بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، بررسی روابط بین نوجوانان و سلامت روان نوجوانان متوسطه اول شهرستان قائم شهربوده است. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی و نوع علی مقایسه ای - پس رویدادی - بوده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش-آموزان پسرمدارس شهرستان قائم شهر در سال تحصیلی 1393-1394 تشکیل دادند. نمونه مورد مطالعه تعداد 80 نفر از دانش-آموزان پسر یک مدرسه متوسطه اول شهرستان قائم شهر به صورت تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده است، تشکیل می دادند.
ابزار اندازه گیری را پرسشنامه سلامت عمومی GHQ-28 تشکیل می داد که در سال 1979 توسط گلدبرگ و هیلر برای غربالگری اختلالات روانشناختی غیر پسیکوتیک طراحی گردید. نتایج محاسبه پایایی پرسشنامه سلامت روان بر %82 محاسبه شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها در بخش توصیفی از جداول توزیع فراوانی و نمودارها و میانگین استفاده و در بخش آمار استنباطی از آزمون t مستقل استفاده شده است.نتایج به دست آمده نشان داده است که بین همسالان با بهداشت روان رابطه وجود دارد.
مقدمه
سلامت روان گویای رفتار موزون و هماهنگ با جامعه و شناخت و پذیرش واقعیتهای اجتماعی و قدرت سازگاری با آنها و شکوفایی استعدادهای ذاتی است به گونهای که ارتقای سلامت روان در جامعه موجب بهبود کیفیت زندگی میگردد - صدیقیان ،. - 2008 نوجوانی دوره مهمی در زندگی انسان است و نوجوانان سالم در توسعه جوامع نقش بزرگی دارند . یکی از مهم ترین عوامل خطر زا در دوره نوجوانی مشکلات روانی ، اقدام به خودکشی ، بی کاری هستند که ممکن است نوجوانان را در ادامه زندگی آینده با مشکلات طولانی درگیر کنند - یارچسکی1 ،. - 2002 این مشکلات گاه تا سنین بزرگسالی و حتی سالمندی با نوجوانان باقی خواهند ماند . - گرانبام 2، - 2001 بسیاری از عوامل خطر دوران نوجوانی با تغییرات طبیعی این دوره آغاز می شود و شدت می گیرد.
نوجوانان در طول دوره نوجوانی ، تغییرات جسمی و تکاملی زیادی را تجربه می کنند . تمایل به استقلال از خانواده و پیوستن به گروه همسالان و افزایش ارتباطات دوستان ، از تغییرات تکاملی در این دوره است . همچنین بخشی از هویت نوجوانان ، در مجموعه گروه همسالان ، شکل می گیرد . نوجوانان دوست دارند در مرکزیت نگاه ها باشند و نظرات تاییدی دوستانشان را در مورد خود بدانند ارتباطات بیشتر با دوستان ، غالبا والدین را عصبانی می کند و این خود مزید بر علت و مسبب جدایی بیشتر از خانواده می شود - میکوکی3 ، - 1998 گرچه تاثیر گروه همسالان از هنجارهای تکاملی و متعالی نوجوانی ، پیش شرط اجتماعی شدن و هویت یابی است ، می تواند آسیب زا باشد.
تعریف بهداشت روان:سازمان بهداشت جهانی - - 2004 سلامت روانی را به عنوان حالتی از بهزیستی که تا آن فرد توانمندی خود را شناخته از آنها به نحو موثر و مولد استفاده کرده و برای اجتماع خویش مفید است تعریف می کند. به طور کلی بهداشت روانی ایجاد سلامت روان به وسیله پیشگیری از ابتدا به بیماری های روانی ، کنترل عوامل موثر بروز آن، تشخیص زودرس ،پیشگیری از عوامل ناشی از برگشت بیماری های روانی را ایجاد محیط سالم در برقراری روابط صحیح انسانی است. - میلانی فرد، . - 1386
در مورد بهداشت روانی4 دو تعریف مورد توجه قرار می گیرد : در تعریف اول رشته ای تخصصی از بهداشت عمومی است که در زمینه کاهش بیماری های روانی در یک جامعه فعالیت می نماید و بررسی انواع مختلف اختلالات روانی و عوامل موثری که در بروز آنها نقش دارند ، در قلمروی کار این علم می باشد. شناخت علت ایجاد کننده اختلالات روانی قدم اول برنامه ریزی برای اقدامات پیشگیرانه به حساب می آید . پس از شناخت علت های ایجاد کننده اختلالات روانی ، وظیفه متخصصان این رشته مطالعه راه های از بین علت های مزبور و یا غلبه بر آنها می باشد. از آنجائیکه عوامل زیستی ، روانی و اجتماعی در یروز اختلالات روانی نقش دارند ، روش های پیشگیری از این اختلال ها نیز چند بعدی است و باید از ابعاد گوناگون مورد توجه قرار گیرد.
