بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین شدت بی خوابی، کیفیت خواب ، خواب آلودگی و سلامت روان با عملکرد تحصیلی در نوجوانان شهر اهواز بود. نمونه این پژوهش شامل 383 نفر بودند که به صورت نمونهگیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای گرد آوری دادهها از پرسشنامه های شدت بی خوابی، کیفیت خواب پیتزبرگ و خواب آلودگی و مقیاس25 نشانهای، سلامت روان وعملکرد تحصیلی استفاده شد. که همگی از اعتبار و پایانی قابل قبولی برخوردارند.
پژوهش حاضر نوع همبستگی بود و نتایج تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون رگرسیون چند متغییری در سطح معنا داری - p<0/05 - نشان داد که میان شدت بی خوابی ، کیفیت خواب ، خواب آلودگی باعملکرد تح صیلی نوجوانان شهر اهواز رابطه منفی معناداری مشاهده می شود .هم چنین تحلیل رگرسیون نشان داد که شدت بی خوابی و خواب آلودگی بهترین پیش بینی کننده برای عملکرد تحصیلی نوجوانان می باشد
مقدمه
شدت بی خوابی عبارتند از: کاهش خواب شبانه به علت تغییر یا کاهش برننامه خواب و بیداری همراه با خواب آلودگی مفرط وافت عملکردهای تحصیلی واجتماعی وایجاد اختلال در سلامت روان شخص می باشد - استیک گولد،. - 12005کیفیت خواب مفهومی مت شکل از م شخ صات خواب مورد نیاز فرد در 24 ساعت که شامل مدت زمان کلی خواب، زمان به خواب رفتن و بیدار شدن و توانایی حفظ تداوم خواب در مدت زمان مورد لزوم است.
خواب با کیفیت مطلوب یا نیرو بخش منجر به بیدار شدن با شادابی و انجام فعالیتهای روزانه به صورت مطلوب و بدون احساس کسالت و خستگی و خواب آلودگی روزانه می شودخواب آلودگی عبارتند از کمیت و کیفیت خواب و اختلال در چرخه های شبانه روزی - چرخههای سیرکارین - چرخه های خواب و بیداری یکی از چرخههای سیرکارین ا ست نظیر د مای بدن ع مل می ک ند تغییرات تخریبی در برنامه خواب و بیداری، مثل انجام شیفت کاری یا jetlag - پروازهای طولانی با هواپیما - منجربه عدم توازن درچرخه های سیرکارین می شود سلامت روان عبارت ا ست از : یک حالت آرامش روانی، هیجانی که باعث می شود شخصی از تواناییهای شناختی و جسمانی خود استفاده کند سلامت روان عبارت ا ست از : ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی و عادلانه و مناسب عملکرد تحصیلی به معنی توانایی دانش آموزان در پاسخ دهی به مسائل مربوط به موضوع یا موضوعات خاص پیش بینی شده برای یک دوره خاص میباشد.
لذا لازم است خانواده، دانشگاه و جامعه سیاستگذاری جامع برای ارتقا این عوامل را به عمل آورد.بخشی سورشجانی ، - . - 1387 نشان داد که هوش هیجانی ، سلامت روانی و عملکرد تحصیلی دانشجویان را به طور معنادار و مثبت پیش بینی میکند.عبداالله فرهادی نسب، حامد عظیمی - - 1387، نشان داد که %48 از واحدهای مورد پژوهش دچار اغتشاش در خواب هستند و متوسط خواب شبانه روزی 8/95 2/01 ساعت بود. بین اغتشاش خواب و صفات شخصیتی، ارتباط معناداری به دست نیامد.سواری - - 1387، به نشان داد که دانش آموزان نابینا نسبت به دانش آموزان ناشنوا از سازگاری اجتماعی و سلامت روان بیشتر برخوردارند.
