بخشی از مقاله
چکیده:
جاذبههای گردشگری در هر منطقه جز سرمایههای منحصر به فرد آن منطقه محسوب میشود. توسعه این صنعت در کشورهای صنعتی، موجب تنوع درآمدها و کاهش ناهماهنگی در اقتصاد میگردد و در کشورهای در حال توسعه، فرصتی برای صادرات، تولید ارز و ایجاد اشتغال به شمار میآید، هدف از تحقیق بررسی اثرات گردشگری و نقش آن در توسعه روستایی است.
نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی, روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزارspss19 به صورت آمار توصیفی - میانگین، انحراف معیار - و استنباطی - آزمون tتک نمونهای و آزمون فریدمن - صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق، شامل خانوارهای روستای پشت قلعه که طبق سرشماری سال 1385، دارای 255 خانوار و 1200 نفر جمعیت می باشد، طبق فرمول کوکران تعداد نمونه لازم 91 خانوار بدست آمد.
یافتههای تحقیق نشان میدهد با توجه به آزمون t تاثیر گذاری خیلی ضعیف در همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی در بین خانوار های ساکن می باشد. اما فقط در بعد کالبدی تاثیر آن بیشتر از بعد های دیگر بوده است بررسی میانگین رتبه ای داده های حاصل از آزمون فریدمن و تحلیل کمی ابعاد روستایی نشان دهنده تاثیر بعد کالبدی با میانگین 3/12 بیشترین تأثیر و تاثیر گذاری متوسط به پایین در ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی می باشد.
-1 مقدمه:
در شرایطی که قرن بیستم به پایان رسیده است، هنوز توسعه روستایی با مسائل و چالشهای متعددی مواجه است، زیرا که راهبردهای گذشته در زمینه توسعه روستایی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته است مسائلی همچون فقر، اشتغال، بهداشت، امنیت غذایی و پایداری محیط زیست را تامین کند، این مسأله باعث شده است که در سالهای اخیر بار دیگر توسعه روستایی مورد توجه قرارگرفته و نظریه پردازان، برنامه ریزان و مجریان حکومتی در صدد برآیند تا با ارائه راهکارها و استراتژیهای جدید، از معظلات .
مسائلی که این نواحی گریبانگیر آن میباشند، بکاهند. یکی از اراهبردهایی که اخیرآ در اغلب کشورهای جهان موردتوجه قرار گرفته و حتی در برخی از این کشورها به اجرا درآمده است و نتایج مثبتی هم به همراه داشته، توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی که دارای پتانسیلهای لازم برای گسترش گردشگری است، میباشد
ایران جاذبه های فراوانی دارد. وجود جاذبههای بسار در ایران موجب شده است که آن را جهانی در یک مرز بنامند. جاذبههای ایران آنقدر متنوع است که تقریبآ برای هر سلیقهای، انگیزه کافی را برای سفر به آن فراهم میکند
تنوع بخشی با اقتصاد، رشد شاخصهای توسعه انسانی، اشتغالزایی، تعامل فرهنگها و گفتمانها، حفظ محیط زست و در مجوع تحقق توسعه پایدار، از مسائل پیش روی جهان کنونی است. هریک از کشورها در هرسطحی از توسعه، در تلاشند که پاسخ لازم را به مسائل مذکور بیابند در این میان، کشورهایی که به متنوع سازی اقتصاد رو آوردهاند و میخواهند خود را از اقتصاد تک پایه ای برهانند. در جستجوی شناخت راههای آن یا خلق راهها و روشهای جدیدند. یکی از این روشها گردشگری است
امروزه گردشگری به عنوان یک صنعت جهت توسعه اقتصادی کشور محسوب میشود، از جمله عواملی که سبب جذب گردشگری و توسعه در یک منطقه میشود وجود جاذبهها و توانهای گردشگری زیاد در همه شاخههای گردشگری از جمله طبیعی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی، و موارد دیگر میباشد. جاذبههای گردشگری در هر منطقه جز سرمایههای منحصر به فرد آن منطقه محسوب میشود. توسعه این صنعت در کشورهای صنعتی، موجب تنوع درآمدها و کاهش ناهماهنگی در اقتصاد میگردد و در کشورهای در حال توسعه، فرصتی برای صادرات، تولید ارز و ایجاد اشتغال به شمار می-آید
گردشگری نه تنها به عنوان یک ابزار بالقوه برای تغییر این وضعیت بلکه یکی از عناصر جدایی ناپذیر راهبرد توسعه روستایی مطرح است و به عنوان یک راهبرد توانمند و دارای مزیت نسبی و پاک میتواند جریانات اقتصادی از جمله کارآفرینی و اشتغال و سرمایه گذاری و جمعیت رابه سوی روستاها و نقاط طبیعی بکشاند
رونق گردشگری در مناطق روستایی با آثار مختلف خود میتواند تغییراتی را در سطح جامعه روستایی از نظر اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، و زیرساختی و زیست محیطی ایجاد کند که عاملی برای تشویق و انگیزه برای گسترش و انواع کارآفرینی در روستا باشد
مسائلی همچون ایجاد اشتغال، افزایش درآمد، کاهش مهاجرت و موارد دیگر موجب شده که توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی که دارای توانمندیهای لازم برای گسترش گردشگری است مورد توجه قرار گیرد. روستای پشت قلعه از روستاهای دهستان جابرانصار از توابع بخش مرکزی شهرستان آبدانان واقع در استان ایلام میباشد. که طی سالهای اخیر این دهستان و روستای پشت قلعه - محدوده مورد مطالعه - به دلیل برخوداری از جاذبههای فرهنگی، تاریخی ، طبیعی و غیره با گسترش گردشگری روستایی مواجه شده است. به همین جهت ورود گردشگران به این روستا نیز اثرات مختلفی در توسعه روستایی این منطقه داشته است. بنابراین هدف از تحقیق حاضر بررسی گردشگری روستایی و تاثیر آن بر توسعه پایدار روستایی در زمینه های کالبدی، اجتماعی -فرهنگی، زیست محیطی و اقتصادی می باشد.
-2 پیشینه و مبانی نظری:
-2-1 گردشگری:
گردشگری واژهای است فرانسوی از ریشه تور گرفته شده است و به معنای چرخش، پیمودن، طی کردن، سیرکردن و گردش نمودن و اصطلاح توریست برای نخستین بار در میان فرانسویان متداول گشت. در ابتدای قرن نوزدهم در فرانسه معمول بود که نجبا و اشراف زادگان برای یادگیری و کسب تجربههای لازم زندگی، به مسافرت میرفتند که به این جوانان توریست میگفتند
تامین امنیت نسلهای فعلی و آتی، دسترسی برابر به منابع، آموزش و آگاهسازی، توجه به برنامهریزی خانواده، سازمان اجتماعی و نهادهای محلی، حقوق داراییها، حکمرانی خوب و... - Prasad, 2003:756 - تعریف می شود. فردی که بین دو یاچند کشور به سفر بپردازد، به طوری که از سکونتگاه دائم خود بیش از یک روز کمتر از یک سال، به منظور فراغت کسب و کار و یادگیری اهداف دور باشد
گردشگری را شامل همه فعالیتهایی میدانند که یک گردشگر در طول مدتی که وی به دلایل شخصی یا حرفهای، در جایی دور از مکانی که به طور معمول زندگی و کارمیکند، انجام دهد - همان منبع، . - 5 بسیاری از جوامع توسعه گردشگری را به عنوان تشویق برای بهبود کیفیت زندگی برای ساکنان میدانند
2-2 -گردشگری روستایی:
آن نوع از گردشگری است که مقصد آن خارج از محدوده شهرها میباشد و عرفآ قلمرو روستایی تعریف میشود. بنابراین گردش در محدودههای پیرامونی شهرها و عرصههای روستایی در این تعریف قرار میگیرند
گردشگری روستایی، گردشگری زراعی و کشاورزی را در بر میگیرد و به تبع آن ارائه خدماتی نظیر امکان وسایل سرگرمی و تفریحی، برپایی جشنها و مراسم محلی، تولید و فروش صنایع دستی و محصولات کشاورزی و موارد دیگر به گردشگران را شامل میشود
در تعریفی دیگراز گردشگری روستایی به مجموعه فعالیتهایی اطلاق شده است که از طریق فعالیتهای گردشگری، مانند تامین اقامتگاه، غذا، یادگیری، آموزش درباره روستا و مزرعه درآمدهایی را برای ساکنان آن سکونتگاههای روستایی ایجاد میکند
گردشگری روستایی به فعاالیتهای مزرعهای و غیرمزرعهای گفته میشود که در جوامع و نواحی روستایی انجام میشود. اما فعالیتهای تفریحی بیرونی مانند پارکهای موضوعی و نواحی حیات وحش را شامل نمیشود