در تعریف دوم ، به معنای سلامت فکر است و به منظور نشان دادن وضع مثبت و سلامت روانی است که خود می تواند نسبت به ایجاد سیستم با ارزشی در مورد ایجاد تحرک ، پیشرفت و تکامل در حد فردی ، ملی و بین المللی کمک نماید . زیرا زمانی که سلامت روانی شناخته شد، نسبت به دستیابی به آن اقدام می شود و راه برای تکامل فردی و اجتماعی هموار می گردد. - حسینی ، - 1378 سلامت روان5 پدیده ای است که از دیر باز مورد توجه مشاوران، روان شناسان و روان پزشکان بوده و متاثر از مجموعه ای از عوامل جسمی6 ، اجتماعی7 و شناختی8 می باشد - موحد ، - 2007 بر اساس معیارهای جهانی، سلامتی تنها جنبه های جسمانی را در بر نمیگیرد، به گونه ای که سازمان جهانی بهداشت، سلامتی را" حالتی که در آن فرد از نظر روانی، عاطفی و اجتماعیکاملاً سالم است و در او نشانهای از بیماری و رنجوری مشاهده نمیشود"،تعریف کرده است.
- کامپوس9 ، - 2002 بر اساس این دیدگاه، هدف انسان و جوامع انسانی رهایی وخلاصی انسان از نشانه های بیماری است. در این الگو، نشانه ها و پدیدههایی از قبیل اضطراب، وسواس، افسردگی، توهم و هذیان، و پرخاشگری کنترل نشده، نشانهی بیماری بشمار میروند و اگر در کسی یافت شوند، آن فرد نابهنجار وغیر طبیعی - مریض وناسالم - است و چنانچه در فردی یافت نشوند، این فرد سالم، طبیعی و بهنجار بشمار میرود. - میردریکوندی، - 2006 بهداشت روانی عبارت است از"نظام متعادلی که خوب کار می کند" - گنجی ، - 2001 سلامت روان گویای رفتار موزون و هماهنگ با جامعه و شناخت و پذیرش واقعیتهای اجتماعی و قدرت سازگاری با آنها و شکوفایی استعدادهای ذاتی است به گونهای که ارتقای سلامت روان در جامعه موجب بهبود کیفیت زندگی میگردد.
شیوع : نوربالا - 1999 - درپژوهش ملی"بررسی سلامت روان در ایران "که با استفاده از پرسشنامه ی سلامت عمومی1 انجام داد، میزان اختلالات در افراد بالای 15 سال را 21 درصد گزارش نمود . - سازمان ملی جوانان ، - 1381 زودرنجی ، افسردگی ، اضطراب و پرخاشگری در بیشتر نوجوانان به چشم می خورد - محبوبیان ، - 1378 و آمار جرایم دانش آموزان دبرستانی بسیار بالا است - دهشیری ، - 1370 بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، 52 میلیون نفر از مردم جهان در سنین گوناگون از بیماریهای روانی رنج میبرند و 250 میلیون نفر بیماری خفیف روانی دارند؛ در ایران نیز وضعیت مناسب تر از این کشورها نمیباشد - سلطانیان ، - 2004 اهمیت : سلامت روان یکی از مباحث مهم در رشد و بالندگی خانواده و جامعه موثر می باشد.
تامین بهداشت همه ی افراد جامعه از مهم ترین مسایل هر کشور است فراوانی مشکلات روانی و رفتاری رو به فزونی گذاشته است و بی توجهی به آن در ابعاد فردی و اجتماعی و خانوادگی و انسانی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی اثرات سوء و غیرقابل جبران را در پی خواهد داشت - نوابی نژاد ،1376به طور کلی باید گفت وجود یک بیمار روانی به کار و اقتصاد خانواده و درآمد سرانه لطمه وارد می کند به همین دلیل بهداشت روان در اغلب کشورها در راس برنامه ملی و بهداشت همگانی قرار دارد.
