بخشی از مقاله
چکیده
بیش از هزار سال قبل، زمانی که دانش بشري نسبت به امروز فاصلهي زیادي داشت قرآن آفرینش زوجیت در سلسلهي گیاهان را بیان نمود. به عبارتی قرآن کریم اولین منبع قابل استناد در مورد زوجیت گیاهان است که قبل از اینکه دانش بشري بتواند به این موضوع پی ببرد به انسان معرفی شده است. البته نه تنها در مورد گیاهان بلکه در مورد انسان و حیوانات و حتی اشیاء نیز در آن زمان زوجیت در قرآن بیان شده است که از دیگر ابعاد معجزات قرآنی است. قرآن همچنین زوجیت را موارد دیگري غیر از موجودات زنده و آنهایی که انسانها نمیدانند - که ممکن است بعداً آن را کشف کنند - اشاره میکند. در این مقاله به قسمتی دیگر از زوجیت در مخلوقات خداوند اشاره میگردد که در حد سلول و اجزاي داخل آن است که نظام تولید مثل و تداوم نسل را در موجودات زنده هدایت میکند. زوجیت یکی دیگر از نشانههاي تدبیر و الطاف الهی است که خداوند براي موجودات زنده در این عالم هستی آفریده است.
واژههاي کلیدي: زوجیت، قرآن، موجودات زنده، توارث صفات
مقدمه
موضوع حیات و زندگی موجودات زنده اعم از انسان، گیاه و حیوان، از پیچیده ترین مسائلی است که هنوز علم و دانش بشري نتوانسته است پرده از روى اسرار آن بردارد و به مخفیگاه آن وارد شود که چگونه عناصر طبیعی و مواد آلی با یک جهش عظیم، تبدیل به یک موجود زنده می شوند. در نظام آفرینش، زوجیت در مخلوقات عالم هستی از مواهبی است که خداوند آفریده است و به خصوص در موجودات زنده که تضمین کنندهي بقاء و تداوم نسل و پیمودن سیر تکامل به نقطهاي است که خدواند مقرر نموده است. با توجه به این که زوجیت در نظام آفرینش در ابعاد مختلفی نمایان میباشد لذا در ادامه این موضوع به صورتی که در قرآن کریم تحت عناوین زوجیت در گیاهان، حیوانات و انسان به تفکیک ذکر شده است، تشریح خواهد شد.
-1 زوجیت در گیاهان
تولید مثل جنسی در سلسلهي گیاهان توسط جفت شدن قسمتهاي نر و ماده که به طور ژنتیکی بر روي یک بوته یا در بوتهي مجزا تشکیل میشوند، ایجاد میگردد. این تنها شکلی است که در قرآن به آن اشاره شده است.ما باید در نظر داشته باشیم که دو روش از تولید مثل در سلسلهي گیاهان وجود دارد که عبارتند از تولید مثل جنسی و غیر جنسی. تنها اصطلاح اول است که شایستگی عبارت تولید مثل را دارد زیرا آن معرف فرآیندي بیولوژیکی است که هدف آن ظهور فرد جدیدي است که مانند فردي میباشد که آن را تولید میکند. تولید مثل غیر جنسی تنها فرمی ساده از تکثیر است.
در این روش با قطعه قطعه شدن اندام جدا شده از گیاه اصلی و رشد آن وگیاهان جدیدي مشابه با گیاه مادر بدست میآیند - بوسایل، . - 2003
قبلاً انسانها نمیدانستند که گیاهان نیز داراي دو جنس متمایز نر و ماده هستند. علم گیاهشناسی نشان میدهد که هر گیاهی داراي جنس نر و ماده است. البته گیاهانی که یک جنسه به نظر میرسند داراي هر دو عضو نر و مادهي متمایز میباشند - نایک، . - 2000در قرآن آمده است:الﱠذِي جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ مَهْدًا وَسَلَکَ لَکُمْ فِیهَا سُبُلًا وَأنزَلَ مِنَ السﱠمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا ِبِه ْأَزوَاجًا مﱢن نﱠبَاتٍ شَتﱠی خدایی که زمین را براى شما بستر آسایش قرار داد وراههایی را در آن براى شما ایجاد کرد و از آسمان آبی فرستاد، پس به واسطهى آن، انواع زوجهاى گوناگون گیاهان را - از خاك - بیرون آوردیم - سوره طه، آیه . - 53 این آیه توجّه به قانون زوجیّت در گیاهان دارد که از معجزات علمی قرآن است.
