بخشی از مقاله
چکیده:
حوضه رسوبی زاگرس با روند شمال غرب - جنوب شرق در جنوب و جنوب غرب ایران گسترش دارد سازند ایلام بخشی از رسوبات کرتاسه در حوضه زاگرس می باشد که از نظر چینه شناسی از اهمیت بالایی برخوردار است. سازند ایلام در یال جنوبی تاقدیس کوه سلطان واقع در جنوب غرب استان لرستان مطالعه شده، در این برش ضخامت این سازند 142. 5 متراندازه گیری شده است . این سازند متشکل از سنگ آهک های متوسط تا ضخیم لایه به رنگ خاکستری است.
در مطالعه پتروگرافی دقیقی که از این سازند بعمل آمد تعداد 70 مقطع نازک مورد بررسی قرارگرفت. براساس مطالعه آماری عناصر تشکیل دهنده میکروفاسیس ها، تعداد 3 ریز رخساره کربناتی به نام های پلاژیک فرامینیفرا مادستون، پلاژیک فرامینیفرا وکستون، پلاژیک فرامینیفرا پکستون شناسایی شد که مربوط به دریای باز می باشد که معادل زون های رخساره ای نوع 2 و 3 کمربند ویلسون می باشد و محیط رسوبی رمپ خارجی برای سازند ایلام در برش مذکور پیشنهاد گردید.
واژه های کلیدی: ریزرخساره، محیط رسوبی، سازند ایلام، تاقدیس کوه سلطان
مقدمه :
سازند آهکی ایلام برای اولین بار توسط جیمز و وایند - 1965 - در تنگ گراب در شمال غربی تاقدیس کبیرکوه در 45 کیلومتری جنوب شرقی شهر ایلام در ناحیه لرستان معرفی گردید. این سازند در محل مقطع نمونه شامل 190 متر سنگ آهک خاکستری با لایه بندی متوسط تا نازکلایه همراه با میان لایه های شیلی است. این واحد در ناحیه لرستان با رخساره پلاژیک، سرشار از الیگوستژینا و فرامینیفرهای پلانکتونیک نظیر گلوبوترونکانا میباشد.
این واحد در منطقه لرستان بصورت قاطع بر روی سازند شیلی سورگاه قرار دارد و مرز بالایی آن را سازند شیلی گورپی بصورت واضح تشکیل می دهد و سن آن سانتونین تا کامپانین میباشد - مطیعی، .1372 - این سازند در رأس مخزن بنگستان قرار دارد.
به منظور شناخت رخساره ها و تفسیر محیط رسوبی سازند ایلام مطالعه، بر روی توالی کربناته این سازند در تاقدیس کوه سلطان با ضخامت 142.5 متر واقع در 10 کیلومتری پلدختر در استان لرستان به عمل آمد که نهایتاً منجر به شناسایی ریزرخساره ها و ارائه مدل رسوبی گردید .
موقعیت جغرافیایی و راه های دسترسی به منطقه مورد مطالعه :
در این مطالعه سازندایلام در 10 کیلومتری پلدختر و با عرض جغرافیایی''330 13 ' 46 و طول جغرافیایی 470 46' 31'' در تاقدیس کوه سلطان مورد بررسی قرار گرفت. برش مورد مطالعه در لبه ی شرقی جاده ی پلدختر-خرم آباد در حاشیه ی رودخانه ی کشکان قرار گرفته است.
بحث:
روش مطالعه :
برای مطالعه میکروسکوپی تعداد70 مقطع نازک تهیه شده از نمونه های سطحی، مورد مطالعه قرار گرفته است. جهت نامگذاری سنگها از روش دانهام - 1962 - استفاده شده است. برای توصیف میکروفاسیس ها و تعیین محیط رسوبی آنها از روش های ویلسون - 1975 - و فلوگل - 2004 - استفاده شده است. پس از شناخت رخساره ها و بررسی تغییرات جانبی و عمودی آنها و با استناد به قانون والتر، کاروزی - 1989 - و فلوگل - 2004 - مدل رسوبی سازند ایلام ارائه شد.
روش مطالعه بصورت آماری با در نظر گرفتن میزان حضور عناصر اصلی متشکله در میکروفاسیس ها نظیر فرامینیفرهای بنتیک، فرامینیفرهای پلاژیک، ، استراکودها، پلوئیدها، مرجانها، اکینوئیدها و خرده های صدف اندازه گیری شد، برای آمارگیری بطور متوسط 3 میدان دید در مقطع مورد بررسی قرار گرفت. سپس بر اساس مطالعات میکروسکوپی و روند تغییرات این اجزاء تعداد 3 میکروفاسیس شناسائی گردید.
ریز رخساره های سازند ایلام
1 - ریز رخساره ی پلاژیک فرامینیفرا مادستون: مهمترین اجزای تشکیل دهنده ی این رخساره را فرامینیفرهای پلانکتونیک مانند گلوبوترونکانا ،مارژینوترونکانا، هتروهلیکس،گلوبیژرینلوئیدس و الیگواستژینیده - غیرفرامینیفر - شامل می شوند. زمینه میکرایتی است که با توجه به این زمینه ریز رخساره ی شناسایی شده در یک محیط عمیق با انرژی کم تشکیل گردیده است.این ریز رخساره درصد%40 از کل مقاطع را تشکیل میدهد که اندازه ی دانه ها در مقاطع مشاهده شده بین%5تا%10 درصد است.
2 - ریز رخساره ی پلاژیک فرامینیفرا وکستون: مهمترین اجزای تشکیل دهنده ی این رخساره را فرامینیفرهای پلانکتونیک مانند دایکارینلا، مارژینوترونکانا، هتروهلیکس، گلوبیژرینلوئیدس و الیگواستژینیده - غیرفرامینیفر - شامل می شود زمینه میکرایتی است که با توجه به بافت و فونای موجود،ریز رخساره ی شناسایی شده در یک محیط نیمه عمیق با انرژی متوسط تشکیل گردیده است. این ریزرخساره %55 درصد از کل مقاطع را تشکیل میدهد که اندازهی دانهها در مقاطع مشاهده شده بین %30 تا %55 درصد است.
3 - ریز رخساره ی پلاژیک فرامینیفرا پکستون: مهمترین اجزای تشکیل دهنده ی این رخساره را فرامینیفرهای پلانکتونیک مانند دایکارینلا، مارژینوترونکانا، هتروهلیکس،گلوبیژرینلوئیدس و الیگواستژینیده - غیرفرامینیفر - شامل می شود. زمینه میکرایتی است که با توجه به بافت و فونای موجود، ریز رخساره ی شناسایی شده در یک محیط نیمه عمیق با انرژی متوسط تشکیل گردیده است . این ریزرخساره %5 درصد از کل مقاطع را تشکیل میدهد که اندازه ی دانه ها در مقاطع مشاهده شده بین %45 تا %65 درصد است.
.فراوانی میکریت نشان دهنده ی نبود انرژی کافی برای جابه جایی گل آهکی است.وجود روزن داران شناور در ریز رخساره های سازند ایلام نشان دهنده ی تشکیل آنها در بخش های ژرف تر دریای باز است.نبود سیمان در ریز رخساره ها ی سازند ایلام نشانه تشکیل آنها در محیط های کم انرژی مانند بخش ژرف دریای باز است.ریز رخساره سازند ایلام در ناحیه مورد مطالعه با ریز رخساره2و 3 استاندارد ویلسون معادل است.
