آن بوده است. نتیجه این پژوهش ارائه راهکارهایی مبنی برکاهش مصرف انرژی ساختمان در جداره های در معرض خرد اقلیم شهری می باشد.
کلمات کلیدی: خرده اقلیم ، توسعه پایداری ، اقلیم ، راهکارهای طراحی ، آسایش حرارتی
.1 مقدمه
امروزه تمرکز روز افزون توجهات بین الملی بر روی توسعه پایدار در حالیست که حدود 50 درصد جمعیت جهان در شهرها ساکن هستند و با روند رو به افزایش آن ، انتظار می رود در سال 2030 ساکنین در شهرها به 5 میلیارد نفر برسد. پایداری و توسعه پایدار به عنوان توسعه ای که نیازهای نسل فعلی را بدون به مخاطره انداختن قدرت نسل های اینده برای بر اورده ساختن نیازهای خود ، تامین نماید . مباحث توسعه پایدار بیش تر در سه عامل اقتصاد ، اجتماع و محیط مورد تحلیل قرار میگیرد. یکی از عوامل مهم در توسعه پایدار ، محیط می باشد و همچنین یکی از عناصر مهم محیط اقلیم و مسایل مربوط به ان می باشد . [1]باتوجه به میزان بالای مصرف انرژی در کشور و پرهزینه بودن بهره برداری از منابع انرژی الزام طراحی هدفمند ساختمان ها در فضاهای شهری و تامین قسمتی از انرژی ساختمان از طریق منابع انرژی پاک اجتناب ناپذیر می نماید .
در این میان توجه به خرد اقلیم در زمان طراحی موجب کاهش مصرف انرژی در ساختمان و دستیابی به الگوی صحیح جهت رسیدن به معماری و شهرسازی پایدار خواهد بود. رابطه متقابل و تنگاتنگی بین ساختمان ها و محیط خارجی آنها وجود دارد .هربناء وضعیت آب و هوایی اطراف خود را تغییر می دهد .هندسه و مقطع شهر ,شکل ,ارتفاع ,اندازه بناها ,جهت خیابان ها و ساختمان ها و سطح فضاهای باز همگی عواملی هستند که اقلیم خرد شهر را تعیین می کنند بنابراین هرعنصر انسان ساخت شهری نظیر ساختمان ها ,خیابان ها ,فضاهای مخصوص پارکینگ اتومبیل ,فرودگاه ها ,کارخانجات و غیره در اطراف و بالای خود اقلیم مصنوعی خاصی پدید می آورد که همواره با آن در ارتباط متقابل قرار می گیرد. [2]برای استفاده مطلوب از محیط خانه باید اسایش حرارتی رو مد نظر داشت .اسایش حرارتی را می توان به سادگی احساس رضایت از محیط تعریف کرد ، سطوح فعالیت ، پوشاک و میکرو اقلیم ها از عوامل اصلی تاثیر گذار در آسایش حرارتی هستند . براساس مطالعات و آزمایش هایی که بر روی افرادی با سن و جنس مختلف انجام گرفته چنین نتیجه شدهاست که اکثر افراد در دماهای بین 21 تا 26 درجه سانتیگراد - سلسیوس - و رطوبت نسبی 30 تا 60 درصد از نظر فیزیکی راحت هستند. [3]
.2 روش تحقیق
در این تحقیق ابتدا اطلاعات مربوط به مفاهیم اقلیم ، توسعه پایداری ، خرد اقلیمی شهری و طراحی اقلیمی با مطالعات کتابخانه ای جمع آوری شد سپس در محورهای مفهوم خرد اقلیم شهری و طراحی اقلیمی ,اصول کلی توصیه ها در زمینه طراحی اقلیمی ساختمان و مدیریت انرژی و انواع مصرف انرژی در ساختمان مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت با بهره گیری از پتانسیل های طبیعی در جهت تامین نیازهای روزه مره ما و پیشنهاداتی در جهت کاربردی شدن این پتانسیل ها ارائه گردید.
