بخشی از مقاله
چکیده:
ایجاد نشاط وشادابی یکی ازمؤثرترین راه هابرای افزایش بهداشت روانی درجامعه است،مدرسه بعنوان یک نهاد می تواندبابوجود آوردن زمینه هاوبرنامه هایی باعث هرچه شاداب کردن جامعه شود.اگردرمدرسه شوق زندگی کردن بوجودآیدخودبه خوداثرگذار است با توجه به این که شادی ونشاط مسئله ی بسیار مهمی در سلامتی روحی وجسمی دانش آموزان دارد وهمچنین نقشی که در پیشرفت تحصیلی دارد از این رو به آن پرداخته شده است در این مقاله شادی ونشاط ازدیدگاه قرآن ، معصئمین ، روانشناسان مورد بحث قرار گرفته است وبادادن راه کارهایی به معلمین وخانواده برای داشتن روحیه ی شاد در دانش آموزان به این کار پرداخته است .مقاله ی حاظر تلفیقی از روش مطالعاتی کتابخانه ای ومنابع دیگر اطلاعاتی است
کلمات کلیدی: نشاط ،دانش آموز، جو مدرسه، معلم
مقدمه:
دراواخر قرن بیستم موضوع شادمانی ونشاط بشربه عنوان یکی ازموضاعات مورد مهم مورد بررسی قرار گرفت یکی ازمشکلات هرجامعه غفلت ازشادی نشاط،در نتیجه افزایش بیماری های روانی ازقبیل اضطراب و افسردگی است.باشادی و نشاط زندگی معنی پیدامی کند و درپرتو آن دانش آموزان خصوصاًدر دوران نوجوانی و جوانی می توانندخود راساخته و قله های سلوک وپله های ترقی را بپیمایند.جامعه زنده وپویا جامعه ای است که عناصر شادی آفرین درآن فراوان باشد.نشاط وشادابی درمدرسه باعث رشدوشکوفایی درهمه ی ابعاد وجودی یک دانش آموز می شود. در محیط شاد،ذهن انسان پویا،زبانش گویاواستعدادش شکوفامی گردد.درقرن جدید سرلوحه ی تعلیم وتربیت دریک جمله خلاصه شده است.»شوق زندگی کردن رابه دانش آموزان بیاموزیم«پس باید معتقدباشیم که درحقیقت رشدپایدار مادرگروشادی پایدار است واین شادی باید در مدارس ایجادومدیریت شود.
بیان مسئله
در محیط شاد وبانشاط ذهن انسان خلاق می شود وفرد بهتر می تواند استعداد های خودرا شکوفا سازد جنین فردی از سلامت روحی وروانی نیز برخوردار میشود لزا در این راستا معلمین وخانواده شخص بیشترین سهم را دارند معلم با ایجاد فضای مناسب از لحاظ فیزیکی وهمچنین با داشتن روحیه ی شاد و داشتن نحوه ی تدریسی که موجب کسالت دانش آموزان نشود در این راستا نقش داشته باشد خانواده نیز به عنوان اولین نهاد اجتماعی می تواند با داشتن جو آرام وشاد وداشتن روابط صمیمی خود بین اعضای خانواده شادونشاط در فرزند خود ایجاد کند جومدرسه متکی برنگرش ورویکرد افرادبه مسائل،موضوعات،اشیاء و امکانات است، تعیین کننده فرایندآموزش درون مدرسه ای است.جو مدرسه می تواندبراساس وفاداری و همدلی سازمان دهی شود یا افراد را در دوسوی یک دیوار بلندناامنی وبی اعتمادی قرار دهد.
داشتن فرصت های برابر، خودی محسوب شدن، پذیرفته شدن وتمایل به همکاری چندجانبه،ازجمله مؤلفه های جومدرسه میباشدکه می تواند درشادی دانش آموزان موثر باشد پژوهش های انجام شده در مورد شادی دال بر نتایج گسترده ومثبت بین حالت هیجانی درافراداست.تحقیقات نشان داده است که رفتاروافکار افراد شاد،سازگارانه وکمک کننده می باشد، آنهادرحل مسائل خویش مستقیماً تلاش می کنند وازدیگران نیز کمک می طلبندوآرامش بیشتردارند.همچنین شادی باعث می شودسطوح هورمون استرس بطور قابل توجهی در بدن پایین بیایدوعملکرد سیستم ایمنی بهبود پیدا کند.با توجه به تحقیقات انجام شده در زمینه لزوم و اهمیت شادی این نیاز احساس می شودکه برنامه ریزی و سازماندهی مؤثری در جامعه صورت گیرد، با توجه به این که یکی از نهادهای اساسی و زیربنای جامعه آموزش و پرورش می باشد، بنابراین فراهم آوردن شرایط شادی در مدارس باید مورد توجه بیش از پیش مسئولین آموزش و پرورش قرار گیرد.
