مقاله رویکردهای جدید به آموزش

بخشی از مقاله

چکیده

از بهترین شیوههای ارتقا و افزایش توانمندی کارکنان دولت، آموزشهای ضمن خدمت می باشد که در حال حاضر به شیوههای متفاوتی صورت میپذیرد. در این مقاله بر آن شدیم گزینه های تصمیم را شیوههای آموزش ضمن خدمت مانند .1 روش حضوری .2 روش مکاتبه ای .3 روش نیمه حضوری .4 روش الکترونیکی برگزینیم. ضمنا به وسیله تکنیک آنتروپی وزن شاخصها را محاسبه و با روش TOPSIS رتبه بندی می نماییم.

واژه های کلیدی: آموزش ضمن خدمت، تصمیم گیری چند شاخصه - MADM - ، آنتروپی، .TOPSIS

مقدمه

تصمیم گیری مساله ای است که بشر از زمان خلقتش تاکنون با آن مواجه بوده است.ذهن بشر همیشه نمی تواند این روابط متقابل را بطور همزمان در نظر گرفته و در موردموضوعات مختلف تصمیم گیری نماید. - ساعتی،1378،ترجمه توفیقی،ص - 282پیشرفت و بالندگی هر کشور به انسانهای آن کشور بستگی دارد و نیروی انسانی کارامد و با دانش است که یک جامعه را بالنده و پیشرفته میگرداند. تحقق توسعه، نیازمند پرورش نیروی انسانی باکیفیت و باصلاحیت است و پیشرفت همهجانبه بدون داشتن انسانهایی فرهیخته و متدمن ممکن نیست.دراین مقاله سعی شده است از لحاظ زمان،کیفیت وهزینه روشهای مختلف آموزش ضمن خدمت کارکنان بررسی تا رتبه بندی منطقی بامدل تصمیم گیری چندشاخصه - - MADM بدست آوریم.

بیان مساله:

پس از انتخاب گزینه های تصمیم که در این مقاله روش حضوری،روش مکاتبه ای ، روش نیمه حضوری و روش الکترونیکی آموزشهای ضمن خدمت کارکنان می باشد.زمان،کیفیت وهزینه شاخصهای مقایسه گزینه ها انتخاب گردیده اند. هدف از این تحقیق استفاده از یک روش علمی برای حل مساله فوق می باشد.

پیشینه تحقیق:

آموزش ضمن خدمت از لحاظ سازمانی به آن آموزشی گفته میشود که پس از استخدام فرد در سازمان صورت میگیرد و هدف از آن آمادهسازی افراد برای اجرای بهتر مسئولیتهایشان و بهبود تواناییها و مهارتهای آنان است. آموزش ضمن خدمت به صورت امروزی ابتدا در جوامع غربی در سده 14 خورشیدی آغاز شد - فتحی،1384،ص. - 6 مانند سایر مفاهیمی که به علوم انسانی مربوط هستند، از »آموزش ضمن خدمت« نیز تعریف دقیق و یکسانی وجود ندارد. به بیان دیگر در کشورها و حتی سازمانهای مختلف با توجه به گستره آموزش ضمن خدمت، تعاریف متفاوتی از این موضوع وجود دارد.

جان اِف.می در تعریف آموزش ضمن خدمت گفته است: آموزش ضمن خدمت عبارت است از بهبود نظامدار و پیوسته استخدامشدگان از نظر دانش، مهارتها و رفتارهایی که به رفاه آنان و سازمان محل خدمتشان کمک میکند. به این ترتیب هدف از آموزش ضمن خدمت، ایجاد توانایی بیشتر تولید، افزایش کارایی در شغل کنونی و کسب شرایط بهتر برای دست یافتن به مقامات بالاتر میتواند باشد - ابطحی، - 1375تعاریف بسیار دیگری نیز از آموزش ضمن خدمت ارائه شده است. از این تعاریف میتوان نتیجه گرفت که آموزش ضمن خدمت به آن نوع آموزش اطلاق میشود که:

1.پس از استخدام فرد در مؤسسه یا سازمان صورت میپذیرد.

2.هدف و منظور از این آموزش، آمادهسازی افراد برای اجرای بهینه وظایف و مسئولیتهای کاری است.

3.این نوع آموزشها عمدتاً در سه محور اساسی »توسعه دانش، بهبود مهارتها و ایجاد یا تغییر نگرشها« ارائه میشود.

4.جهتگیری اصلی این آموزشها، کارها یا وظایف مورد تصدی است. - فتحی،1384،ص - 21 فرایند آموزش و بهسازی از فعالیتهای ضروری و پیگیر برای تطبیق نیروی انسانی با شرایط متغیر سازمان و محیط میباشد و آموزش، ابزاری است که به وسیله فنون و روشهای مختلف، مدیران را در اداره سازمانها یاری میرساند. ایجاد یک نظام اداری مطلوب و مناسب، تا اندازه زیادی به کمک آموزش و ارتقاء توانمندیهای نیروی انسانی امکانپذیر است.چیرگی روزافزون انسان بر طبیعت و شناخت و آگاهی از ناشناختهها و پژوهش برای یافتن تکنیکها و ابزارهای جدید به منظور حل مسائل و مشکلات جامعه به ویژه در کشورهای در حال پیشرفت، مسئله آموزش نیروی انسانی را بیش از پیش مهم و مؤثر نموده است..[2]

آموزش حضوری:

با اصالت ترین نوع آموزش شیوه آموزش حضوری است که فراگیران با استاد ، ارتباط رودرو دارند اما به دلیل پیچیدگی های عصر ارتباطات و همچنین برای تکمیل مباحث مطرح شده آموز ش حضوری ، گسترش آموزش های نیمه حضوری و غیر حضوری ، اهمیت خاصی پیدا کرده است. از مزایای این شیوه آموزشی ارتباط چهره به چهره و عاطفی یاد دهنده و یاد گیرنده و امکان رفع اشکال هنگام بروز مشکل یا سوال و دریافت بازخورد سریع و مناسب می باشد.

