بخشی از مقاله
چکیده
در مکتب اسلام خانواده به عنوان کهنترین اجتماع انسان شمرده میشود زیرا از آغاز آفرینش، انسان به صورت زوجی از زن و مرد در قالب خانواده قدم به گیتی نهاده است و خانواده در دیدگاه اسلام واحدی بنیادین و مهمّی محسوب میشود که زن و مرد و فرزندان را در گروهی همبسته و مأمنی مقدّس جمع میکند و ارزشهایی چون صمیمیّت و همدلی را بر آنان حاکم میگرداند، ویل دورانت میگوید: هیچ دینی به اندازه اسلام پیروانش را به نیرومندی دعوت نکرده. تاریخ صدر اسلام نشان داد که اسلام چقدر بر این که اجتماع را از نو بسازد تواناست، بخش بزرگی از رسالت یک دولت برای تحقق جامعه پویا، خلاق، و دیندار بر عهده خانوادههاست که باید به عنوان بازوی اجرائی پیشرفت جامعه اسلامی در نظر گرفته شود.
پیشرفت جامعه اسلامی با نگرش اسلامی به انسان به عنوان رکن اصلی پیشرفت میسر خواهد شد. پیشرفت ایران اسلامی میسر نخواهد شد مگر به واسطه الگوهای کارامد، اثربخش و هدایتکنندهای که ناظر بر هویت و فرهنگ ایران اسلامی باشد. نه الگوهای التقاطی و غیراسلامی، نظیر رسوخ فرهنگ طلاق که متأسفانهاخیراً در کشور ما رو به افزایش است به عنوان حق و حقوقی برای افراد جامعه در نظر گرفته میشود، با وجود تغییرات اجتماعی و فرهنگی در دهههای اخیر، طلاق در جامعه ما هنوز مسئلهای عادی تلقی نمیشود و بیشترین آسیبها متوجه فرزندان است.
-1مقدمه :
نهاد خانواده به عنوان مهمترین کانون بشری، عنصر اساسی در تشکیل پیشرفت و موفقیت یک جامعه و ملت است و سعادت هر جامعه منوط به نیک بختی خانواده های آن جامعه است، که دستیابی به سعادتمندی جامعه تنها از طریق شناسائی کامل عوامل تحکیم بنیان خانواده امکان پذیر است. در باره خانواده و شکل گیری و آرامش آن رهنمودهای فراوانی در متون دینی ما وارد شده است . از عوامل تأثیر گذار بر تحکیم خانواده و کاهش طلاق می توان به محیط سالم و هدایتگر، صبوری، مدارا، حفظ عفت، تعهد و پای بندی به خانواده، ایمان، مهرورزی و.... اشاره کرد.
طلاق یکی از بحران های خانوادگی است که در بسیاری از موارد موجب عدم تعادل خانواده گشته و به عنوان یکی از عوامل تنش زا ثبات خانواده را در هم شکسته ، بهداشت روانی اعضای آن را خدشه دار می سازد و گذشته از اعضای خانواده ، آثار و پیامدهای ناشی از طلاق اجتماع را تحت تأثیر قرار داده و باعث افزایش جرائم اجتماعی، تزلزل اجتماعی، عدم ثبات خانواده های دیگر و افزایش هزینه های اجتماعی، برای جلوگیری و کنترل نابهنجاری ها می گردد، هزینه هائی که باید صرف آموزش و پرورش، ایجاد مشاغل، بهبود زندگی افراد اجتماع، و در نهایت پیشرفت جامعه کرد.
متفکران اسلامی عقیده دارند که دین اسلام با پیشرفت های زمان و توسعه و تغییرات حاصله از توسعه هماهنگ است اما کارشناسان عقیده دارند که در زمینه زندگی زناشوئی ، فرهنگ سازی لازم صورت نگرفته است و بسیاری از زن و مردهای جوان به وظایف خود مطلع نیستند.تقلید های کورکورانه و خودباختگی در برابر بعضی تعلیمات غلط خانواده ها را به نابودی کشیده است.
-2 بیان مسأله
نظام خانواده یک نهاد اساسی و محوری در جامعه است و به عنوان هسته اولیه برای سایر نهادهای اجتماعی به شمار می رود. نظام خانواده کوچکترین واحد اجتماعی است که اساس و زیر ساخت واحدهای بزرگ اجتماعی بشری به شمار می رود.
افرادی که در این واحد کوچک اجتماعی رشد می یابند و تربیت می شوند به میزان رشد و شکوفائی شان سهم در واحدهای اجتماعی بزرگ انسانی دارند . افرادی که روزی به عنوان فرمانروای مقتدر و سیاستمدار سترگ و مدیر نیرومند و مبتکر و توانا در جامعه ظهور می کنند و مسئولیت های سنگین و خطیری را به عهده می گیرند، نظام خانواده و کانون گرم پدر و مادر تربیت گاه نخستین آنهاست.
