مقاله زوج درمانی گروهی و تأثیر آن برافزایش صمیمیت در خانواده ها

بخشی از مقاله

چکیده

درجامعه معاصر، زوج ها مشکلات شدیدی رادر ایجاد وحفظ روابط صمیمانه بایکدیگر تجربه می کنند .کمبود صمیمیت یکی از شاخص های مهم آشفتگی دررابطه زناشویی به حساب می آید. لذا این پژوهش با هدف بررسی اثر بخشی زوج درمانی گروهی به شیوه شناختی- رفتاری بر افزایش صمیمیت زوج ها صورت گرفت. روش تحقیق نیمه تجربی بوده واز طرح پیش آزمون- پس آزمون باگروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری کلیه زوج هایی بودند که به دلیل مشکلات درزندگی زناشویی ونیاز به بهبود روابط صمیمانه به مراکز مشاوره مشهد، مراجعه نموده وهمچنین حائز شرایط اعلام شده درفراخوان شرکت در پژوهش نیزبودند گروه نمونه شامل 12 زوج 24 نفره بود که به صورت تصادفی از میان جامعه آماری انتخاب گردیدند.

اعضاء گروه نمونه نیز به طور تصادفی در2 گروه آزمایش وکنترل جایگزین شدند وبه طور همزمان ازآنها پیش تست به عمل آمد سپس اعضاء گروه آزمایش در10 جلسه زوج درمانی گروهی به شیوه شناختی- رفتاری شرکت کردند واعضاء گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت ننمودند به فاصله 3 روز پس از اتمام جلسات از هر دو گروه به طور همزمان پس آزمون به عمل آمد. ابزار اندازه گیری، پرسشنامه بررسی نیازهای صمیمیت می باشد. فرضیه های تحقیق مبتنی بر بررسی اثر بخشی زوج درمانی گروهی به شیوه شناختی- رفتاری بر افزایش صمیمیت زناشویی و8 بعد آن بود. یافته های تحقیق با استفاده از روش تحلیل کوواریانس وt مستقل تجزیه وتحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد که زوج درمانی گروهی به شیوه شناختی- رفتاری میزان صمیمیت کلی همسران وهمچنین صمیمیت عاطفی، روان شناختی، عقلانی، جنسی، جسمانی، واجتماعی- تفریحی را افزایش داده است - p 0/05 - . اما میزان افزایش صمیمیت درابعاد معنوی و وزیبا شناختی معنادار نمی باشد.

کلید واژه ها: زوج درمانی گروهی، شناختی - رفتاری، صمیمیت زناشویی

مقدمه

رابطه زناشویی می تواند دست مایه شادی ودر غیر این صورت منبع بزرگ رنج وتالم باشد. عشق با دنیایی از امید شروع می شود: امید به اینکه روزی احساسمان را درک کنند وما را بپذیرند، امید به این که به تعلق خاطر برسیم، حمایت شویم وامنیت خاطر داشته باشیم، امید به شور واشتیاقی عمیق ورویای پیوندی پردوام، اما گاه این امید در برخورد با واقعیت های عشق رنگ می بازد. صمیمیت در ازدواج باارزش است زیرا تعهد زوجین نسبت به ثبات ارتباط را محکم می کند وبه طور مثبتی با سازگاری ورضایت زناشویی همراه است - هلرو وود . - 1998 دربررسی های متعددی که به منظور ارتباط بین اجزاء مثلث عشق استرنبرگ ورضایتمندی زناشویی انجام گرفته است مشخص شده که از میان سه جزء این مثلث یعنی صمیمیت، شور وشهوت وتعهد مولفه صمیمیت بالاترین همبستگی را با رضایتمندی زوجی داراست. - بومستر1993؛لمیکس وهیل،2002؛ نقل از طرقبه . - 1385

براساس گزارش های درمانگر ازدواج - والری 19819، % 55 از زوج های مراجعه کننده مشکل خود را کمبود احساسات صمیمانه وعاشقانه می دانند بدین ترتیب یکی از شاخص های مهم آشفتگی دررابطه ما کمبود صمیمیت است. صمیمیت به وقوع تعامل بین زوجین اشاره می کند که به احساس نزدیکی، عشق وتوجه درمیان آنان می انجامد. صمیمیت به روش های متعدد مطرح می شود برای بعضی افراد صمیمیت زمانی به حد نهایت خود می رسد که نسبت به دیگری دارای احساسات صمیمی خود افشا کننده باشند . برای دیگران هنگامی است که تجارب مثبت مشترک دارند وبرای عده ای نیز صمیمیت، داشتن رابطه جنسی است - هالفورد، - 1387

