بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی تاثیر آموزش هوش هیجانی بر امید و شادی در بین دانشآموزان دختر بود. روش پژوهش حاضر به لحاظ گردآوری دادهها از نوع شبه آزمایشی - پیش آزمون و پس آزمون - با گروه کنترل بود. جامعهی آماری پژوهش شامل کلیهی دانشآموزان دختر شهر تهران است که در سال تحصیلی 1395-96 مشغول به تحصیل بودند که با روش نمونهگیری خوشهای در دو گروه آزمایش - 15نفر - و کنترل - 15نفر - از دو کلاس مختلف تقسیم شدند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه یک ساعته آموزش هوش هیجانی دیدند و گروه کنترل هیچگونه آموزشی دریافت نکردند. روش جمعآوری دادهها بر اساس دو پرسشنامه امید اشنایدر و همکاران - - 1991 و پرسشنامه شادکامی آکسفورد آرگایل و لو - - 1989 انجام گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات بهدست آمده از اجرای پرسشنامهها از طریق نرمافزار SPSS در دو بخش توصیفی و استنباطی - آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره و چند متغیره - انجام پذیرفت. نتایج تحلیل دادهها نشان داد که آموزش هوش هیجانی بر امید و شادی دانشآموزان دختر تاثیر مثبت و معناداری دارد؛ به این معنی که استفاده از آموزش هوش هیجانی در شرکت کنندگان گروه آزمایشی به نسبت گروه کنترل تأثیر بیشتری بر افزایش میزان امید و شادی در بین دانشآموزان دختر داشت.
کلیدواژهها: آموزش هوش هیجانی، امید، شادی، خلق مثبت
مقدمه
در طول قرن گذشته، روانشناسان و پژوهشگران تحقیقات خود را بر شرایط ناکامی یا غم و اندوه مانند اضطراب و افسردگی متمرکز کردهاند. بنابراین از جنبههای مثبت تواناییهای بالقوهی انسانی غافل ماندهاند. به تدریج در سالهای اخیر برخی روانشناسان به تعاریف، عوامل همبسته و پیشبینی کنندهی روانشناسی مثبتنگر مانند امید و شادی1 پرداختند. بر اساس نظر اشنایدر2 و همکاران - - 2002، امید شامل مجموعهای از شرایط است که عبارتند از: دارا بودن اهداف ارزشمند شخصی و ادراک توانایی برای تولید راهبردها در تعقیب اهداف. به عبارت دیگر امید عامل موثری در دستیابی به موفقیتهای تحصیلی و اجتماعی است. امید یک حالت انگیزش مثبت با در نظر گرفتن اهداف روشن برای زندگی است. در امید، از یک سو انگیزهی خواستن به اراده برای حرکت به سوی اهداف و از طرف دیگر، بررسی راههای مناسب برای حصول اهداف نهفته است. بنابراین، کارکرد امید در زندگی به عنوان یک مکانیزم حمایتی است و باعث رشد و پیشرفت کیفیت زندگی انسان میشود - بیلی3 و اشنایدر ، . - 2007 در همین راستا اویو و همکاران - 2016 - 4، طی پژوهشی با عنوان »امید به زندگی و طول عمر« دریافتند که طول عمر افرادی که امید به زندگی بالایی دارند در مقایسه با کسانی که امید به زندگی آنان پایین است، بیشتر میباشد. همچنین یزدانی چراتی و همکاران - - 1393، طی پژوهشی با عنوان »تعیین و روند تغییرات امید به زندگی مردم شهرستان ساری« که در این پژوهش دادهها به روش مستقیم با استفاده از اطلاعات مرگ و میر - آمار موجود در مرکز بهداشت شهرستان ساری و جمعیت ثبتی در طی سال های 84 تا 89 جمعآوری شده است. امید به زندگی با توجه به تهیه جدول جاری عمر به تفکیک جنس بر اساس میزان مرگ و میر اختصاصی سنی و احتمالات بقا در گروههای سنی و تعداد جمعیت در طول سالهایش 84 تا 89 محاسبه گردیده است؛ دریافتند که بیشترین امید به زندگی برای مردان در سال 86 با 76,52 سال و بیشترین امید به زندگی برای زنان در سال 84 با 79,68 سال به دست آمد. امید به زندگی زنان به طور معنیداری از امید به زندگی مردان بیشتر به دست آمد.