وَهُوَ الﱠذِي مَدﱠ الأَرْضَ وَجَعَلَ فِیهَا رَوَاسِیَ وَأنْهَارًا وَمِن کُلﱢ الثﱠمَرَاتِ جَعَلَ فِیهَا زَوْجَیْنِ اثْنَیِْن یُغْشِی اللﱠیْلَ النﱠهَارَ إِنﱠ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لﱢقَوْمٍ یَتَفَکﱠرُونَ و اوست کسی که زمین را گسترانید و در آن کوهها و رودها نهاد، و از هر گونه میوه یک جفت پدید آورد، روز را به شبمیپوشاند، قطعاً در این - امور - براي مردمی که فکر میکنند نشانههایی وجود دارد - سورهي الرعد، آیه . - 3اشاره به اینکه میوهها موجودات زندهاى هستند که داراى نطفههاى نر و ماده میباشند که از طریق تلقیح ، بارور میشوند. لینه دانشمند و گیاهشناس معروف سوئدى در اواسط قرن 18 میلادى موفق به کشف این مساله شد که زوجیت در جهان گیاهان تقریبا یک قانون عمومی و همگانی است و گیاهان نیز همچون حیوانات از طریق آمیزش نطفهي نر و ماده ، بارور می شوند و میوه می دهند، ولی قرآن مجید در یکهزار و یکصد سال قبل از آن، این حقیقت را فاش ساخت، و این خود یکی از معجزات علمی قرآن مجید است که بیانگر عظمت این کتاب بزرگ آسمانی میباشد.
شکی نیست که قبل از لینه بسیارى از دانشمندان اجمالاً به وجود نر و ماده در بعضی از گیاهان پی برده بودند، حتی مردم عادى میدانستند که مثلا اگر نخل را گرده افشانی نکنند - یعنی از گردهي نر روى قسمتهاى ماده گیاه نپاشند - ثمر نخواهد داد. اما هیچکس بدرستی نمیدانست که این یک قانون تقریبا همگانی است، تا اینکه لینه موفق به کشف آن شد، ولی قرآن قرنها قبل از وى، از روى آن پرده برداشته بود - قرائتی، . - 1376میوه محصول نهایی تولید نسل گیاهان عالی است. مرحلهي قبل از آن تولید گل است، که داراي اندام نر و ماده است - پرچمها و اوولها - . بعد از اینکه گرده به مادگی گل منتقل میگردد، میوه تولید میشود، که بعد از رسیدگی آن بذرها آزاد میگردند. بنابراین تمام میوهها دلالت بر وجود اندامهاي نر و ماده دارند که قبل از کشف شدنش در قرآن ذکر شده است - نایک، . - 2000
در برخی از گونههاي گیاهی مانند موز، برخی از انواع آناناس، انجیر، مرکبات، انگور، خیار و غیره، میوه ممکن است که بدون تلقیح گل ماده تولید شود - میوهي پارتنوکارپ - . آنها نیز داراي خصوصیات جنسی تعریف شده هستند.آیات فوق ما را به این نکته میرساند که قرآن مسئلهي تولید مثل را در سلسلهي گیاهان مد نظر قرار داده است.خَلَقَ السﱠمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَألْقَی فِی الْأَرْضِ رَوَاسِیَ أَن تَمِیدَ بِکُمْ وَبثﱠ فِیهَا مِن کُلﱢ دَابﱠهٍ وَأنزَلْنَا مِنَ السﱠمَاءِ مَاءً فَأَنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلﱢ زَوْجٍ کَرِیمٍ - خداوند، - آسمانها را بدون ستونی که آن را ببینید آفرید، و در زمین کوههایی بیفکند که زمین شما را نلرزاند، و در آن از هر جنبندهاى منتشر ساخت؛ و از آسمان، آبی فرو فرستادیم پس در زمین - انواع گوناگونی - از جفتهاى - گیاهان - پر ارزش رویاندیم - سوره لقمان، آیه . - 10