آموزش مکاتبه ای:

یا آموزش از راه دور، روش غیر مستقیم آموزشی نظام مندی است که بر اساس جدایی جغرافیایی استوار است که دراین روش کتابهای دوره آموزشی مربوطه معرفی ودرتاریخ معین آزمون برگزار می گردد.

مزایای آموزش مکاتبه ای:

.1تعلیم فراگیران بیشتر

.2کاهش هزینه های سرانه آموزشی

.3فراهم آوردن امکانات آموزشی در نقاط دور افتاده و محروم

.4عدم محدودیت مکانی و زمانی آموزش

.5 ازمعایب این شیوه آموزشی نیز می توان موارد ذیل را نام برد:

.6عدم ارتباط چهره به چهره و عاطفی یاد دهنده و یاد گیرنده

.7نبود امکانات کلامی و محرومیت از نقش و تاثیر فراوان آن

.8عدم امکان رفع اشکال هنگام بروز مشکل یا سوال

.9 عدم دریافت بازخورد سریع و مناسب عدم اطمینان از یادگیری کامل در عمل پس از آموزش[3]

آموزش نیمه حضوری:

این شیوه از آموزش تلفیقی از دوره های حضوری ومکاتبه ای می باشدکه درآغاز دوره منابع دوره دراختیار کارکنان قرار گرفته وپس از مدتی جلسات حضوری بصورت محدود برگزار می گردد.از مزایای این دوره بالابودن سطح کیفی آموزش بعلت وجود هردونوع آموزش می باشد.

آموزش الکترونیک:

آموزش الکترونیک به مجموعه فعالیت های آموزشی اطلاق می گردد که با استفاده از ابزار های الکترونیکی اعم از صوتی ، تصویری ، رایانه ای ، شبکه ای ومجازی صورت می گیرد . آموزش غیر حضوری از شکل های ساده آموزش مکاتبه آغاز شدکه از امکانات نوشتاری و چاپی بهره می برند و به تدریج استفاده از امکانات چند رسانه ای و تصویری و شبکه های آموزشی به آن اضافه شد و با پیشرفت تکنولوژی ، آموزش های الکترونیکی و آموزش های مجازی را نیز در بر گرفت و امکان ارتباط دو سویه نیز فراهم امد و هر روز پیشرفته تر و گستر ده تر و فراگیر تر می شود . از موسساتی که در ایران در این زمینه فعالیت کرده اند می توان به دانشگاه پیام نور و شبکه آموزش سیما اشاره کرد و و روز به روزبر حجم مکان هایی که از این نو ع آموزش برای انتقال مفاهیم مورد نظر خود استفاده می کنند افزوده می شود .

مزایای آموزش الکترونیکی:

1 عدم وجود محدودیت زمانی

2.امکان یادگیری در هر زمان ومکان

3.دسترسی به آخرین منابع روز

.4یادگیری متناسب با سلیقه مخاطبین

5.عدم وجو محدودیت ثبت نام

6.امکان تحصیل همزمان در چندین محیط آموزشی

7.مرور درس به تعداد دفعات دلخواه

8.سهولت یادگیری ورشد استعداد ها

9.کاهش هزینه خدمات  ستادی و پشتیبانی

.10 کاهش هزینه های ترافیک  وآلودگی هوا

.11 کاهش تعداد سفرهای درون شهری وبرون شهری

.12 سهولت  اجرای روش های مطلوب یاد دهی

.13 یادگیری مشارکتی - - email-chat-fourm

.14 مهارت اجتماعی از این راه آسان ترین شیوه آموخته می شود

.15 نظارت مطلوب تر بر کیفیت آموزش[1]

حال پس از شناخت شیوه های مختلف آموزش ضمن خدمت در سازمانهای دولتی میخواهیم جدول تصمیم را تشکیل دهیم تابه وسیله آن شیوه های آموزش ضمن خدمت را رتبه بندی نماییم.برای این امر باکارشناسان آموزش وخبرگان موضوع مصاحبه هایی انجام شد که باعث گردآوری اطلاعات معتبری گردید که در جدول زیر آورده شده است.این جدول براساس جامعه آماری برای نمونه100 نفری و 100 ساعت آموزش محاسبه گردیده است.هزینه یک معیار کمی می باشد. برای مثال هزینه برگزاری دوره حضوری برای10000نفرساعت - 100نفرضربدر 100ساعت - براساس جدول شهریه پودمانی دفترآموزش وپژوهش استانداری200میلیون ریال درسال1392 می باشد.زمان یک معیار کمی می باشد.برای مثال مدت زمانی که یک کارمند در دوره حضوری طی می نماید100ساعت می باشد.کیفیت آموزشی یک معیار کیفی می باشد.که از جدول زیر استفاده شده است.که براساس سوال از خبرگان این عرصه دوره نیمه حضوری بالاترین مطلوبیت را نزد کارکنان دارد.