بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین رابطه بلوغ عاطفی و تاب آوری با سازگاری اجتماعی نوجوانان شهرمراغه بود. جهت انجام پژوهش 120 نفر از نوجوانان به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های بلوغ عاطفی، تاب آوری و سازگاری اجتماعی پاسخ دادند.داده های بدست آمده توسط ضریب تحلیل رگرسیون گام به گام تجزیه و تحلیل شد.نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد تاب آوری به همراه بلوغ عاطفی می تواند 29 درصد واریانس سازگاری اجتماعی نوجوانان را پیش بینی کند.
واژه گان کلیدی: بلوغ عاطفی، تاب آوری ، سازگاری اجتماعی
مقدمه
سازگاری فرآیندی است در حال رشد و پویا که شامل توازن بین آن چه افراد می خواهند وآن چه جامعه شان می پذیرد است. به عبارت دیگر سازگاری یک فرایند دو سویه است، از یک طرف فرد به صورت مؤثر با اجتماع تماس برقرار می کند و از طرف دیگر اجتماع نیز ابزارهایی را تدارک می بیند که فرد از طریق آن توانایی های بالقوه ی خویش را واقعیت می بخشد. سازگاری اجتماعی دانش آموزان نیز به مثابه ی مهم ترین نشانه سلامت روان ، از مباحثی است که در چند دهه اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. شاید بتوان گفت که رشد اجتماعی ، مهم ترین نشانه سلامت است. یکی از علت های ناسازگاری افراد در موقعیت های اجتماعی، نبود یا کمبود مهارت های زندگی است که می تواند جریان زندگی فرد را به شدت مختل کند.
از سوی دیگر تاب آوری به عنوان یکی از سازه های اصلی شخصیت برای فهم انگیزش، هیجان و رفتار، مفهوم سازی شده است خودتاب آوری را سازوکار ذاتی خود اصلاح گری انسان می دانند. افزون بر آن به باور ورنر تاب آوری صرف نظر از خطرات تهدید کننده، عاملی بالقوه در همه ی افراد برای تغییر است. بلاک بر این باور است که خود تاب آوری توانایی سازگاری سطح کنترل بر حسب شرایط محیطی می باشد.
عواطف بخش مهم و اساسی زندگی انسان را تشکیل می دهند. به گونه ای که تصویر زندگی بدون آن پنداری دشوار است. ویژگی ها و تغییرات عواطف، چگونگی ارتباط گیری عاطفی و درک و تفسیر عواطف دیگران نقشی مهم در رشد و سازمان شخصیت، تحول اخلاقی و روابط اجتماعی شکل گیری هویت و مفهوم خود دارد. لوغ عاطفی مهارت و توانایی کنترل و مدیریت عواطف و احساسات است که باعث درک درست واستفاده مناسب از احساسات در موقعیت های مختلف زندگی می شود.
همه ی انسان ها هیجان ها و عواطف را در زندگی خود تجربه می کنند و این کاملا طبیعی است که در رویارویی با موقعیت های گوناگون هیجان ها و عواطفی متفاوت از خود نشان دهند، اما هیجان ها و عواطف منفی شدید غیر عادی است و نه تنها سازنده نیست بلکه آثار مخرب و زیان باری نیز دارد برای بلوغ عاطفی، احراز شناخت های ویژه از روابط درست افراد کافی نیست، بلکه آگاهی از ویژگی های روانی خویشتن و افراد و امکان مدیریت صحیح هیجان ها در افراد نیز ضروری است. گذشته بر این، بلوغ عاطفی یا آمادگی احساسی- هیجانی مستلزم شناخت واقعیت های اجتماعی و مخصوصا جهات مثبت و منفی آنها است.
در سالهای اخیر رویکردهایی که بجای نابهنجاری و اختلال به ظرفیتها و توانمندیهای انسان پرداخته اند، مورد توجه مشاوران و روانشناسان قرار گرفته اند از جمله بنیادی ترین سازه های مورد نظر این رویکردها، بهزیستی، سلامت روان، شادکامی، خوش بینی، افزایش تاب آوری و امیدواری است از جمله عواملی که باعث سازگاری هر چه بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهای زندگی می گردد تاب آوری است که جایگاه ویژه ای در حوزه روانشناسی رشد، خانواده و بهداشت روانی دارد، بطوری که هر روز بر شمار پژوهشهای مرتبط با این سازه افزوده می شوند.