این آیه بار دیگر به زوجیت در جهان گیاهان اشاره میکند که آن نیز از معجزات علمی قرآن است، چرا که در آن زمان، زوجیت - وجود جنس نر و ماده - در جهان گیاهان بطور گسترده ثابت نشده بود، و قرآن به آن اشاره میکند. ضمناً توصیف زوجهاى گیاهان به کریم اشاره به انواع مواهبی است که در آنها وجود دارد - قرائتی، . - 1376َأَوْلم یَرَوْا إِلَی الْأَرْضِ کَمْ أَنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلﱢ زَوْجٍ کَرِیمٍ آیا آنها به زمین نگاه نکردند، که چه قدر در آن از هر نوع - روییدنی - جفتهاي زیبا آفریدهایم - سوره شعراء، آیهي . - 7
نخست می گوید: آیا آنها به زمین نگاه نکردند چه بسیار گیاهان از انواع مختلف ، نر و ماده ، زیبا و جالب و پرفایده در آن آفریدیم. در اینجا تعبیر به زوج در مورد گیاهان قابل دقت است، گر چه غالب مفسران زوج را به معنی نوع و صنف، و ازواج را به معنی انواع و اصناف گرفته اند، ولی چه مانعی دارد که زوج را به معنی معروفش که قبل از هر معنی دیگر به ذهن می آید بگیریم و اشاره به زوجیت در جهان گیاهان باشد؟! زوجیت در دنیاى گیاهان تقریبا یک قانون عمومی است و گیاهان نیز همانند غالب حیوانات از طریق آمیزش نطفه نر و ماده بارور می شوند و سپس میوه می دهند. و منظور از گیاه کریم گیاهان پرفایده است و البته هر گیاهی داراى فوائدى است که با پیشرفت علم این حقیقت روز به روز آشکارتر می شود
- شیرازي، . - 1387
حد نهایی این فرآیند تولید مثل بذوري هستند که با بازشدن پوستهي آنها ریشهها خارج میگردند و به سمت زمین حرکت نموده تا آب و مواد غذایی لازم را براي رشد اندامهاي هوایی جذب نمایند و بدین ترتیب گیاه نسل جدید تولید میشود. قرآن اغلب وجود این اجزاي جفتها را در سلسلهي رستنیها تکرار میکند و یک زوج را به صورت عباراتی کلیتر بدون محدودیتهایی متذکر میشود:سُبْحَانَ الﱠذِي خَلَقَ الْأَزْوَاجَ کُلﱠهَا مِمﱠا تُنبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنفُسِهِمْ وَمِمﱠا لَا یَعْلَمُونَ منزه است کسی که تمام زوجها را آفرید، از آنچه زمین میرویاند، و از خود مردم و از آنچه نمیدانند! - سوره یس، آیه . - 36زوجیت در جهان گیاهان نیز همانطور که گفته شد در عصر نزول قرآن جز در موارد خاصی مانند درختان نخل و امثال آن ناشناخته بود، و قرآن از آن پرده برداشت، و در قرون اخیر از طرق علمی این معنا به ثبوت رسید که مساله زوجیت در عالم گیاهان یک مساله عمومی و همگانی است.