.3 پیشنیه تحقیق
تاکنون پژوهش های متعددی در مورد خرده صورت گرفته است ،که به برخی از مهمترین این مقالات اشاره می شود.معصوم زاده و همکاران در مقاله ای تحت عنوان - اصول پایداری شهری با رویکرد به عناصر اقلیمی - در سال 1392 به این نتیجه رسید که: حیاط منحصرا در محیط پایدار و اقلیم مناسب رشد و توسعه پیدا می کند ، اما بدون نگهداری از محیط زیست ، امکان تکامل کالبدی و کیفی نمی تواند وجود داشته باشد. روش بهینه طراحی اقلیمی ، مستلزم استفاده حداکثر از منابع محل ، ضمن توقع حداقل از محیط زیست است . این امر ، از نگرش دراز مدت به تاثیرات احتمالی زیست محیطی به دست می آید و توجه به نکات مهم ذیل لازمه آن است:بهره گیری از انرژی خورشیدی ، استفاده از آب باران و شبکه های زهکشی به طور کامل ، مهار انرژی باد ، استفاده از پتانسیل زمین برای گرمایش یا سرمایش ، کیفیت بخشی به فضاهای شهری ، تشویق دوباره به زنده سازی بافت قدیمی و توجه به میراث گذشتگان، تشویق به کار بری مخلوط با تراکم متوسط جهت تعامل و ایجاد زندگی پایدارتر اجتماعی
شهیری مهرآباد در مقاله ای تحت عنوان - تاثیر خرد اقلیم شناسی در ایجاد" زندگی "در معماری خانه ایرانی - در سال 1392 به این نتیجه رسیدکه : پرداختن به حیاط به عنوان فضایی برای استفاده ی همه ی ساکنان ، جدا کردن کاربری پارکینگ و استفاده ی اختصاصی از فضای طراحی شده ی سبز در حیاط ، امکان حضور آب ، استفاده از بالکن های سبز به عنوان خرد اقلیم های کوچک در هر واحد مسکونی ، از راهکارهایی هستند که می تواند در به وجود آوردن و پررنگ کردن حس حیات در معماری مسکن معاصر موثر باشد و زندگی را به خانه ی امروز بازگرداند.غضنفری مقدم وهمکاران در مقاله ای تحت عنوان - بررسی تاثیرات جزیره حرارتی مشهد بر روند تغییرات نزولات جوی - در سال 1387 به این نتیجه رسید که : ایستگاه مشهد تغییرات دمایی ناشی از جزیره حرارتی با روند تغییران بارندگی همبستگی معنی داری داشته و با اطمینان قلبل قبولی می توان تاثیر جزیزه حرارتی را بر روی بارندگی پذیرفت.
حاجی میرزاده و همکاران در مقاله ای تحت عنوان - بررسی چگونگی ایجاد خرد اقلیم توسط بادگیرها در مناطق گرم و خشک - در سال 1393 به این نتیجه رسید که: در ساختمان های امروز ما از باد کمترین استفاده را می کنیم همانگونه که ما از انرژی خورشیدی استفاده می کنیم، می توانیم و باید از باد نیز استفاده کنیم و یک خرد اقلیم را بدون صرف انرژی های تجدید پذیر در بناهای خود ایجاد کنیم .در ساختمان های امروز ما از بادگیر به عنوان یک نما و نماد و فقط به عنوان جنبه ی زیبایی استفاده می شود ولی باید گفت در معماری ایرانی هر عنصر کارکردی بوده و همین امر باعث زیبایی نیز می شده است .پس باید در معماری امروز نیز از بادگیر نه فقط به عنوان زیبایی بلکه به عنوان شخصیتی که بادگیر دارد از آن استفاده شود.کریمی افشار در مقاله ای تحت عنوان - ارزیابی تأثیر دو گونه درختی بر خرد اقلیم پارک گل ها در مشهد - در سال 1395 به این نتیجه رسید که : نتایج تحقیق نشان داد که دما در محدوده زیر درخت خزان پذیر در مقایسه با مکان مشابه در زیر درخت همیشه سبز، به طور میانگین 1/1 درجه بیشتر و مقدار رطوبت نسبی آن حدود 2,5 درصد کمتر است.
اصغری در مقاله ای تحت عنوان - راهکارهای مقابله با تغییر در خرد اقلیم شهری با رویکرد به شهرسازی پایدار - در سال 1392 به این نتیجه رسید که: اقلیم و اب و هوا پدیده ی پیچیده ای است و متاثر از عوامل درونی و بیرونی متعددی می باشد . گرم شدن هوای شهری در اثر پدیده جزیزه گرمایی رفته رفته بر اقلیم جهانی تاثیر گذار بوده و آثار فراوانی چون ذوب شدن یخ های قطبی ، بالا آمدن سطح آب اقیانوس ها ، تغییر در الگوی چرخش عمومی هوا و در نهایت جابجای مناطق اقلیمی را خواهد داشت . بنابراین توجه به این مقوله با توجه به طبعات اجتماعی ، اقتصادی و زیست محیطی آن به ویژه در دراز مدت از طریق برنامه ریزی صحیح شهری ، تمرکز زدایی جمعیتی ، افزایش فضای سبز شهری و دقت در انتخاب مصالح پوششی ساختمان ها و معابر با قدرت تابشی بالا در تعدیل و افزایش مطلوبیت فضای شهری به ویژه دمای شهری ، کنترل آلودگی و کاهش تاثیرات زیان آور آن ، بسیار با اهمیت است.
