بخشی از مقاله
چکیده
برای آمایش سرزمین تعارف متعددی ذکر کرده اند که تقریبا مفهوم همه این تعارف یکی می باشد" برنامه ریزی برای سرزمین طبق توانمندیهای آن وتنظیم رابطه انسان وسرزمین وفعالیت های انسان درسرزمین درراستای عدالت سرزمینی"یکی ازملاحظاتی که دربرنامه های آمایشی بایدمدنظرقرارگیردپدآفندغیرعامل می باشدکه تهدیدهایی که ازطرف طبیعت وچه ازطرف کشورهای غربی برای کشورصورت می گیردلزوم توجه به آن رامشخص می کنددراین بین دربرنامه ریزی برای مناطق مرزی به دلیل ویژگی های خاص، توجه به پدآفند غیرعامل بیش ازمناطق دیگرضروری می باشد.روش ما دراین مقاله ما توصیفی- تحلیلی می باشدوسعی کردیم عواملی که باعث می شود توجه به پدافندغیرعامل دربرنامه ریزی آمایش این مناطق ضرورت یابد شناسایی کنیم.
واژه های کلیدی:آمایش سرزمین، پدآفندغیرعامل، مناطق مرزی، برنامه ریزی منطقه ای
1 استادیارجغرافیای سیاسی دانسکده جغرافیا، دانشگاه تهران
2 دانشجوی کارشناسی ارشدبرنامه ریزی آمایش سرزمین
3 دانشجوی کارشناسی ارشدبرنامه ریزی آمایش سرزمین
همایش ملی مرزنشینی،توسعه پایداروفرصت های سرمایه گذاری
مقدمه
هرمنطقه جغرافیایی برای بقاءنیازبه این دارد که همراه باگذشت زمان توسعه یابدوچه بهترکه این توسعه درقالب یک برنامه اصولی باشد،یک برنامه زمانی می تواند منجربه توسعه شود که طبق شرایط وویژگی های آن منطقه ومدنظرقراردادن تمام جنبه های اجتماعی،اقتصادی،دفاعی و... باشدکه درچنددهه اخیردراکثرمناطق جهان ازبرنامه ریزی آمایش سرزمین برای ارزیابی وبرنامه ریزی برای توسعه مناطق استفاده می کنندکه می توان گفت بهترین نوع برنامه ریزی محسوب می شود.
آمایش سرزمین مجموعه ای ازدانش ها،فنون،اصول،سیاست ها،برنامه ها واقدامات وعملیات هماهنگ ومنسجمی است که به منظورساماندهی ونظم بخشیدن به فضاها ومکان های زیستی وجغرافیایی(طبیعی وغیرطبیعی)به کارگرفته می شوند(محمودی 134:1388به نقل اززرقانی واعظمی،(1390، می توان گفت که آمایش سرزمین، توزیع وپراکنش منطقی جمعیت وفعالیت های توسعه اقتصادی واجتماعی درپهنه سرزمین واستفاده بهینه از منابع طبیعی وانسانی درجهت رفاه فردی وجامعه است.(سرور،(1391، آمایش سرزمین وطرح های منطقه ای همواره براساس دومفهوم اصلی"دفاع" و "توسعه"شکل می گیرد(مدیری وهمکاران (1391، یکی ازمهمترین ابعادوملاحظات آمایش سرزمین، ملاحظات دفاعی-امنیتی آن است.تاکنون درطرح های مختلف،دیدگاهها عمدتأبرامرتوسعه تاکیدداشته وبه ملاحظات دفاعی وامنیتی جهت دفاع سرزمینی وحفاظت ازتاسیسات وامکانات حساس وحیاتی توجه نشده است.حال آن که اعمال دیدگاههای دفاعی وامنیتی درطرح های آمایش وتوسعه ای نشان دهنده هم پیوندی عملکردی میان فعالیت ازیک طرف وتشکیلات دفاعی ازطرف دیگر است(شیخ زاده وهمکاران(1391، تحلیل تهدیدات نظامی-امنیتی درچارجوب برنامه های آمایش سرزمین،مستلزم شناخت انواع تهدیدات، منبع ومنشاتهدید، مناطق موردتهدید وسرانجام ارائه راه کارههایی برای مقابله با تهدیدات است.استان هاومناطق مرزی به دلیل ویژگی تماس بامحیط خارجی،همواره درمعرض انواع تهدیدات قراردارد.این ویژگی مناطق مرزی آن رادربرابرتهدیدات خارجی آسیب پذیرمی کند(عندلیب،122:1380به نقل اززرقانی واعظمی، (1390،برای همین منظور تامین امنیت درشهرها ومناطق مرزی، یکی ازموضوعات مهم وکاربردی درجغرافیای سیاسی امروزاست(عندلیب،196:1380به نقل ازمنصوری دانشور،(1391، امروزه دربرابرتهدیدات جدید،بایددفاع متناسب باهمان تهدیدراداشته باشیم بنابراین باشناسایی دقیق تهدیدات وفرصت های خود می توانیم راهبردهای خاصی برای مقابله با تهدید داشته باشیم که این همان توسعه مفاهیم وادبیات پدافندغیرعامل است(شیخ زاده وهمکاران،.(1391 مادراین مقاله سعی کردیم باروش توصیفی-تحلیلی وجمع آوری اطلاعات بااستفاده ازروش کتابخانه ای واسنادی بابررسی اصول آمایش سرزمین وپدافندغیرعامل باتوجه به شرایط خاصی که مناطق مرزی دارند به توضیح وبیان ضرورت توجه به پدافند غیرعامل را دربرنامه های آمایش سرزمین به خصوص درمناطق مرزی بپردازیم امیدواریم که مقاله حاضری تلنگری برمدیران وبرنامه ریزان باشد تاتوجه بیشتری به بحث پدافند غیرعامل دربرنامه های آمایش سرزمین مناطق مرزی داشته باشند.
