بخشی از مقاله
چکیده: تحقیق انجام شده، تحقیقی توصیفی از نوع پیمایشی است. در این مقاله سعی شده است که پس از مقدمه، تعریف، تاریخچه و ابزارهای تجارت الکترونیک، ضمن بررسی مالیات و انواع آن درتجارت الکترونیک و مدل های آن، انواع دیدگاه درتجارت الکترونیک در کشور نیز مورد بررسی قرار گیرد. در پایان نقش طرح های مالیاتی در پیشبرد دولت الکترونیک مطرح شده است. تجارت الکترونیک در سال های اخیر درکشور ظهور پیدا کرده است. با توسعه تجارت الکترونیک امکان فرار مالیاتی و گریز مالیاتی در درآمدهای جدیدی که قبلا به صورت سنتی کسب می شد، وجود دارد.
پژوهش انجام شده طی دوره ی زمانی 1395-1394 انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای - جست وجو، مطالعه، بررسی و استفاده از متون و مجلات دیجیتال - استفاده شده است. کمیسیون اروپایی درسال "1997" در رابطه با تجارت الکترونیک بیان کرده است که: تجارت الکترونیکی بر پردازش و انتقال داده ها، شامل متن، صدا و تصویر مبتنی می باشد. تجارت الکترونیکی فعالیت های گوناگونی از قبیل مبادله الکترونیکی کالاها و خدمات، تحویل فوری مطالب دیجیتال، انتقال الکترونیکی وجوه، مبادله الکترونیکی سهام، بارنامه ی الکترونیکی، طرح های تجاری، طراحی و مهندسی مشترک، منبع یابی، خریدهای دولتی، بازاریابی مستقیم و خدمات بعد از فروش را دربر میگیرد.
در پایان ضمن بررسی های انجام شده، چنین نتیجه شد که هم اکنون درآمد مالیاتی که از تجارت الکترونیک عاید دولت ایران می شود، اندک است. اگرچه اخیرا تجارت الکترونیک رواج یافته است، اما به اندازه ای نیست که بتوان به چشم منبع درآمد برای دولت به آن نگاه کرد. از طرف دیگر چون هنوز هم درایران برای جمع آوری مالیات به روش سنتی مشکل وجود دارد، جمع آوری مالیات به صورت الکترونیکی همانند کشورهای پیشرفته، به یکباره نمی تواند منطقی باشد.
مقدمه:
در عصر جدید، فناوری اطلاعات از موضوعات برجسته ی هرکشور است. به طوری که اقتدار سیاسی، فرهنگی و علمی هر کشور بستگی به توانایی آن کشور از این فناوری خواهد داشت. هدف از انجام پژوهش، جایگاه تجارت الکترونیک و چیستی مالیات الکترونیکی در کشور می باشد. تجارت الکترونیک - EC - عمده ترین دستاورد بکارگیری فناوری اطلاعات در زمینه های اقتصادی است . ایران در بهره گیری از فناوری اطلاعات در بین کشورهای جهان درسال 2010 رتبه ی 102 و هم اکنون 100می باشد که سهم کشور ما در بکارگیری این فن جدید، اندک می باشد. ایران در مقایسه با دیگر کشورها با شرایط مشابه، میزان تجارت غیرنفتی اندکی دارد بنابراین می توان بیان کرد تجارت الکترونیکی توسعه چندانی نداشته است.
یک دلیل دیگر برای پایین بودن حجم تجارت الکترونیکی در ایران این است که امکانات فنی کشور محدود می باشد. به بیان دیگر اقداماتی که در این زمینه صورت گرفته از سطح جهانی کم تر می باشد. ده رتبه ی برتر در این زمینه به ترتیب متعلق به چین، ایالات متحده، بریتانیا، ژاپن، آلمان، فرانسه، کره ی جنوبی، کانادا، روسیه و برزیل می باشد. گسترش شبکه های جهانی اینترنت و ارتباطات الکترونیکی بین افراد موجب توسعه ی تجارت، کاهش هزینه ها، افزایش بهره وری و صرفه جویی در با ارزش ترین دارایی بشر یعنی زمان شده است.
