بخشی از مقاله
چکیده
هدف: پژوهش حاضر به بررسی نقش بلوغ عاطفی در زندگی انسان - کلیات و مفاهیم - پرداخته بود. روش: روش پژوهش توصیفی - مروری - روش کتابخانه ای - و رجوع به منابع معتبر علوم تربیتی و اطلاعات علمی - اینترنتی مربوطه گردآوری شده بود. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج حاصل از بررسی یافته های تحقیق نشان داد که بلوغ عاطفی مراحل متفاوتی دارد و در بزرگسالی به کمال میرسد.
چون در اوان کودکی رشد جسمانی اهمیت دارد، اما اندک اندک رشد اخلاقی، رشد عاطفی، رشد احساسات با گذر زمان شکل گرفته و زمینه های سرشتی کودک نمایان می شود. پس از آن محیط زندگی، شیوه تربیتی و الگوهایی که در پیرامون وی وجود دارد، بیشترین نقش را در رسیدن فرد بهبلوغ عاطفی ایفا می کند خانواده ها باید نسبت به مراحل بلوغ جسمی، اقتصادی، فکری، اجتماعی و عاطفی فرزندان حساسیت داشته باشند و توجه کنند که فرزند آنها در تمام این مراحل به کمک و آموزش نیاز دارد.
مقدمه
بلوغ عاطفی یعنی فرد به مرحله ای از رشد عاطفی رسیده است که می تواند به طور مناسب احساسات مثبت و منفی خودش را در زمان مناسب و به شکلی مناسب بیان کند . برای مثال انسانی که به بلوغ عاطفی رسیده است می داند که در حال حاضر باید به همسرش ابراز احساسات کند و باید همسرش را از علاقه خود مطلع نماید . او می داند که در حال حاضر باید به همسرش بگوید که چه نقش مناسب و با ارزشی را در زندگی دارد . کسی که به بلوغ عاطفی رسیده است می داند ، گاهی باید از همسرش بخواهد که به صحبت هایش ادامه ندهد تا احساس ناراحتی و اهانت نکند.
خانمی که به بلوغ عاطفی رسیده می داند که بعد از ازدواج شخص مهم زندگی وی ، مرد زندگی اوست و دیگر پدر ایفا کننده این نقش نیست و باید به جای مادر، از همسرش ارتزاق عاطفی بگیرد و به اصطلاح بند ناف عاطفی وی از خانواده اش بریده شده است ؛ البته این به معنای کنار گذاشتن خانواده نیست بلکه دیگر به خانواده خود وابستگی ندارد زیرا وابستگی مانعی برای برقراری یک رابطه ی عاطفی مناسب با همسر می شود.
در مراجعات شکایت های بسیاری مبنی بر وابستگی زن یا مرد به خانواده اش مشاهده می شود . برای مثال شکایت می شود : » هنوزمردِزندگیِهمسرِ من پدرش است و من جایگاهی در زندگی او ندارم، او به من تکیه نمی کند «. این مشکل گاهی به علت عدم بلوغ عاطفی دختر و یا زمانی که مرد نتوانسته است جایگاه مناسب را برای خودش ایجاد کند ایجاد می شود . بنابراین یکی از علایم بلوغ عاطفی ، قطع شدن بند ناف عاطفی است.
یکی دیگر از علایم بلوغ عاطفی این است که فرد بتواند در کنار یک انسان با در نظر گرفتن نیازهایش زندگی کند و برای برطرف کردن نیازهای عاطفی و روانی همسرش احساس مسئولیت کند ؛ یعنی به عبارت دیگر زندگی دو نفره را یاد گرفته و در زندگی کودکانه خود دست و پا نزند و بالغانه بفهمد که حتی اگر نیاز همسر برای او خوشایند نیست باید برای برآورده کردن نیاز او تلاش نماید و به او توجه عاطفی داشته باشد. برای مثال اگر همسر نیاز به شنیدن علاقه و دوست داشتن دارد خودداری نشود و به خرید خانه ، خودرو و ... اکتفا نشود.