شادی در نگاه قرآن
در نگاه قرآنی، مراحل متعالی و برتری از کمال وجود دارد ، این مراتب از کمال با بهجت و سروری نامتناهی و بیکران همراه است ،از طرفی انسان نیز موجودی است که شایسته این شادی و رضایت و خشنودی میباشد ، لذا انسان سعیدکه سرور وشادی همیشگی ومستمر داردهرگز به شادی مقطعی و گذرا دلخوش نبوده و بسنده نمیکند.مشخصه شادی مستمر و سعادت حقیقی این است که دائمی بوده و برای آن کرانه ای نمیتوان تصور کرد ، حال آن که شادیهای گذرا ، محدود به یک مقطع بوده حضوری غیردائم و لحظه ای داشته و بعضاً به حالت مقابل خود، یعنی غم واندوه مبدل میگردد.مطابق تعابیر دینی جایگاه شادیهای طبیعی و دنیوی که با لذات مادی و محسوس همراهند در زندگی مادی است و جایگاه شادیهای معنوی و اخروی در بهشت های مختلفی است که در طول یکدیگر قرار داشته و برترین آنها در عالیترین بهشت ما یعنی جنت رضوان الهی، همان بهشتی که خداوند سبحان در آن حضور داشته و زیبایی و جمال خود را در آن آشکار ساخته است، جای دارد.
قرآن کریم،درموردشادی که احساسی ضروری برای انسانهامحسوب میشودمطالب بسیاری بیان نموده است.تعابیر این کتاب مقدس با شادیهای دنیوی مخالف نیست، بلکه مهم نوع شادی است، شادیهایی که لطمه به دیگران میزند و یا دارای قبح اخلاقی و مذهبی میباشد و در تضییع حقوق خداوند، خود فرد و سایر افراد نقش دارد ، در نظر قرآن کریم نکوهیده و دارای عذاب اخروی میباشد. اما شادی برای تفریح در صورتی که قبح اخلاقی نداشته باشد در نظر قرآن کریم اشکالی ندارد.گشت و گذار در طبیعت و مشاهده نعمتهای زیبای خداوند موجب شادی و آرامش درونی میشود وانسان را از حالت غم و افسردگی رها میسازد که علاوه بر درک تجربی، این مطلب در بسیاری از آیات قرآن بیان شده است .
نشاط و شادی در سیره معصومان - ع -
نشاط وسروربخشی ازسرشت انسان است.بدین جهت قوانین اسلام به پیروان خودنشاط وشادمانی میبخشد. پیامبر خاتم نیزهمیشه شادمان بودو بر این امر تاکید میورزید. افزون براین، بعضی از روایات نشان میدهد معصومان - ع - درکجا و در پی چه مسایلی شاد میشدند و برای شاد بودن چه برنامههایی ارائه میکردند.پیامبر اکرم - ص - با یارانش مزاح میکرد،اجازه میداد یاران با وی مزاح کنند وگاه به شوخی یاران بایکدیگر، گوش میسپردو تبسم میفرمود. او هرگز شادیهای یارانش را برهم نمیزد مگر وقتی سخن یا عملی خارج ازمحدوده شرع ازآنها مشاهده میکرد.آیاظاهرشدن آثارخوشحالی برچهره پیامبر ویادیگررهبران امت دراثرعملکرد خوب پیروان وعلاقهمندان دلیل سرور وشادمانی اهلبیت - ع - نیست؟البته این شادمانیهابا عربده کشیهاو خندههای غیرمجازی کهگاه به سلامت و امنیت ونشاط وحیثیت یک ملت ومذهب زیان میرساند،تفاوت دارد. آ نگونه شادیها رانه دین تاییدمیکن نه عقل سالم.
ازنگاه دین مهمترین عوامل شادی زا در زندگی انسان ها عبارتند از:
محبوبیت،مقبولیت،موفقیت،ایمان،هویت ملی وفرهنگی،خلاقیت، تجربه های عارفانه،حل مسئله،پرهیز از گناه، رضایت وتحمل،تبسم وخنده،تنوع ظاهری،بوی خوش،کاروتلاش،تفریح وتفرج،سیروسفر،تفکردرآفرینش و کشف حقیقت رسیدگی به دیگران، بابچه بودن، استفاده ازروش های استعاره ای وشعری دربیان نظرات، داشتن دوستان ساده وخوش مشرب،تقویت عزت نفس،هدیه دادن ومهربانی کردن وگره گشایی ازکار دیگران می باشد .
تعریف شادی از دیدگاه روانشناختی
روانشناسی بنام دیویدمایرز سلامت روانی فردرادر میزان داشتن سرخوشی فردمی داندو سرخوشی - خوشحالی - را چنین تعریف میکند:"نوعی احساس امنیت، احساس اینکه زندگی بطورکلی به خوبی میگذرد "این حالت خوشی و نشاط، آنی و زودگذر نیست، ودارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد .به گفته "مایرز " خوشحالی به سن یا میزان درآمد، مردیا زن بودن بستگی ندارد،ولی بعضی خصوصیات شخصیت فرد، وجود تناسب به سن شغل و مهارتهای او، داشتن روابط نزدیک بادیگران و برخورداری ازاعتقادات مذهبی وعمل کردن به آنها مربوط است.طبق این نظر، بهترین عوامل پیش بینی کننده