حدادی کوهسار، چسلی، اصغر نژاد - . - 1386 نشان داد که همبستگی معنی داری میان سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی وجود دارد. مصلی نژاد، مامینی - 1383 - ، نشان داد که ارت باط معنیداری بین سلامت عمومی دانشجویان سال اول و آخر از نظر مشکلات جسمانی، اضطراب و افسردگی وجود دارد.داودی به نقل از تقی زاده - 1382 - ، در بررسی طولی گسترده در ارتباط با عملکرد تحصیلی دانشآموزان دریافتند که کودکان خانوادههای پر اولاد، بدون توجه به طبقه اجتماعی، در خواندن، اعمال ریاضی، مهارتهای گف تاری خلاق یت ضعیفتر از کود کانی هست ند که تن ها فرز ند خانوادهاند یا یک یا دو فرزند دارند.
تحقیقات اخیر این یافته ها را مورد تایید قرار داده است.در تحقیقی بوی - 1382 - نتایج حاکی از این بود که انواع بی خوابی به طور متوسط 23/5 درصد بود که ارتباط معناداری با متغیرهای مستقلی چون سن، تحصیلات و رضایتمندی از زندگی زناشویی به دست آمد - با 95 درصد اطمینان - .عباس مسعود زاده، علی زنگانه، لیلا شهبازنژاد، - - 1382،. ارتباط معنا داری بین بی خوابی و مقطع تحصیلی، محل سکونت، سن، جنس و وضعیت تاهل وجود نداشت.
ابزار تحقیق
در پژوهش حاضر , برای جمع آوری اطلاعات از 4 پرسشنامه زیر استفاده شده است:
- پرسشنامه شدت بی خوابی
- پرسشنامه اختلال کیفیت خواب
- پرسشنامه خواب آلودگی
- پرسشنامه سلامت روان SCL-25
الف - پرسشنامه شدت بی خوابی1
پرسشنامه استانداردکه شدت بی خوابی را طی دوهفته گذشته می سنجدودارای 5سئوال است. هم چنین حداقل و حداکثرنمره آن بین 0تا28می باشدکه نمره بین0-7 نشان دهنده آن است ک شخص م شکلات بی خوابی قابل توجهی که نیازبه حمایت کلینیکی باشدرا دارا نیست و نمره 8-14نشان دهنده بی خوابی زیرآستانه ای است ونمره 15-21 نشان دهنده بی خوابی کلینیکی است که شخص نیازبه تعدیل کردن آن داردونمره 22-28 نشان دهنده خسارات جدی و نیازبه حمایت کلینیکی می باشد. زیرمقیاس این پرسشنامه نمره0-4 را به خوداختصاص می دهد.
اصلا - 0 - =،خفیف - 1 - =، متوسط - 2 - =، شدید - 3 - =، بسیارشدید - 4 - = است. این آزمون برای اولین بارتوسط مورین2 و همکاران درسال - 1993 - ارائه و مورداستفاده قرارگرفت که اعتبارسازه آن براساس دقت،شدت،رضایتمندی باواریانس 0/72 و پایایی آن باروش آلفای کرونباخ 0/74و0/78 بود. این آزمون بعدها توسط توماس و همکاران3 - 2009 - و صبری و همکاران - 2010 - 4 و بلوری - - 1385 مورداستفاده قرارگرفت. م شاک،پار سایی راد - - 1389 درتحقیقی ضریف اعتباراین آزمون را0/56به دست آوردند. - نقل ازپارسایی راد،مشاک،. - 1389در تحقیق حا ضر برای تعیین پایایی پر س شنامه شدت بی خوابی از دو روش آلفای کرونباخ و تن صیف ا ستفاده شد که برای کل پر سشنامه به ترتیب برابر با 0/70 و ,0/62 که بیانگر ضرایب پایایی قابل قبول پرسشنامه یاد شده می باشد.
