بخشی از مقاله
چکیده: نمونه گیری که روشی سنجیده و نه روشی اتفاقی برای انتخاب موضوع های مورد مشاهده است دانشمندان راقادر می سازد تا نتایج مشاهدات خود را از خصائص یک گروه کوچک به جامعه موردنظر تعمیم دهند روشهای نمونه گیری تصادفی ساده - سیستماتیک-طبقه ای - ناحیه ای یا خوشه ای و نمونه های موجود - نمونه گیری غیراحتمالی - روشهای تعیین حجم مناسب نمونه ها و منابع وسوگیری های نمونه برداری مورد بحث قرار می گیرد .وفرایند نمونه گیری انتخاب مشاهده ها و تعمیم نتایج مشاهده به کل جمعیت است دلایل نمونه گیری -1 صرفه جویی در وقت انرژی وهزینه است .نتیجه نمونه گیری به شرط رعایت اصول و ضوابط آن با نتایج همه پرسی یکسان است.
مقدمه :
تعریف نمونه گیری فرآیند انتخاب مشاهده ها و تعمیم نتایج مشاهده به کل جمعیت است زیرا کسب اطلاعات برای تمام افراد جامعه امکان پذیر نمی باشد در چنین شرایطی لازم است که روشهای نمونه گیری مطالعه و بررسی گردد و نتایج لازم از آن برای تصمیم گیری های بعدی در برنامه ریزی های آتی به دست آید به عنوان مثال در مراحل اولیه تهیه وساخت یک داروی معین نمی توان اثر آن را برروی تمام افراد یک جامعه مورد آزمایش قرار داد و فرایند نمونه گیری به کمک ما می آید .
نمونه - نمونه - عبارت از تعداد محدودی از افراد جامعه است که با روش مخصوصی از آن جامعه انتخاب شده باشد یا مجمموعه عناصر تشکیل دهنده بخشی از جامعه است. به معنای کلی هز جز یا زیرمجموعه ای از جامعه را می توان نمونه آن جامعه خواند .اما در معنای متعارف و دستوری کلمه ”نمونه ” به جزئی از جامعه گفته می شود که معرف و نماینده واقعی آن جامعه باشد. نمونه معرف منظور از معرف بودن این است که کل صفات جامعه ،به ویژه صفاتی که از لحاظ موضوع پژوهش دارای اهمیت است، به تناسب در نمونه وجود داشته باشد .
انتخاب و اندازه گیری نمونه ای از جامعه و برآورد در مورد کل مشخصه های جامعه ،براساس یافته های مربوط به گروه نمونه معرف ،کفایت می کند زیرا نمونه زیر مجموعه ای از کل جامعه و نماینده واقعی آن است.نمونه انتخاب شده، وقتی معرف یا نماینده واقعی جامعه است که عناصر آن به صورت تصادفی برگزیده شود .یعنی احتمال انتخاب برای کلیه افراد آن یکسان باشد. نمونه غیر معرف در برخی مواقع که تعیین و شناسایی یک نمونه مناسب و معرف مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد است برخی از پژوهشگران سعی می کنند این کار را از راهی کوتاه یابه اصطلاح میان بر انجام دهند.به عنوان مثال می توان به پژوهش بسیار معروف ترمن که درباره انتخاب نمونه ازبین کودکان سرآمد صورت گرفته اشاره نمود .
وی قصد داشت 1000کودک دارای بهره هوشی بالاتر از 140رابراساس هوش آزمای انفرادی استنفرد - بینه انتخاب کند با توجه به اینکه اجرای هوش آزمای انفرادی استنفرد -بینه روی گروه بسیار بزرگ مستلزم صرف وقت وهزینه زیاد بود و امکان یافتن افراد دارای بهره هوشی مورد نظر بسیار کم بود از معلمان مدارس درخواست کرد که دانش آموزان تیزهوش و سرآمد خودرا معرفی کنند .سپس تست موردنظر را روی آنها اجرا کرد و گروه نمونه مورد نظر خودراتشکیل داد.