- میلانی فرد، - 1385 با توجه به گستردگی جمعیت نوجوانان و اهمیت مفهوم بنیادین سلامت ، بررسی نقش همسالان بر سلامت روان نوجوانان ضروری به نظر می رسید .لذا محقق در صدد است به رابطه همسالان و تاثیر آن در بهداشت روان نوجوانان متوسطه اول شهرستان قائم شهر بپردازد هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی و مقایسه ی رابطه ی بین همسالان و تاثیر آن در بهداشت روان متوسطه اول شهرستان قائم شهر بوده است.
مواد و روش کار
در پژوهش حاضر از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است . جامعه مورد مطالعه را دانش آموزان پسر مدارس شهرستان قائم شهر در سال تحصیلی 1393-1394 تشکیل دادند . نمونه مورد مطالعه تعداد 80 نفر از دانش آموزان پسریک مدرسه متوسطه اول شهرستان قائم شهرتشکیل می دادند. اطلاعات مورد نیاز در مورد میزان ارتباط با همسالان ، از طریق تکمیل پرسشنامه حاوی اطلاعات دموگرافیکی و سئوالات چند گزینه ای جمع آوری گردید.
ابزار پژوهش را پرسشنامه سلامت عمومی GHQ-28 تشکیل می داد که در سال 1979 توسط گلدبرگ و هیلر برای غربالگری اختلالات روانشناختی غیر پسیکوتیک طراحی گردید.GHQ-28 وضع کسالت و ناراحتی های فرد را با تاکید بر مسائل روانشناختی ، جسمانی و اجتماعی ارزیابی می کند و مشتمل بر چهار مقیاس فردی است که علائم جسمانی ، اضطراب و اختلال خواب ، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی شدید را مورد ارزیابی قرار می دهد که بصورت گزینه های چهار جوابی طراحی شده است چهار مقیاس فرعی پرسشنامه سلامت عمومی GHQ-28 بدین شرح است: الف - نشان های جسمانی: 7 ماده را به خود اختصاص می دهد سردرد، احساس ضعف و سستی، احساس نیاز به داروهای تقویتی و احساس داغی یا سردی در بدن را مورد بررسی قرار می دهد.ب - علائم اضطراب: 7ماده را به خود اختصاص می دهد.
اضطراب، بی خوابی، تحت فشار بودن، عصبانیت و دلشوره، را مورد بررسی قرار می دهد. ج - اختلال در کنش اجتماعی: 7 ماده را به خود اختصاص می دهد. توانایی فرد در انجام کارهای روزمره، احساس رضایت در انجام وظایف، احساس مفید بودن، قدرت یادگیری، لذت از فعالیت های روزمره را بررسی می کند.د - علائم افسردگی: 7 ماده را به خود اختصاص می دهد. احساس بی ارزشی، ناامیدی، احساس بی ارزشی بودن زندگی، افکار خودکشی و آرزوی مردن، ناتوانایی در انجام کارها - گلدبرگ و هیلر، . - 1979 ، جهت نمره گذاری پرسشنامه GHQ-28 از روش ساده لیکرت استفاده گردید براساس این شیوه نمره گذاری هر یک از سئوالات 4 درجه ای آزمون بصورت - 3-2-1-0 - و در مورد سئوالات 1 و 15 و 17 الی 21 بصورت - 0-1-2-3 - می باشد که در نتیجه نمره کل یک فرد از 0 تا 84 متغیر خواهد بود.
تحقیقات بعمل آمده در ایران نیز اعتبار این پرسشنامه را در حد خوب و عالی بدست آورده اند. برای نمونه یعقوبی حساسیت و ویژگی آزمون GHQ-28 را در نقطه برش 23 به ترتیب %89.5 و %82 و پایائی این آزمون را %81 گزارش کرد. - بهمنی ، - 1379 برای تجزیه و تحلیل پژوهش از آمار توصیفی و آزمون T استفاده شده است. کلیه محاسبات و مراحل آماری با استفاده از نرم افزار رایانه ای SPSS صورت گرفت.