ب - مقیاس اختلال کیفیت خواب
این پرسشنامه با هدف بررسی کیفیت خواب در طی یک ماه گذشته ساخته شده وشامل18 عبارت است. تعداد بسیاری از مطالعات انجام شده میزان اعتبار و پایایی بالایی این پرسشنامه ران شان داده اند. عنوان شده ا ست که این پر س شنامه کیفیت خواب بدرا از خوب افتراق می دهد. هر یک از مقیاس های هفت گانه میزان آلفای کرونباخ حدود0/83 و0/63 را دا شته اند. ح سا سیت منا سب برای تمیزآزمودنی دارای کیفیت خواب خوب ازخواب ناکافی رادارد.
هفت زیرمقیاس تشکیل دهنده پرسشنامه عبارتند از: کیفیت ذهنی خواب5، تأخیر در به خواب رفتن6، طول مدت خواب7،خواب مفید8،اختلالات خواب9 ،مصرف داروهای خواب آور10،اختلال عملکردروزانه11،برای نمره گذاری این آزمون هریک از7 زیرمقیاس این پرسشنامه نمره0-3 را به خوداختصاص می دهد. هیچ گونه 0 = کمترازیک باردرطول هفته 1 =،یک باریا دوباردرطول هفته 2 =، سه مرتبه یابیشتردرطول هفته 3 = است. نمره کل پرسشنامه از صفرتا 21 ا ست.که نمرات بالان شان دهنده کیفیت ضعیف خواب است.
نمره کل بزرگتراز5 نشان ده نده این که آزمودنی یک فردباکیفیت خواب ضعیف است و دارای مشکلات شدیدحداقل در2حی طه یا دارای مشکلات متوسط دربیشتراز3حی طه می باشد - بایس، همکاران، . 12 - 1989 زمان پاسخ دهی به این پرسشنامه 5-10 دقیقه است - راش،13 - 2000 پرسشنامه کیفیت خواب پترزبورگ ازروایی 5/86 و پایایی 89/5 برخوردار است - شهری فر،. - 1388 اعتبار هم زمان این پر س شنامه تو سط شهرام براز، دکتر عیسی محمدی، دکتر بهروز برومند برروی بیماران تحت درمان با همودیالیز نگهدارنده به دست آمده نشان دهنده اعتبارمطلوب این پر س شنامه می با شد.
- r = 0/87 - هم چنین در تحقیقی دیگرکه به بررسی کیفیت خواب پرستاران شاغل درشیفت های ثابت ودرگردش پرداخته اند. اعتباراین پرسشنامه درحدود - r = 0/79 - گزارش شده است. درتحقیق ح یدری ارجلو نیزازپرسش نامه کیف یت خواب به منظوراعتباریابی پرسشنامه میزان بی خوابی پیتسبورگ استفاده شده است که این اعتباریابی همزمان برروی 50 زن متأهل که به صورت تصادفی انتخاب شده اند اجراء گردیده و دو پرسشنامه مذکوربرای اجرا به آن ها تحو یل داده شد که نتی جه دربرگیر نده همب ستگی ب سیارمطلوب بین این دوپر س شنامه بوده ا ست که رابطه مثبت معنی داری وجود دارد - p = 0/1000 - و - - r = 0/97 - به ن قل ازح یدری ارجلو - . در تحقیق حاضر , برای تعیین پا یایی پرسشنامه اختلال کیفیت خواب نیز از دو روش آلفای کرونباخ و تنصیف استفاده شده است که به ترتیب برابر با 0/36 و 42 می باشد.
ج - پرسشنامه خواب آلودگی
پرسشنامه خواب آلودگی که میزان خواب آلودگی را رد طی یک ماه گذشته میسنجد و شامل 7 سوال میباشد و هم چنین حداقل و حداکثر نمره آن بین 0 تا 24 می باشد همچنین حدا قل و حداکثرنمره آن بین 0 تا. 24 - که زیرمقیاس این پر س شنامه نمره -3 0 را به خوداختصاص می دهد. هرگزچرت نمی زنم 0 = ، به احتمال کمی چرت می زنم 1 = ، به احتمال متوسط چرت می زنم 2 = ، به احتمال زیادچرت می زنم 3 = است - . که این آزمون برای اولین بار تو سط جونز1 در سال - 1991 - ارائه و تو سط تیندر و همکاران 2 - 2010 - مورد استفاده قرار گرفت که با روش اعتبار محتوا و پایای آن روش ثبات درونی برر سی شد که اعتبار آن 0/91 بود. - به نقل از پارسایی راد ، مشاک ، . - 1389 مشاک و پارسائی راد - 1389 - در تحقیقی ضریب اعتبار این آزمون را 0/56 به دست آوردند.