در صورتی که کشور به رشد قابل توجهی در این زمینه رسیده باشد، دولت برای اخذ مالیات به دنبال شناسایی موسسات و مشاغلی که به صورت اینترنتی فعالیت میکنند، بپردازد. برای این کشور ها مالیات الکترونیکی می تواند مزایایی داشته باشد، به عنوان مثال ایجاد سهولت در پیگیری پرونده مالیاتی، ایجاد سهولت در پرداخت ها و ایجاد سهولت برای مودیان در تکمیل و ارسال اظهارنامه. مسئله ی مالیات مضاعف از مباحث مهم تجارت الکترونیک است که دولت ها می توانند با مذاکرات و نیز قانون گذاری هایی در این زمینه به تسهیل این مشکلات بپردازند.
ازمباحث مهم در رابطه با تجارت الکترونیک، قانونگذاری داخلی آن، مالیات ها و عوارض، امنیت دراین حوزه، مالکیت معنوی می باشد. در ایران نیز قانون هایی به منظور سرعت بخشی بیشتر در مبادلات الکترونیکی، اخیرا تصویب شده است از جمله ی آن ها قانون ماده یک است که به تعریف هر چه بهتر ایمنی اطلاعات پرداخته است. در ایران بعد از درآمد نفتی، درآمد مالیاتی از منابع مهم تامین مالیات می باشد. سوالاتی که در این زمینه مطرح می شود عبارتند از:
.1 آیا برای مبادلات تجارت الکترونیک نیزباید مالیات گرفته شود؟بله یاخیر؟اگرپاسخ مثبت است چه نوع مالیاتی باید اخذشود؟
.1پیشینهی تحقیق مطالعات داخلی:
1. نمونه مطالعات انجام شده در داخل کشور، مطالعات سریرافراز و افهمی - - 1387، درمطالعه خود شرایط تجارت الکترونیک در ایران را مورد بررسی قرار داده است و مدل ساده ای را در این رابطه بیان کرد اما مطالعه تطبیقی صورت نپذیرفته است.
2. توکل - 1384 - ، به بررسی مالیات و بازرگانی الکترونیک و همچنین شیوه پرداخت الکترونیکی و جلوگیری از اخذ مالیات مضاعف و... در مجله مالیات پرداخته است. از دیگر مطالعات انجام شده می توان به مطالعات روئین ارغوان - - 1386 و سید سیامک موسوی - - 1386 اشاره کرد.
مطالعات خارجی:
1. کوک فیلد - - 2006 در مقالهی خود کشور های حوزه ی OECD را در رابطه با نحوهی مالیات ستانی در تجارت الکترونیکی مورد بررسی قرار داده است. وی در ضرورت مالیات بر تجارت الکترونیک و نیز به نوع مالیات ستانی در اتحادیهی اروپا و آمریکا پرداخته است.
2. برد - - 2005، در مقالهی خود روش های مالیات ستانی را در کشورهای آمریکا، اتحادیه اروپا، کانادا بررسی کرده است.
3. کارولس لوره - - 2002، به طور ویژه ای به مالیات ستانی بر تجارت الکترونیک در اتحادیه ی اروپا را مورد بررسی قرار داده است.
.2 تاریخچهی تجارت الکترونیک :
"بروزر"1 اولین نرم افزار گرافیکی بود که در سال1993 آمد و باعث شد تا استفاده از اینترنت در بین واحدهای تجاری بیشتر شود. در برخی زمینه ها نیز خرده فروشان سنتی جای خود را به خرده فروشان اینترنتی مانند سایت حراجی اینترنتی آمازون دادند. تجارت الکترونیک اولین بار در اوایل دهه 70 میلادی ارائه شدند. در آن زمان استفاده از این مدل ها هزینه بر بودند و هر شخص عادی از آن ها استفاده نمی کرد و بیشتر شرکت های بزرگ صنعتی، مالی و بانک ها که شرایط بکارگیری آن را داشتند، از آن استفاده می کردند. در نیمهی اول دهه 90 اینترنت گسترش بسیاری کرده بود که دیگر تنها افراد خاص از آن استفاده نمی کردند. درواقع شرایط مناسب و ارزانی که در این دوره وجود داشت، باعث گسترش آن شده بود. برای مثال گسترش world wide web باعث شد تا علاوه بر موسسات تجاری بزرگ، کاربران زیادی با هزینهی اندک و به طور آسان از آن استفاده کنند.
.3 تعاریف تجارت الکترونیک:
تعریف اول: تمامی ابعاد و فرآیند بازار را که بتوان با اینترنت و تکنولوژی web انجام داد، تجارت الکترونیکی می گویند.
