بخشی از مقاله
چکیده :
این مقاله به دنبال بررسی شیو ه های پرورش خلاقیت است. در این مقاله خلاقیت و یادگیری تعریف و تشریح شده و همچنین عوامل موثر در خلاقیت و موانع بیان شده است .یافته های این مقاله نشان میدهد که پژوهش، بستری مناسب برای تقویت و گسترش روحیه ابتکار، نوآوری وخلاقیت است .معلم به عنوان ایجادکننده شرایط و تسهیل کننده یادگیریدانش آموزان می تواند از طریق نوگرایی، انعطاف پذیری، عدم اجبار دانش آموزان به حفظ و انباشت ذهنی ، شوخ طبعی، پرهیز از راهبردها و رو ش های قالبی آموزش، زمینه سازی برایابراز وجود شاگردان و افزایش اعتماد به نفس در آنان، تحریک حس کنجکاوی فراگیران و بالاخره توأم ساختن آموزش با پژوهش به آموزش خلاق و پرورش خلاقیت در کودکان و نوجوانان بپردازد .
کلید وازه ها: پرورش، خلاقیت ، یادگیری
تعریف و نظریه های خلاقیت
خلاقیت، فرآیندی است که قابل توسعه و بهسازی است . هرکس تاحدی خلاقیت دارد ولی همچون بسیاری از توانایی ها و استعدادها برخی افراد توانایی بیشتری برای خلاقیت نسبت به دیگران دارند. برخی افراد در محیطی رشد و تحصیل کرده اند که آنها را به توسعه خلاقیت تشویق کرده است یعنی به آنها آموخته اند تا خلاقانه بیاندیشند و خلاقانه عمل کنند. - کیا, نساج , احمدزاده, نورا, ,1386 ص. - 49خلاقیت به ایجاد عقاید مفید و بدیع در قبال محصولات، خدمات ، روش های کاری، فرآیندها و رویه های یک فرد یا یک گروه کوچک از افراد که در کنارهم کارمیکننند اطلاق میشود. - آمابیل، - 1996این تعریف بیشتر از آن که مبتنی بر یک فرآیند باشد ، خود یک نتیجه و برون داد است.
ما در مورد میزان خلاق بودن یک ایده قضاوت می کنیم نه در مورد میزان فرآیندهای ذهنی افراد که از طریق آن ، ایده های خلاقانه تولید می شوند. به علاوه بدیع و مفید بودن دو شرط الزامی برای خلاقانه در نظر گرفته شدن یک ایده هستند. ایده های که خلاق است اما هیچ ارزش یا فایده ی بالقوه ای ندارد را نمی توان خلاق دانست. براساس تعریف ، خلاقیت فردی در برگیرنده مرحله تولید ایده است در حالی که نوآوری سازمانی هم شامل تولید ایده است و هم مراحل اجرای آن. بنابراین خلاقیت فردی اغلب یک نقطه ی شروع برای نوآوری است. - آمابیل ، - 1998خلاقیت را می توان پیوستاری از سطوح پایین تا سطوح نسبتا بالا دانست - مامفورد و گوستافسون ، - 1998 درحالی که سطوح پایین تر خلاقیت در برگیرنده ی اصلاحات و تجدید نظرهای فزاینده تغییر ایده های موجود یا ترکیبی از دو یا چند ایده ی قبلا نامرتبط در یک قالب بدیع و مفید هستند ، سطوح بالاتر خلاقیت در برگیرنده قالب شکنی و کمک های اساسی هستند هرکسی دارای سطح نرمالی از اطلاعات باشد می تواند به نوعی خلاق باشد - بارون و هارینگتون ، - 1981
تا درجه ی مشخصی، اکثر توانایی های خلاقانه ی افراد را می توان در طول زمان و از طریق آموزش و تجربیات عملی حاصل از شرکت در فعالیت های خلاقانه بهبود بخشید - ژو و شالی ، . - 2003 البته ممکن است افراد مختلف در حوزه های گوناگونی خلاقیت داشته باشند - آمابیل ، - 1996نظریه ها و تعاریف گوناگونی تاکنون درباره خلاقیت مطرح شده است که هر کدام جنبه ای خاص از ان را مورد تاکید قراد داده اند در ادامه چند نمونه از تعاریف موجود آورده شده است: - کیا, نساج , احمدزاده, نورا, ,1386 ص. - 49به عقیده گیلفورد: خلاقیت تفکر واگرا - دست یافتن به رهیافت های جدید - برای حل مسائل است و در مقابل تفکر همگرا - دست یافتن به پاسخ صحیح - قراردارد. - کیا, نساج , احمدزاده, نورا, ,1386 ص. - 49به عقیده پروکتور: خلاقیت فرآیند شکستن و دوباره ساختن دانش خود درباره یک موضوع و به دست آوردن بینش جدیدنسبت به ماهیت آن است.
ریکاردز : خلاقیت عبارتست از خارج شدن از قالب های ذهنی و کشف چیزهای جدید و معنی دارد.
آمابیلی : خلاقیت عبارتست از تولید ایده های جدید و مفید در همه زمینه ها . - کیا, نساج , احمدزاده, نورا,,1386 ص. - 50
تعریف یادگیری :
یادگیری عملی است که در درون هر فرد انجام می پذیرد ، نتایج حاصل از یادگیری از طریق تغییرات رفتاری که در فرد بوجود می آید قابل سنجش است. به عقیده بسیاری از روانشناسان ، هردانش آموز باید به تنهایی به فعالیت یادگیری بپردازد و تکالیف و میزان یادگیری هر دانش آموز باید جداگانه تعیین شود. سازگار کردن آموزش و یادگیری با نیازهای آتی اجتماعی می تواند اثر بخش و مفید باشد، بدین معنا که مدارس باید بتوانند هموار در زمینه یادگیری مستمر فعالیتت کنند، ترغیب و حمایت از این فرآیند مستلزم فرایند های مناسب یادگیری که در آن فراگیران باید در تنظیم فرآیند یادگیری خود سهیم شوند. بنابریان یادگیری به فرآیندی اطلاق میشوند که فراگیرنده نیاز به اطلاعات کافی در مواردی مانند موضوع مواد درسی و محتوا داشته باشد و برای نیل به این منظور معلم با سازماندهی فعالیت های یادگیری و ساختارهای فنی از او حمایت می کند. - چراغ چشم ، - 1386
ویژگی های بارز خلاقیت :
-1 خلاقیت ، فرآیندی فکر و روانی است.
-2 محصول خلاقیت می تواند به شکل یک اثر ، یک ایده، یک راه حل ، یک شی و یا هر چیز دیگر ارائه شود.
-3 محصول خلاقیت پدید ه ای نو و جدید است.
-4 محصول خلاقیت اثری است که علاوه بر تازگی دارای ارزش نیز باشد
-5 خلاقیت یک توانایی عمومی است و در همه افراد کم و بیش وجود دارد.
-6 خلاقیت قابل پرورش است و با محیط اجتماعی و فرهنگی ارتباط مستقیم دارد. - کیا, نساج , احمدزاده, نورا, ,1386 ص. - 50
تفکر واگرا و همگرا:
