بخشی از مقاله
پیشینه بحث
روش تفهیم وتفاهم قرآن از صدر اسلام مورد بحث بوده است و لکن سبک منسجمی نداشته است. تعابیر قرِآنی از قبیل »عربی مبین« یا «لسان قومه« نیز ناظر به این موضوع بوده است؛ ولی این بحث در این مقاله به صورتی است که در این چند ساله اخیر مطرح شده است. بحث زبان دین در غرب پیشینه نسبتاً طولانی دارد. »فیلون« یکی از برجستهترین چهرههاي فلسفه اسکندرانی یهودي و »سنت اوگوستینی« تئوریسین و متکلم برجسته قرون وسطایی مسیحیت، با استفاده از برخی تئوریهاي زبان شناختی، یعنی نظریه رمز و تمثیل، به حل تعارضات متون یهودي و مسیحی با مبانی فلسفی ارسطویی پرداختهاند. درباره زبان دین، چند تئوري از سوي فلاسفه غربی ارائه شده است که اینک به معرفی آنها پرداخته میشود:
الف - تئوري اثباتگرایان یا پوزیتیویسم اثباتگرایان معیار معنادار بودن گزارهها را، تحقیقپذیري حسی میدانند؛ از این رو تمامی گزارههاي متافیزیکی و دینی را بیمعنا و غیر قابل صدق و کذب میدانند.1 - ر.ك: عنایتیراد، مجله پژوهشهاي قرآنی، ش9-10، بهار و تابستان76، . - 28
ب - تئوري انشائی بودن گزارههاي دینی صاحبان این نظریه میگویند: گزارههاي دینی انشایی هستند و ناظر به خارج نیستند و از واقع خبر نمیدهند. ویلیام الستون - - 1921 در این مورد میگوید: در باب تفاوت کاربرد محمولات در مورد خداوند و انسان، باید گفت: این تعابیر نمیتواند در هر دو مورد دقیقاً یک معنا داشته باشد؛ زیرا در کلام مسیحیت، خداوند به اعمالی همچون سخن گفتن، ایجاد کردن و یا بخشیدن متفاوت از عمل افراد انسانی است.
مجله کلام اسلامی، ش23، . - 19 این نظریه در پی تحول علمی غرب مطرح شده است. در پی این تحول بسیاري از قضایاي مسلم در کتاب مقدس از قبیل داستان خلقت انسان در اثر تعارض با دستاوردهاي علمی دستخوش ناباوري گردید. متکلمان مسیحی در برخورد با این تعارضها راهی جز این ندیدند که آیات وارد در کتاب مقدس را ناظر به واقع ندانند و خبري نشمارند و براي آنها، یک رشته معانی انشایی، تخیلی و تمثیلی بیندیشد.