تعریف دوم: تجارت الکترونیک را میتوان انجام هرگونه امور تجاری و بازرگانی از طریق شبکه جهانی اینترنت بیان کرد. این امور میتواند شامل عمده فروشی و خرده فروشی درکالاهای فیزیکی و غیرفیزیکی، ارائهی سرویس های مختلف به مشتریان و دیگر امور تجاری باشد.
.4 ابزارهای اصلی درتجارت الکترونیک:
1. بارکد: یک نوعی کد شناسایی است که محصولات را با استفاده از یک دستگاه بارکد خوان شناسایی می کند. شکل بارکد به صورت خطوط سیاه رنگ موازی با پس زمینهی سفید است که البته شکل های متفاوتی دارد. مزیت استفاده از بارکد این است که شناسایی محصول با دقت و سرعت بیشتری انجام می شود. در ایران در سال 1374 برای بارکد خوان از استاندارد EAN\UCC استفاده شد و بدین منظور سازمانی با عنوان "مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات" راه اندازی شد.
2. پست الکترونیک
3. بانکداری الکترونیک: بانکداری الکترونیک یا برخط اینترنتی، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرایندهای بین شعبهای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائهی امکانات سختافزاری و نرمافزاری به مشتریان که با استفاده از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز 24 - ساعته - از طریق کانالهای ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.
.5 انواع مدل های تجارت الکترونیک:
تجارت الکترونیک را براساس ماهیت طرفین و اینکه آیا طرف معامله شخصیت حقوقی است یا حقیقی و نیز نوع ارتباط آنها و از حیث تراکنش ها به چند گروه تقسیم کرده اند: :B2B در مدل تاجر با تاجر - شرکت با شرکت، بنگاه با بنگاه - برای انجام کلیه ثبت ها، فاکتور خرید، پرداخت مبلغ خرید و هزینه ها از طریق شبکه اقدام می کنند. تجار نه تنها مجبورند مشتریان خود را بشناسند، بلکه باید واسطه ها را نیز شناسایی کنند. این مدل بیشتر برای مواقعی است که بخواهیم معاملهی عمدهای را به کمک تجارت الکترونیکی انجام دهیم.
درواقع تجارت الکترونیکی از پنج سال پیش با استفاده از مبادله الکترونیکی داده ها - EDI - به شکل نوین درآمده است. ضروری است بدانیم که تجارت الکترونیک و مبادله الکترونیکی داده ها متفاوت می باشند. درواقع تجارت الکترونیکی مکمل و ستون فقرات مبادله الکترونیکی داده هاست. مبادله الکترونیکی داده به صورت مکانیزه بیان میشود و باعث تبادل اطلاعات بهمنظور بکارگیری پیامهای استاندارد شده بینالمللی از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر انجام می شود.
:B2C مدل بنگاه با مشتری، همان خرده فروشی است که مشتریان با استفاده از شبکه به کالاهای موردنیاز خود دسترسی پیدا میکنند، مبلغ کالاهای خریداری شده را پرداخت می کنند. در کشورهای پیشرفته از این مدل برای کالاهای مصرفی بادوام نیز استفاده میکنند . بیشترین سهم در انجام تجارت الکترونیکی از نوع B2C را خرده فروشی تشکیل می دهد. طرفهای معامله در این مدل، تولید کننده و مصرف کننده است که در حال حاضر در ایران در شرکت هایی مانند شهروند موجود است.
:C2C مدل مشتری با مشتری، یک تجارت نوین است که بیشتر برای برگزاری مزایده ها، مناقصه ها و حراج ها استفاده میشود. بدین صورت که افراد اقلام خود را با درج آگهی به مشتریان شناسایی میکنند و مشتریان از مشخصات کمی، کیفی و قیمت اقلام مطلع میشوند ازجمله ی این مدلها، اپلیکیشن دیوار می باشد که اخیرا رایج شده است.
:G2G مدل دولت با دولت، برای انعقاد قراردادهای مختلف بین کشورها استفاده میشود. مثلا در زمینهی صادرات-واردات. این مدل تعامل مردم و دولت و مردم با هم را تسهیل می کند. مشتریان دولت الکترونیکی سه دسته اند: مردم، بنگاه های تجاری، موسسات و سازمان های دولتی. انواع دیگری از این مدل ها شامل: B2A، C2A، G2B، G2E، P2P میباشد. به طورکل میتوان جدولی را به شکل زیر تدوین کرد.