دوره بلوغ دورانی مبهم از نظر شناخت خصایص و دوران تمایلات متضاد است. با ورود کودک به دنیای نوجوانی و بلوغ، ولادتی تازه و مرحله ی ویژه و مستقل از دوره های قبل و بعد پدید می آید که آن را مرحله انتقال، مرحله نجات از کودکی دوران تحولات همراه با دگرگونی های سریع و غافلگیر کننده، مرحله طوفان حیات و مرحله نجات از طفیلی گری نیز می نامند. - قائمی، 1380، ص - 22 عواطف بخشی اساسی از نظام پویای شخصیت آدمی است.
ویژگی ها و تغیرات عواطف چگونگی ارتباط گیری عاطفی و درک و تفسیر عواطف دیگران نقش مهمی در رشد سازمان شخصیت ، نحو - اخلاقی ، روابط اجتماعی ، شکل گیری هویت و مفهوم خود دارد - به نوشته سارنی و همکاران - 1998 - ، عواطف آدمی انرژی بخش رشد است و تغیرات و پیچیده تر شدن آنها در طول زندگی ، رفتار و بلکه تمام سازمان شخصیت آدمی را متاثر می سازد این سؤال همیشه مطرح بوده است که آیا آدمی از همان ابتدا با عواطف معینی به دنیا می آید ؟
برخی از محققان بر این باورند که عواطف پایه که مستقیما در چهره فرد نمایان می شود نظیر - شادی ، علاقه ، تعجب، ترس، خشم، غم، بیزاری - از اولین هفته های زندگی قابل مشاهده اند - ایزارد ، - 1991گروه دیگری از محققان معتقدند که عواطف فرد در آغاز زندگی محدود به دو مورد است ، یکی انگیزه شادی طلبی و دیگری اجتناب از غم . به تدریج و در طول سال اول زندگی است که عواطف گوناگون بر روی دو انگیزش عاطفی مذکور شکل مشخص خود را پیدا می کند - فاکس و همکاران ، . - 1994 افراد در دوره بلوغ احیاناً با ترس و بیم هایی مواجه می گردند که رفع و تعدیل آن نیازمند به حمایت از سوی والدین و مربیان است. موارد زیر از جمله تغییرات دوران بلوغ است:
- تحولی در اندام او ایجاد شده و شرایط جدید، تعادل اندامی او را بهم می زند.
- در عواطف و احساسات او نیز تغییر پدید می آید و موجب دگرگونی هایی در خشم و ترس و محبت او و ... می شود.
- در جنبه ذهن او نیز تحولات رو به رشدی ایجاد می گردد و هوش و عقل و اندیشه و تخیل او را دگرگون می سازد.
- در جنبه روان او در عرصه های فطری و وجدانی، آزادی خواهی و استقلال طلبی، ستایش و نیایش، حقیقت دوستی، و ... دگرگونیهایی ایجاد می شود.
- و بالاخره در غدد درونی جوش و خروش و دو غده جنسی شکفتگی و بیداری خاصی پدید می آید که موجد خواسته هایی در اقناع غریزی می گردد. - قائمی، 1380، ص - 28 نوجوانی دوره ای است که حیات انفعالی - عاطفی - میدان وسیع تری برای عمل می یابد و نوجوان از این حیث آماده بروز عکس العمل های هیجانی و یا عاطفی شدید است : به عبارت دیگر بین ضربه هیجان و عکس العملی که از آن ضربه در نوجوان بوجود می آید ، تناسب چندانی وجود ندارد و عکس العمل ها معمولا قویتر و حادتر از ضربه های هیجانی است . به زبان ساده تر در این دوره ، » حساسیت ها « ، و خود » گرفتن ها » « زود رنجی ها« بیش از هر دوره دیگری شخصیت نوجوان را تحت تاثیر قرار می دهند و این جنبه از شخصیت او نمایان تر و مشخص تر جلوه می کند این حساسیت ها در نوجوانان ، هیچگاه خود را در یک محیط محصور نمی نمایند ، و بلکه به راحتی گسترش می یابند.