در قرن بیست و یکم، گروهی از روان شناسان، متوجه این امر شده اند که انسان باید انرژی عقلانی خود را صرف جنبه های مثبت تجربه اش کند. بنابراین یکی از موضوعاتی که در دهه های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است، روان شناسی مثبت گراست. این دیدگاه بر توانمندی ها و داشته های فرد تاکید می کند و معتقد است هدف روان شناسی باید ارتقای سطح زندگی فرد و بالفعل کردن استعدادهای نهفته وی باشد.
از جمله متغیرها ی مهم در این زمینه تاب آوری است که به عنوان حیطه ای پرطرفدار در سال های اخیر، به مطالعه و کشف توانمندی های فردی و بین فردی می پردازد که باعث پیشرفت و مقاومت در شرایط دشوار می شود تاب آوری کنار آمدن موفقیت آمیز فرد با عوامل استرس زا و موقعیتهای دشوار، نامیده می شود. سطوح بالای تاب آوری به فرد کمک می کند تا از عواطف و هیجان های مثبت به منظور پشت سرنهادن تجربه های نامطلوب و بازگشت به وضعیت مطلوب استفاده کند و در سازش فرد با رویدادهای تنیدگی زای زندگی سودمند باشند.
نتایج پژوهشهای مختلف نشانگر وجود ارتباط متغیرهای روانشناختی گوناگون با سازگاری اجتماعی می باشد. اما در خصوص ر ابطه بین بلوغ عاطفی و تاب آوری با سازگاری اجتماعی پژوهش مستقلی صورت نگرفته است بنابراین در پژوهش حاضر پژوهشگر در صدد پاسخ به این سوال است که: آیا بین بلوغ عاطفی و تاب آوری با سازگاری اجتماعی رابطه وجود دارد؟
روش تحقیق
پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود. متغیرهای تاب آوری و بلوغ عاطفی به عنوان متغیرهای پیش بین و متغیر سازگاری اجتماعی به عنوان متغیر ملاک مورد بررسی قرارگرفت. جامعه، در پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر مراغه در سال تحصیلی 94-95 بود.نمونه مورد مطالعه در پژوهش حاضر 120 نفر از دانش آموزان بود.روش نمونه گیری،نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای بود. به این صورت که ابتدا از بین مدارس مقطع متوسطه شهر مراغه 4 مدرسه و از هر مدرسه3 کلاس انتخاب و از هرکلاس 10 نفر انتخاب و سپس پرسشنامه ها بر روی آنها اجرا شد. در این پژوهش از ابزار زیر برای جمع آوری داده ها استفاده شد است.
پرسشنامه بلوغ عاطفی
برای سنجش بلوغ عاطفی ازمقیاس بلوغ عاطفیEMS استفاده شد. این آزمون جز آزمونهای شخصیتی می باشد که برای گروه های سنی نوجوان، جوان و بزرگسال ساخته شده است که توسط سینها و سینگ اعتباریابی شده است. این آزمون با 48 سئوال به پنج عاملی کلی از عدم بلوغ عاطفی می پردازد -1 عدم ثبات عاطفی -2 بازگشت عاطفی -3 سازگاری اجتماعی -4 فروپاشی شخصیت -5 فقدان استقلال.
مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون : - CD-RISC -
این پرسشنامه را کونور دیویدسون با مرور منابع پژوهشی در حوزه تاب آوری تهیه کردند . این پرسشنامه 25 گویه دارد که در مقیاس لیکرت بین - کاملا نادرست - و - همیشه درست - نمره گذاری می شود.حداکثر نمره 100 و حداقل صفر می باشد. یک مطالعه مقدماتی در مورد ویژگی های روانسنجی این مقیاس در جمعیت های عادی و بیماران نشان داد که این ابزار ، همسانی درونی، پایایی بازآزمایی، روایی همگرا و واگرای کافی دارد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که این مقیاس یک ابزار چند بعدی است و وجود پنج عامل شایستگی استحکام شخصی، اعتماد به غرایز شخصی تحمل عواطف منفی، پذیرش مثبت تغییر روابط ایمن ،کنترل و معنویت را برای این مقیاس تایید کرده است.
این مقیاس را برای استفاده در ایران هنجاریابی کرده است. وی این مقیاس را بر روی 248 نفر اجرا کرد و پایایی آن با سنجش همسانی درونی آلفای کرونباخ 0/89 به دست آمد. در پژوهش شفیع زاده پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 0/91 بدست آمد.