مشخصه های آماری نمونه ای مقادیری که مشخصه های نمونه - مثل میانگین ،واریانس ،ضرب همبستگی،ضرایب رگرسیون - رانشان می دهند ،مشخصه های آماری گروه نمونه یا آماره نمونه ای خوانده می شوند.به عبارت دیگر مشخصه آماری نمونه ای، مقدار ویژگی یا ویژگی هایی از یک نمونه را توصیف می کند .این مشخصه ها با حروف اول یا کوچک انگلیسی نشان داده می شوند مشخصه های آماری جامعه یا پارامتر هدف اصلی از محاسبه مشخصه های آماری گروه نمونه ،برآورد پارامترهای جامعه یا مشخصه های آماری جامعه مورد مطالعه است.
با آنکه این برآوردها دقیقا برابر با پارامتر های جامعه نیست ،اما به منظور نتیجه گیری و داوری درباره پارامتر های جامعه ،ناگزیر هستیم مشخصه های آماری نمونه ای را به عنوان برآورد کننده پارامترهای جامعه به کاربریم و در وقع استنباط آماری فرآیندی برای دستیابی به این نتیجه گیری است .بنابر تعریف ،هر خصومت عددی از توزیع جامعه ، یک - پارامتر - نامیده می شود واستباط آماری نیز در واقع استخراج نکات کلی درباره پارامترهای جامعه از طریق تحلیل داده های نمونه است .پارامترها معمولا با حروف یونانی نشان داده می شوند.
توزیع نمونه برداری
توزیع نمونه برداری یعنی توزیع مشخصه های آماری نمونه برپایه تعداد نا محدود مواردی که از جامعه استخراج شده است .به عنوان مثال برای میانگین های نمونه ای - ؟ - می توان یک توزیع فراوانی در نظر گرفت که توزیع نمونه برداری آن مشخصه نامیده می شود. - هومن، - 276 :1382 . - 274
انواع نمونه:
-1 نمونه احتمالی - نمونه تصادفی -
در نمونه برداری احتمالی ،هریک از عناصر یا اعضاء جامعه ،شانس مشخص و معلومی - غیر صفر - برای گزینش در گروه نمونه دارند .در نمونه تصادفی که مشهورترین نوع نمونه احتمالی است ، اعضا گروه نمونه به صورت تصادفی و براساس قوانین احتمالات ،ازبین اعضا جامعه برگزیده می شوند.
-2 نمونه غیر احتمالی یا غیر تصادفی
در روشهای نمونه برداری غیر احتمالی وغیر تصادفی برآورد میزان خطای نمونه برداری امکان پذیر نیست ،اما این بدان معنا نیست که همیشه آنها را فاقد اهمیت عملی وفایده علمی بدانیم. چند اصل مهم در نمونه برداری قبل از نمونه برداری از جامعه مورد مطالعه ،برای احتراز از جمع آوری ارقام و مقادیر نامربوط به مساله مورد نظر وحداکثر صرفه جویی در انتخاب نمونه ها وتهیه بهترین طرح موثر برای نمونه برداری ،باید سه معیار بسیار مهم را کاملا مورد توجه قرار داد:
-1 تعریف وتحدید جامعه مورد پژوهش در ابتدا لازم است جامعه مورد مطالعه به طور دقیق وصریح تعریف و تحدید شود.در تعریفی که در هر پژوهش باید از جامعه مورد نظر ارائه شود، مقتضیات مساله پژوهش دخالت تام دارد.در محدود ساختن جامعه ،امکانات عملی نقش موثری ایفا می کند واضح است اگر جامعه به دقت تعریف وتحدید نشود ،پژوهشگر نمی تواند از داخل آن یک نمونه احتمالی قابل قبول انتخاب کند.
-2 تعریف و محدودساختن موضوع پژوهش هدفها و مقاصد مطالعه باید طوری روشن باشد که بدانیم پژوهشگر در صدد دانستن چه موضوعی است و چگونه از اطلاعات جمع آوری شده بهره برداری خواهد کرد.
-3 تعیین میزان خطای مورد پذیرش باید حداقل میزان صحت و دقتی که برای نتایج نهائی ضروری است، مشخص شود ، زیرا اندازه نمونه لازم برای مطالعه ، تا حد بسیار زیادی در پرتو میزان صحت و دقت نتایج مزبور مشخص می شود.
روشهای نمونه برداری غیراحتمالی
-1 نمونه برداری اتفاقی
-2 نمونه برداری انباشته یا کومه ای
-3 نمونه برداری قضاوتی
-4 نمونه برداری ابعادی
-5 نمونه برداری متواتر
-6 نمونه برداری گلوله برفی
-7 نمونه برداری سهمیه ای