در تحقیق حا ضر، ضرایب پایایی این پر س شنامه به رو شهای آلفای کرونباخ و تنصیف محاسبه گردید. که این ضرایب به ترتیب برابر با 0/78 و 0/76 بودند که به طور کلی بیانگر ضرایب قابل قبول میباشند. در تحقیق حا ضر برای تعیین پایایی مقیاس خواب آلودگی از دو روش آلفای کرونباخ و تنصیف استفاده شد که به ترتیب برابر با 0/66 و ,0/66 که بیانگر ضرایب پایایی قابل قبول پر س شنامه مذکور می باشد.
د - پرسشنامه سلامت روان SCL-25
این مقیاس فرم کوتاه شده ن سخه تجدید نظر شده فهر ست نود ن شانهای 3 یعنی SCL-90-R میبا شد که تو سط نجاریان و داودی - 1380 - ته یه گرد ید.SCL-90-R ابزار خود گزارشی رایج برای سنجش آسیب شناسی روانی است. این ابزار اختصاصاً برای سنجش آن دسته ناراحتیهای جسمی و روانی ساخته شده که آزمودنی اخیراً تجربه نمودهاند. نسخه اولیه فهرست 90 نشانهای یعنی SCL-90-R با استفاده از مادههای اصلی فهرست نشانه هاپکینز 4 و اضافه کردن مادههای جدید به مقیاس مذکور و هم چنین ایجاد تغییرات در شیوه درجه بندی و روش اجرا تو سط دراگاتیس، لیپمن و کاوی 1973 - 5 ، به نقل از نجاریان و داودی ، - 1380 ساخته شده. براساس تجارب و نتایج تحلیل های روان سنجی که روی-SCL 90-R انجام گردید، اصطلاحاتی در آن اعمال و SCL-90-R نامیده شد.
ن جار یان و داودی - 1380 - بر اساس مق یاس SCL-90-R مقیاس SCL-50-25 را که یک مقیاس تک عاملی میباشد، تهیه کردند. این مقیاس نیز یک ابزار خود گزار شی برای سنجش آ سیب شناسی روانی عمومی میباشد. این مقیاس شامل 25 ماده می باشد که نمرهگذاری هر سوال بر روی یک پیو ستار از 1 - برای هیچ - تا 5 - برای اکثر اوقات - میباشد. جهت بررسی اعتبار این آزمون مطالعاتی صورت گرفته است - داودی و نجاریان، - 1380 در این مطالعه ، همبستگی SCL-25 با مقیاس اضطراب عمومی 7 ANQ برابر 0/69، با پر س شنامه اف سردگی بک برابر 0/49 ، با کمال گرایی اهواز برابر 0/66 با مقیاس سر سختی برابر 0/56 گزارش شده ا ست که همگی در سطح 0/01 معنی دار میباشند. همچنین همبستگی بین این مقیاس با SCL-90 برابر 0/97 گزارش شده است.
در مطالعه نجاریان و سودانی - به نقل از داودی و نجاریان، - 1380 ضرایب پایایی SCL-25 به شیوه باز آزمایی برابر . 0/78 از طریق محاسبه همسانی درونی 0/97 گزارش شده است. در تحقیق حاضر، ضرایب پایایی پر س شنامه سلامت روان SCL-25 نیز با ا ستفاده از روش آلفای کرونباخ و تنصیف محاسبه گردید که برای کل مقیاس به ترتیب 0/80 و ,0/78 که بیانگر ضرایب پایایی مطلوب می باشد.