مسأله ای که طی سال های اخیر گریبان گیر جامعه ما شده موضوع طلاق و شیوع آن است. طلاق به عنوان یک مسأله اجتماعی که در بر گیرنده انحلال قانونی ازدواج است که به دلیل تأثیر در حوزه های مختلف اقتصادی، شخصیتی، ارتباطی و...آثار و پیامدهای منفی ناشی از آن بر فرزندان، والدین و اجتماع مورد تأکید می باشد.
طلاق به عنوان یک مسأله اجتماعی می تواند زمینه بروز بسیاری از مسائل و پیامدهای منفی وبعضاً زمینه بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی را فراهم آورد همچنین در بر اقتصاد، فرهنگ ، پیشرفت، مهاجرت های نابجا و دیگر امور جامعه تأثیرات سوئی داشته باشد و همه آحاد اجتماع را درگیر نماید.
این تحقیق عوامل تأثیر گذار بر تحکیم خانواده و و ارتباط ان را با پیشرفت جامعه مورد بررسی قرار می دهد.
-3تعریف خانواده از نظر لغت
خانواده در لغت به معنای خاندان ، اهل خانه ، اهل بیت و دودمان می باشد.
خانواده در زبان فارسی به معنای دودمان ، تبار - 2 - خاندان و اهل خانه - - 3 آمده و با عنوان »اُسره « در لغت عربی به سپر نگهدارنده - 4 - و زره محکم - - 5 - معنا شده و برعشیره و خاندان فرد به اعتبار اینکه از آن ها قدرت می گیرد - - 6 اطلاق گردیده است.
-4نهاد خانواده
خانواده متشکل از افرادی است که از طریق پیوند زناشوئی ، هم خونی یا پذیرش فرزند با یکدیگر به عنوان زن ، مادر ، پدر ، شوهر ، برادر ، خواهر و فرزند در ارتباط متقابل هستند ؛ فرهنگ مشترک پدید می آورند و در واحد خاص زندگی می کنند.
خانواده گروهی از افراد است که از طریق خون ، ازدواج یا فرزند خواندگی به هم پیوند خورده اند و کارکرد اجتماعی اصلی آن ها تولید مثل است.
سازمان ملل متحد - - 1994 نیز در آمار جمعیتی خود ، خانواده را چنین تعریف می کنند : خانواده یا خانوار به گروه دو یا چند نفره ای اطلاق می شود که با هم زندگی می کنند ؛ درآمد مشترک برای غذا و دیگر ضروریات زندگی دارند و از طریق خون ، فرزند خواندگی یا ازدواج ، با هم نسبت دارند ؛ در یک خانواده ممکن است یک یا چند خانواده زندگی کنند ، تمام خانوارها هم خانواده نیستند.
چنین استنباط می شود که در منظر شرعمقّدس وجود زن و شوهری که میان آنان پیوند زناشویی برقرار گردیده ، سرآغاز و رکن اساسی تشکیل خانواده است ، از این رو جمع های نامشروعی همچون هم جنس گرایان یا روابط بدون عقد ، هرگز خانواده محسوب نمی شوند
نهاد خانواده مهمترین نقش را در تعالی فرد و اجتماع ایفا می کند. ازهم گسیختگی های اجتماعی و اخلاقی تحت تأثیر دور بودن افراد از خانواده صورت می گیرد. بر اساس تحقیقات صورت گرفته در همه کشورهای دنیا گسست خانواده مترادف با گسست فرد است و خانواده ای که گسسته باشد تربیت فرد در آن به خوبی صورت نمی گیرد، و می تواند مولد بحران های پایدار در جامعه باشد به عبارت بهتر تربیت فرد و جامعه از هم جدا نیست و آنچه در خانواده و در طول حیات فرد می گذرد تأثیر به سزائی در استحکام پایه های تریتی اجتماع دارد.
-5 جایگاه خانواده در قرآن کریم
در باره نظام خانواده و شکل گیری و اهمیت آن رهنمودهای فراوانی در متون دینی ما وارد شده است از جمله این که خانواده را از آیات خداوند و مایه آرامش روحی شمرده شده است. " و من آیاته ان خلق لکم من انفسکمازواجاً لتسکنو الیها و جعل بینکم موده و رحمه فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون" - - 11 و از نشانه های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد. در این نشانه هائی است برای گروهی که تفکر می کنند
پیامبر می فرماید" ما بنی فی الاسلام بناء احب امی ا... تعالی و اغو منالتزویج"در اسلام هیچ نهادی محبوب تر و عزیزتر از تشکیل خانواده در نزد خداوند بنا نشده است
تأسیس خانواده و احکام آن در اسلام بر اساس فطرت الهی گرایش زن و مرد به یکدیگر بنا گردیده، از این رو رویگردانی از این فطرت وسنّت اجتماعی و بی توجهی به احکام و آداب شرعی آن، سبب زوال پیوند اجتماعی و سقوط جامعه می شود.