-1 مبانی ومفاهیم
23و24مهرماه/1393پارس آبادمغان
(1-1آمایش سرزمین
آمایش که اسم مصدرآمودن یا آماییدن است،بنابه فرهنگ های مختلف لغات،معانی گوناگونی دارد که آراسته کردن دراین رابطه مصداق پیدا می کندبه طورکلی آمایش سرزمین عبارت است از"تنظیم رابطه بین انسان، سرزمین وفعالیت های انسان درسرزمین به منظوربهره برداری درخوروپایدارازجمیع امکانات انسانی وفضایی سرزمین درجهت بهبود وضعیت مادی ومعنوی اجتماع درطول زمان است"(مخدوم،(16:1392، اصطلاح رایج "آمایش سرزمین"که معادل واژه انگلیسیland useوواژه فرانسوی Amenagement do temitoire است به صراحت ورسایی اصل واژه آن نیست.به هرحال دربرابرمصدرواژه آمایش (آماییدن وآمودن)مترادفهایی درفرهنگ های مختلف آمده است ازجمله درفرهنگ معین:آمیختن،آراستن،زینت کردن،مهیاکردن،به سلک درآوردن،درنشاندن وهمچنین درفرهنگ آنندراج:حاضرومستعدکردن ودربرهان قاطع،آراستن ومهیاکردن ومستعدکردن(سرور،(20:1391، همچنین آمایش سرزمین ،علم تخصیص منابع دربرنامه ریزی اقتصادی ویاسازمان دهی مطلوب فضا تعریف شده است(زیاری،.(24:1388
برای روشن ترشدن تعریف وحدودوثغوراصطلاح"آمایش سرزمین"بهتراست که دراینجابه تعریف مهندسین مشاورستیران((1355مراجعه کنیم:"آمایش سرزمین عبارت است ازبرنامه ریزی وسازمان دادن نحوه اشغال فضاوتعیین محل سکونت انسان هاومحل فعالیت ها وتجهیزات وهمچنین کنش های بین عوامل گوناگون نظام اجتماعی واقتصادی"به نظراین گروه "آمایش سرزمین"به خودی خودنمی تواندهدف باشدبلکه بیان جغرافیایی وترجمان نیات وهدفهایی به شمارمی آیدکه سیاست دولت درآن تعیین کرده است(سرور،.(23:1391آمایش سرزمین یکی ازقلمروهای اساسی عملکردجغرافیای کاربردی است که اغلب بااراده واختیار،تعادلهای فضایی ،ملی وناحیه ای رااصلاح وسازمان دهی می کند.به این منظور،لازم است که هم شناخت وادراک مناسبی ازکل سرزمین داشت وهم درباره فضاآینده نگری کرد(ابراهیم زاده،.(27:1389
اندیشه آمایش سرزمین درکشورفرانسه بامشاهده عدم تعادل درتوزیع جغرافیایی جمعیت،فعالیت وخدمات،همزمان باپیدایش تفکربرنامه ریزی به منظوربازسازی کشورپس ازپایان جنگ جهانی دوم نمایان شد( FIP PUP,2006:67به نقل ازمدیری وهمکاران، (1391، پیشگامان اجرای برنامه همه جانبه وتمرکزیافته آمایش سرزمین درجهان(باهماهنگی چهارپارامترتوان اکولوژیکی،تکنولوژی،نیروی انسانیومنابع مالی)استرالیاوکانداودررده بعدی هلندهستندکه دراواخردهه1950واوایل دهه1960اقدام به تاسیس دفترآمایش سرزمین کرده واینک مراحل آن راگذرانده اند.یعنی به طوردقیق می دانند که توان سرزمین های آنهابرای استفاده های مختلف انسان وتوسعه چگونه است.جمع آوری اطلاعات موجودازسرزمین وبرنامه ریزی برای اجرای پروژه های بهره وری رادرهرنقطه کشورراسریعأمی تواننددراختیاراستفاده کنندگان قراردهند.سایرکشورهای پیشرفته،دنباله روکشورهای یادشده گردیده،اقداماتی دراین زمبنه انجام داده اند(سرور،.(20:1391