همچنین، تحقیقات گویای آن است که امیدوار بودن پیشبینی کننده عمدهای برای عملکرد بهتر در زمینه آموزشی است. به عبارت دیگر امید عامل موثری در دستیابی به موفقیتهای تحصیلی و اجتماعی است - مک لیکان5، . - 2012 از طرفی امید به آینده دارای تاثیر مثبت بر سلامت است و دانش آموزان امیدوار نسبت به آینده امیدوارتر هستند و دارای قدرت بیشتری در برخورد با مشکلات هستند و در فعالیت های مدرسه فعالتر و مشتاقتر به نظر میرسند - کریشوک1 و همکاران، . - 2011 در این خصوص ییانگ2 و همکاران - - 2015، طی پژوهشی با عنوان »گزارش مختصر :با توجه به اطلاعات مثبت واسطه رابطه بین امید و روانی رفاه نوجوانان« دریافتند که رابطه سودمند از امید برای رسیدن به شادی ذهنی و کاهش اضطراب، علائم افسردگی، و مشکلات بین فردی تا حدی با توجه به اطلاعات مثبت وجود دارد.
از طرف دیگر، یکی از نیازهای روانی بشر شادی و نشاط است که به دلیل تاثیر عمدهای که بر زندگی افراد دارد، همواره ذهن انسان را به خود مشغول کرده است. نشاط و شادی از نیازهای اولیه فطری و ضروری انسان به شمار میرود و میتوان آن را از مهمترین عوامل سلامت خانواده و جامعه انگاشت. روح امید و تلاش و پیشرفت در پرتو یک زندگی شاد و بانشاط است. در تحلیل مفهوم شادی نظریهپردازان عمدتا به دو مولفه شناختی و هیجانی اشاره داشتهاند؛ مولفه شناختی بیشتر دلالت بر رضایت از زندگی و مولفه هیجانی بیشتر بر حالاتی نظیر خندیدن و شوخ طبعی و همچنین تعادل بین هیجانات مثبت و منفی، دلالت دارد - ا
ایستارلین3، 2001؛ به نقل از ثالثی و جوکار، . - 1390
آیزنک - 1996 - 4، شادکامی را مجموع لذتها، منهای دردها و ترکیبی از حداکثر عاطفهی مثبت به اضافه حداقل عاطفهی منفی معرفی میکند. به نظر او، افرادی که در معیارهای شادکامی نمرهی بالا میآورند، عموما افرادی شاد، خوشبین و سالم و از این که وجود دارند راضی هستند، زندگی را با ارزش میدانند و با جهان در صلح و تفاهم هستند. برعکس، کسانی که نمرهی آنها کم میشود از نظر شخصیتی بدبین، غمگین و مایوس بوده و با جهان در تضاد هستند. افراد شاد، احساس امنیت بیشتری میکنند، آسانتر تصمیم میگیرند، روحیهی مشارکتی بیشتری دارند و نسبت به کسانی که با آنها زندگی میکنند، بیشتر احساس رضایت میکنند - مایرز5، - 2002، سلامت جسمانی و روانی آنها بیشتر است، طول عمر بیشتری دارند و از نظر شغلی و اجتماعی، موفقیتهای بیشتری کسب میکنند - فریش6 ، . - 2006 در این راستا فضلالهی و همکاران - - 1389، طی پژوهشی با عنوان »سنجش میزان و عوامل موثر بر شادی« دریافتند که میزان شادی دانشجویان پردیس قم دانشگاه تهران در سطح مطلوب میباشد. همچنین شش عامل به عنوان عوامل موثر بر شادی دانشجویان شناسایی شد که به ترتیب زیر اولویتبندی شدند: .1 تعامل بین دانشجو و