خواهش های متضاد - بی ثباتی عاطفی ، امکان انتخاب قطعی و صحیح و مشخص را برای نوجوان محدود می سازد ؛ به گونه ای که تقریبا می توان گفت نوجوان در برخورد هایش فاقد قاطعیت همیشگی و پایدار است . این دوران را برخی از روانشناسان دوره عدد خواهش های متضادی نام نهاده اند . گهگاه از او »احساسات ظریف « و گاه » احساسات خشن« ، سر می زند کنجکاوی او در این دوران ، شدیدا تحریک می شود و تمایل زیادی به» حل مسائل « پیدا می کند البته گاهی اوقات نیز نسبت به این مسائل بی اعتنا است . هال1 این تظاهرات ضد و نقیض را از جمله خصیصه های مهم دوران بلوغ می داند و آن را در چارچوب مفهوم » طوفان و فشار« بیان می کند » استانلی هال. - 1844- 1924 -
هدف و روش تحقیق:
پژوهش حاضر به بررسی نقش بلوغ عاطفی در زندگی انسان - کلیات و مفاهیم - پرداخته است و روش پژوهش توصیفی - مروری - روش کتابخانهای - و رجوع به منابع معتبر علوم تربیتی و اطلاعات علمی - اینترنتی مربوطه گردآوری شده است.
یافتهها:
تعریف بلوغ عاطفی
تعریف بلوغ عاطفی: زمانی می توانیم فردی را از لحاظ عاطفی بالغ بدانیم که فرد کلیه عواطف و احساسات خود را به درستی بشناسد و نحوه ابراز صحیح و کنترل آنها را بداند. افسردگی از جایی آغاز می شود که فرد عواطف خویش را به درستی نمی شناسد و بالطبع نحوه کنترل و ابراز آنها را نمی داند پس یا آنها را به شکل نادرست ابراز می کند و یا آنها را انکار و سرکوب می کند. جهت پیشگیری و کاهش این دسته از افسردگی ها چنانچه ایجاد عدالت مطالعه در خانواده و جامعه بسیار مهم است که این کار یکی از وظایف اساسی آموزش و پرورش و رسانه هایی چون مطبوعات، صدا و سیما است که متأسفانه این ارگانها نه تنها کاری در این زمینه انجام نمی دهند. بلکه در بسیاری موارد خوراکهای اطلاعات بسیار مسمومی را نیز در اختیار مخاطبین قرار می دهند و این به دلیل اهمال کاران متخصصان و نداشتن قدرت مانور آنها در این سازمانها در این رسانه ها می باشد.
تاریخچه روانشناسی بلوغ
نخستین قدم در مهار خشونت در جامعه ارائه برنامهها و فعالیتهای مستمر برای آگاهسازی عموم بهخصوص اولیای دانشآموزان است. در این برنامهها لازم است افراد جامعه در زمینه مسائل مربوط به خشونت نوجوانان و علل بروز آن راهنمایی شوند و همچنین بتوانند به ارزیابی رفتارهای خود با نوجوانان که در مرحله بلوغ و تحولات سریع، اما ناهماهنگ جنبههای مختلف رشد خود قرار دارند و بیش از همه دورههای زندگی خود، حساس و نیازمند توجه هستند بپردازند.
اولیا بهعنوان نخستین معلم کودک میتوانند منبع مهمی برای مشاهده و یادگیری رفتارهای منفی و پرخاشگرانه باشند. رفتارهای خشن اولیا و استفاده از تنبیه بدنی در خانواده الگویی در اختیار فرزندان قرار میدهد که چگونه میتوان دیگران را بهویژه وقتی ضعیفترند آزار و اذیت کرد. تنبیه بدنی، دشمنی و خشونت نوجوانان را برمیانگیزد و این احتمال را افزایش میدهد که آنها نیز بهنوبه خود در برخورد با دیگران به خشونتهای فیزیکی روی بیاورند. در این صورت همچنان که شاهدیم خشونت از طریق نسلها بهصورت مدارهای معیوب همچنان ادامه مییابد.
در مطالعات تغییرات مربوط به بلوغ »ارسطو« تغییرات خاص از بلوغ جنسی را شرح داده و همچنین به تغییرات روانی همزمان با این تغییرات اشاره کرده است.»ژان ژاک روسو« در قطعه ای از خطابه مدیحه سن برنارد، بوسوئه و همچنین در کتاب چهارم امیل از اسرار دوران بلوغ که آن را تولد ثانوی نامیده است، بحث می نماید. اولین مقاله معتبر و علمی در رابطه با بلوغ توسط برنمایم در سال 1891 منتشر شد و بالاخره با پژوهشهای گسترده استانلی هال به عنوان پدر روان شناسی بلوغ نوجوانی این مطالعات وارد حیطه روان شناسی شد.
