بخشی از مقاله
چکیده
دولتها باید برنامهریزی مدیریت بحران در حوزه مدیریت شهری را با اصول پدافند غیرعامل مهم قلمداد نمایند. اینکار باعث کاهش بحرانها و بلاهای طبیعی میشود. در این مقاله راهکارهای مناسب در مدیریت بحران با رویکرد پدافند غیرعامل به منظور کمک تصمیمگیرندگان جهت پیشگیری بحرانها در شهر ایلام ارائه میگردد. برای ارزیابی از نظر کارشناسان خبره استفاده شده است. با استفاده از فرآیندتحلیل سلسله مراتبی تجزیه و تحلیل انجام میشود. مطالعه موردی در شهر ایلام است.
کلمات کلیدی: پدافند غیرعامل، شهر ایلام، AHP
.1 مقدمه
وقوع بحران میتواند زندگی شهروندان را با مشکلات زیادی روبرو نماید، شهر ایلام در غرب دامنه زاگرس با مساحت 19086 کیلومتر مربع قرار گرفته و دارای 557599 ساکن میباشد، از شمال و شمالشرقی دارای آب و هوای نسبتاً سردسیری و ارتفاعات و کوهستانهای بلند تشکیل یافته و نیمه غرب و جنوبغربی آن نواحی کم ارتفاع با شیبی به طرف غربی شکل گرفته که دشتهای گرمسیر مهران، دهلران و دشتعباس را در برمیگیرد. فعالیت اقتصادی شهر ایلام کشاورزی، صنعت و خدمات به ترتیب با 24,5 درصد، 28,1 درصد و 47,4 درصد است. شهر ایلام دارای جمعیت زیادی است که طرحهای اقتصادی و زیرساختی را در خود جای داده است. هدف این مقاله این است که چه راهبردهایی میتواند برای برنامهریزی مدیریت بحران در شهر با پدافند غیرعامل مطرح شود. در ادامه با استفاده از نظر کارشناسان خبره، ارتقای کیفی و بهبود یامانه شهری و برنامهریزی توسعه شهری ارائه میشود. بحرانها در دو گروه دسته بندی میشوند که عبارتند از:طبیعی و بحرانها با منشأ انسانی.[1] به قسمی بحران به آهستگی رخ دهد تریجی است، در غیراینصورت ناگهانی است.[2] مدیریت بحران دارای چهار رکن اصلی است، این چهار رکن عبارتند از:
-1کاهش خسارات
-2آمادگی
-3واکنش
-4بازسازی و عادیسازی در سطح ملی، شهرها به علت تمرکز جمعیت و فعالیتهای اجتماعی اقتصادی در صورت وقوع بحرانهای طبیعی یا انسانی، آسیبپذیری زیادی را متحمل خواهند شد.[1] مدیریت شهری بر اساس دانش خود، اطلاعاتی که در شهر دارد، مانع گستردهتر شدن بحرانها شود. هدف مدیریت شهری آن است که بحرانها را کاهش دهد و اگر هوشمندانه روبرو شود، شاید اصلاً بحرانی پیش نیاید.[3] سازمانهای اداری و سازمانهای مرتبط با بحرانها نقش حائز اهمیتی در واپایش و مدیریت بحران دارند.[4] شالوده مدیریت شهری عبارت است از عهدهدار شدن نقش فعال در توسعه، مدیریت و هماهنگسازی منابع برای دستیابی به توسعه شهری.[5] پدافند غیرعامل، اقداماتی است که با انجام آنها و بدون استفاده از سلاح و درگیری با دشمن میتوان پایداری را افزایش و ضایعات و خسارات را تا حد زیادی کاهش و در مواردی حتی به صفر رساند.
ارایه چارچوبی برای ارزیابی صحیح و دقیق، تهدیدات، آسیبپذیری و خطرپذیری زیرساختهای حیاتی کشور با ملاحضات پدافندغیرعامل انجام دادند.[7] اولین گام در الگوی جامع مدیریت بحران، مرحله پیشبینی است که قبل از وقوع غافلگیرانه بحران خود به استقبال آن می-رود. در این میان نقش مراکز و موسسات پژوهشی و تحقیقاتی بسیار اهمیت دارد.[6] در شکل1، فصول مشترک ارزیابی مدیریت بحران و رویکرد پدافند غیرعامل را نشان دادهایم. با بررسی سوابق بحرانهای اتفاق افتاده در شهر ایلام، تهدیداتی که ممکن است رخ دهد، عبارت است از: سیل زلزله آتشسوزی جنگلهای بلوط جنک - مرزی بودن شهر - .
با توجه به محدودههای تراکم انسانی نواحی شمال آسیبپذیرتر خواهند بود در برابر تهدیدات. بافت شهرایلام، قدیمی است و خارج شهر مملو از خانههای چندطبقه میباشد که الگوی جدید به شهر داده است. شهر ایلام روی گسل قرار دارد و بیشتر جایگاههای سوخت آن در داخل شهر است که در مغایرت با اصول پدافندغیرعامل به عنوان بمب به حساب میآیند. مراکز سیاسی و رسانهای که دارای اهمیت فراوانی هستند خوشبختانه در این مورد تمهیدات بسیارخوبی انجام شده است و مکان-یابی خوبی دارند.
.2رویکرد پیشنهادی
در این مقاله، با استفاده از مرور ادبیات راهبردهای مناسب در راستای برنامهریزی مدیریت بحران به کمک نظر کارشناسان خبره انتخاب و سپس با AHP معیارهای مدنظر رتبهبندی خواهند شد. در این مقاله 10 شاخص اصلی انتخاب شدند که در جدول 1، نشان داده میشوند.
-3 فرآیند تحلیل سلسه مراتبی[9] - AHP - 1
با توجه به پیچیدگی روزافزون مربوط به مسایل تصمیمگیری، استفاده از ساختار سلسله مراتبی پیشنهاد میشود. رویکرد این مقاله این امکان را میدهد که در تعریف شاخصها سطحبندی داشته باشیم، به عبارت دیگر میتوان هر شاخص را به زیر شاخصهای دیگر شکست و خود این زیر شاخصها به نوبهی خود به زیرشاخصهای دیگر قابل تجزیه تبدیل کرد و این
