بخشی از مقاله
چکیده
روش شنا سی شناخت شیوه های اندی شه و راه های تولید علم و دانش در عر صه ی معرفت ب شری ا ست مو ضوع این دانش، روش علم و معرفت است روش شناسی غیر از روش است. بی شک مکتب فقهی جبل عامل از مکاتب فقهی مهمی است که سهم به سزایی در رشد و پیشرفت تاریخ فقه شیعه داشته است موسس مکتب، شهید اول است و شارح و مبین مکتب بیشتر شهید ثانی است .باتوجه به اهمیت موضوع ،دراین نوشتار روش شناسی فقهی شهیدین در رابطه با ماهیت مالکیت برای پژوهش انتخاب شده است. در فقه شهیدین - ملکیت یک امر فر ضی و اعتباری ا ست.ملکیت یک حکم شرعی ا ست که در عین و یا در منفعت فرض شده ا ست ملکیت تابع ا سبابی ا ست که شارع آن ها را مقرر داشته است.
زوال ملکیت نیزمتوقف بر اسباب شرعیه است.از منظر شهیدین باید شارع به عقود اثر قانونی ببخشد در نتیجه بنای عقلا در م شروعیت بخ شیدن به ذات عقود نق شی ایفا نمی کند و این نکته ا سا سی ترین وجه تمایز فقه معاملات شهیدین در مقایسه با فقه معاصر است.در فقه معاصر بناءعقلا یکی از دلایل مشروعیت عقود نوظهور می باشد.اما این مبنای فقهی شهیدین در عمل، پیامد منفی ندارد تا منجر به فقه نا کارامد و غیر پاسخگو باشد زیرا ایشان از طریق شروط ضمن عقد لازم یا صلح، عقود غیر معین و نوظهور را نافذ می داند .
مقدمه
روش شناسی شناخت شیوه های اندیشه و راه های تولید علم و دانش در عرصه ی معرفت بشری است موضوع این دانش، روش علم و معرفت است روش شناسی غیر از روش است. روش مسیری است که دانشمند در سلوک علمی خود طی می کند، و روش شناسی دانش دیگری است که به شناخت آن مسیر می پردازد. روش همواره در متن حرکت فکری و تلاش های علمی یک دانشمند قرار دارد و روش شناسی دانشی است که از نظر به آن شکل می گیرد، - ابوالحسنی، - 1393 بی شک مکتب فقهی جبل عامل از مکاتب فقهی مهمی است که سهم به سزایی در رشد و پیشرفت تاریخ فقه شیعه داشته است . بطور کلی حلقه اتصال تاریخ فقه شیعه در قرون هفتم تا دهم هجری به شمار می آید.
موسس مکتب، محمد عاملی مشهور به شهید اول است و شارح و مبین مکتب بیشتر بر عهده زین الدین عاملی معروف به شهید ثانی است به طوری که مهمترین اثر فقهی مشترک این دو شهیدکتاب لمعه و شرح لمعه است که شرح علمی مزجی شهیدین محسوب می شود. با توجه به اهمیت ماندگاری آثار مکتب جبل عامل خصوصا کتاب لمعه و شرح لمعه که مورد استناد و محور آموزش فقه در دانشگاه ها وحوزه ها قرار می گیرد .
موضوع مقاله به روش شناسی فقهی شهیداول وشهید ثانی در رابطه با ماهیت مالکیت می پردازد.این پردازش و تحلیل به صورت مصداقی است تا از کلی گویی اجتناب شود و همچنین با مثال و مصداق بهتر به شناسایی روش فقهی شهیدین پی برده شود.از میان مصادیق، ماهیت مالکیت انتخاب شده است زیرا یکی ازمهمترین ارکان فقه معاملات را تشکیل می دهد. در مورد پیشینه موضوع، ماهیت مالکیت از نظر فقها بررسی شده است اما تفاوتی که با این نوشتار دارد این است که:
-1 آیا روش فقهی شهیدین در ماهیت مالکیت، با فقه معاصر متفاوت است ؟
-2 آیا این تفاوت منجر به پیامد منفی در فقه شهیدین می شود ؟
روش تحقیق
این نوشتار با مطالعه کتب شهیدین از روش توصیفی تحلیلی به تحقیق پرداخته است. بدین شرح که مالکیت را از آثارشهید ین استخراج کرده ومطالب را با شکلی هدفمند سامان دهی کرده است .
الف:تعریف مالکیت
با جستار در فقه شهیدین ماهیت مالکیت نزد ایشان یکسان است تا جایی که به هم اندیشی انجامیده است : در فقه شهیدین ملکیت یک حکم شرعی است که در عین و یا در منفعت فرض شده است که به وسیله سبب، مالک توانایی پیدا می کند ازجهت این که مالک است از آن بهرمند شود یا این که در مقابل تملیک به دیگری عوض دریافت کند.
ب- محدودیت ملکیت
ملک گاهی شامل اصل مال است و گاهی شامل منفعت است و گاهی شامل انتفاع از مال است و گاهی برای تملک است. - شهید اول، 1406،ج 1 ، ص . - 348 از دیدگاه شهیدین اسباب مفید ملکیت محدود و معدود هستند شهید ین اسباب ملکیت را به دو قسم کلی تقسیم می کنند : عقود و غیر عقود هریک از این عقود و غیر عقود یا مفید ملکیت عین اند یا منفعت . از باب نمونه در عقود معاوضی بیع مفید ملکیت عین است واجاره مفید ملکیت منفعت. در عقود غیر معاوضی وصیت به عین، مفید ملکیت عین است. وصیت به منفعت مفید ملکیت منفعت است . درغیر عقود حیازت، ارث مفید ملکیت عین هستند و ارثِ منافع مفید ملکیت منفعت است.
