بخشی از مقاله
چکیده
تبیین وشناساندن فرهنگ اسلامی از مکانیزمهای دفاعی اسلام برای تسلیح جامعه در برابر هجوم فرهنگهای غیرخودی است. از این رو که توسعه اقتصادی نقش بسزایی درحفظ دین وارزشهای آن واستقلال کشور ایفا میکند و نهاد خانواده اولین و با نفوذ ترین ، محیط تربیتی برای افراد به شمار می آید، وجود پیوندهای عاطفی میان والدین و فرزندان ، راه را برای تحقق ابعاد متنوع تربیت از جمله تربیت اقتصادی همواره می کند.
در این مقاله برآنیم تا نقش نهاد خانواده را در ایجاد مبانی ترویج فرهنگ توسعه اقتصادی از دیدگاه وحیانی بررسی نمائیم. خانواده در اشکال مختلف آن بستر مناسبی برای ایجاد ونهادینه کردن فرهنگ صحیح می باشند زیرا از ابزارهای نفوذ فرهنگ، تغییر نگرش در افراد آن جامعه است ، کودکان و نوجوانان به جهت خصوصیات روانشناختی، اثر پذیرترین گروههای جامعه هستند که بیشترین ومفیدترین اوقات خود را با خانواده می گذرانند.
لذا با برنامه ریزی وسیاست گذاریهای علمی و جامع، می توان فرهنگ صحیح توسعه اقتصادی را دراین قشر به سطح قابل قبولی ارتقاء بخشید. نگارنده دراین مقاله سعی نموده با تاکید بر مفهوم حقیقی اقتصاد در اسلام و توسل به توانمندی و تاثیرگذاری فرهنگ جامعه بر افراد آن، با ارائه راهکارهایی علمی و بنیادین درجهت این برنامهریزی گام بردارد . روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و سعی شده است با استفاده از آیات و منابع اصیل اسلامی به تبیین بحث پرداخته شود.
.1مقدمه
فرهنگ وادب هر ملتی سرمایه بینظیری برای تثبیت نظام ارزشی وکسب استقلال و هویت جوانان ونوجوانان آن ملت است؛ از سویی برای استقلال ابدی ملت، ثبات فرهنگ براساس اعتقادات اصیل اسلامی و باورهای قلبی افراد آن ملت لازم وضروری است و از سوی دیگر واقعیتهای معنوی، منبع نامحدودی از نیروی ایمان، قدرت معنوی واستقلال شخصیتی و فکری را دراختیار انسان میگذارد و انسان براساس چنین قدرتهای معنوی می تواند به سوی نقش آفرینی مثبت در اجتماع حرکت کند.
توسعه اقتصادی در فرهنگ اسلامی درتثبیت استقلال کشور و هویت دینی و ملی آنان نقشی بی دیل دارد. ، زیرا در سطح کلان، تا امکانات یک جامعه با نیازها وخواست های افراد آن جامعه متناسب و هماهنگ نباشد، کسب استقلال اقتصادی و دستیابیبه عزّت وسرافزاری ممکن نمی گردد و در سطح فردی،بدون اجتناب از مصارف غیر ضروری وتجملّی وتقدیر معیشت به معنای متوازن نمودن درآمدها وهزینه ها، آرامش روحی و روانی، که شرط اصلی رفاه مادی است، به وجود نمیآید. بنابراین آشنایی با معیارها و رفتارهای بخرادانه در مصرف، به خانواده کمک می کند تا در پرتو آن بهتر بتواند بر مسائل و مشکلات مادی غلبه کنند و به بهبود و پیشرفت شرایط اقتصادی دست یابد.
آنچه در این زمان اهمیت دارد انتقال این ارزشها ودانشهای وحیانی و قرآنی به نسل های پس از این است ونخستین راه درانتقال فرهنگ ازیک نسل به نسل دیگر، تعلیم وتربیت برخوردار از دانش ومعرفت، با استفاده از ریشه های ملی و بومی است. - قهرمانی، 1388، ش34 و33، ص. - 32 ضمن آنکه تحولات پرشتاب کنونی در عرصهی فرهنگ جهانی بسیاری از نگرشها و روشهای رایج تربیت دینی ما را تغییر داده است. اما درعین حال نقش نهادهای گوناگون اجتماعی از قبیل آموزش وپرورش ، خانواده، رسانه ها و... درانتقال فرهنگ پایدار وصحیح خصوصاً، توسعهی اقتصادی،مؤثر وپُر اهمیت می باشد. در این میان مسلم است که نقش نهاد خانواده خطیرتر از همه دستگاهها ونهادهای دیگر خواهد بود.
.3تعریف فرهنگ
مرور ادبیات واژه فرهنگ این مطلب را به ذهن متبادر می سازد که تعریف روشن ومورد تواقفی در مورد فرهنگ وجود ندارد. لکن مفهوم رایجی که امروزه از واژه فرهنگ برداشت می شود فرهنگ به معنای - CULTURE - می باشد. کروبر1 وکلاکن2 با مرور بالغ برصد وشصت وچهار تعریف از فرهنگ بیان می دارند که فرهنگ مجموعه ای پیچیده از علوم، دانش ها، هنرها، افکار، اعتقادات ، آداب، سنن وقوانین اجتماعی و مقررات هستند که برجامعه حاکم است ومورد پذیرش اعضای آن می باشد - قهرمانی، 1388 ،ص31 و رک بیرو،1370، ص. - 77بنابراین فرهنگ عبارت است از مجموعه ویژگی های ، معنوی، فکری واحساسی متمایزی که مختص یک جامعه یا گروه اجتماعی است. - همان -