حوزه مشاوره زناشویی یا زوج درمانی براین اصل استوار است که مشکلات به همان میزان که حاصل تعارضات درون فردی هستند، می توانند برآمده از تعارضات بین فردی نیز باشند ولذا مشاور برای اجرای درمان اثر بخش باید بطور همزمان با زوجین کار کند. - بوستان، 1386ص - 26 مشاوره های زناشویی علیرغم تعدد رویکردها، دارای خصایص مشترکی هستند اولین ومهمترین خصیصه آن است که با زن وشوهر ها به صورت واحد برخورد می شود تا دریابند چگونه رفتارشان برکل تعاملاتشان تاثیر می گذارد سپس به هریک از طرفین کمک می شود تا نقطه نظر طرف مقابل رادر نظر بگیرند وعلایق وبیزاری های او را بهتر درک نمایند. ودر نهایت به زوج ها کمک می شود تا راه هایی رابرای افزایش پاداش های موجود درآن ازدواج یافته وتاحد امکان از آن رابطه لذت ببرند.

زوج درمانی گروهی یا زوج درمانی چند گانه نیز یکی ازاشکال زوج درمانی است که معمولاً بصورت گروههایی متشکل از سه تا پنج زوج اداره می شود. گروه متشکل از زوجین، به این علت برای همسران بافت مطلوبی است که متوجه می شوند مشکلات آنها منحصر به فرد نیست، برخی از تعارض ها بخش لاینفکی از روابط زناشویی هستند وتمامی زوجین باید دربرخی حوزه ها، دست به سازش بزنند. زوج ها می توانند درگروه نحوه اختلافات وچگونگی اجتناب از گسترش تعارض را به یکدیگر بیاموزند. گروه زوجین تریبون آزادی را برای هر کس فراهم می آورد تا بتواند انتظارات وتوقعات خود را از زندگی زناشویی وهمسرش مطرح سازد واز اعضای دیگر گروه پسخوراند دریافت کند - گلدنبرگ وگلدنبرگ - 1382با توجه به نقش صمیمیت درشکل دادن به روابط زناشویی وتحقیقات کاربرد اندکی که در کشور ما در زمینه این مولفه مهم به انجام رسیده است وهمچنین با توجه به میزان اثر بخشی روشهای شناختی- رفتاری دربهبود روابط زناشویی این پژوهش درپی بررسی اثر بخشی زوج درمانی گروهی به شیوه شناختی- رفتاری بر افزایش صمیمیت همسران می باشد.

روش شناسی

شرکت کنندگان وطرح پژوهش

جامعه آماری این پژوهش کلیه زوج هایی هستند که به دلیل مشکلات در زندگی زناشویی ونیاز به بهبود روابط صمیمانه به مراکز مشاوره مشهد مراجعه نموده وحائز شرایط زیر باشند:زن وشوهر حداقل یک سال سابقه زندگی مشترک داشته باشند.حداقل میزان تحصیلات سیکل باشد زیرا برای به کاربردن مدل شناختی- رفتاری حداقل تحصیلات راهنمایی مورد نیاز است - یونسی، 1387 ص - 86هردو زن وشوهر تمایل به شرکت در جلسات مشاوره داشته باشند.ودرآستانه طلاق نباشند.درگیر تعارضهایی چون اعتیاد، بیکاری وازدواج مجدد نباشند.سابقه بیماری های روانی ومصرف داروهای روان پزشکی نداشته باشند.از میزان صمیمیت در زندگی زناشویی خود ناراضی بوده وخواهان  ارتقاء روابط صمیمانه در زندگی مشترک خود باشند.برای انتخاب گروه نمونه، پژوهشگر تشکیل گروه زوج درمانی وشرایط ثبت نام اولیه رااز طریق انتشار فراخوان به اطلاع مراجعین وهمکاران مشاور جهت ارجاع رساند.

پس از انتشار فراخوان وپایان مهلت ثبت نام 26 زوج برای شرکت درپژوهش نام نویسی کرده بودند پژوهشگر برای اطمینان از اینکه این زوج ها حائز شرایط اولیه اعلام شده در فراخوان هستند از آنان برای انجام مصاحبه دعوت به عمل آورد که طی این مصاحبه 5 زوج فاقد شرایط اعلام شده بودند وبنابراین حذف گردیدند. سپس از میان 21 زوج به طور تصادفی به عنوان گروه نمونه انتخاب شده واز آنجائیکه که روش این پژوهش نیمه تجربی بوده واز طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل استفاده می شود اعضاء گروه نمونه نیز به طور تصادفی به دو گروه آزمایش وکنترل با حجم مساوی تقسیم شدند. بدین ترتیب درهر گروه آزمایش وکنترل 6 زوج 12 نفر جایگزین گردیدند ودر نهایت برای هر دو گروه به طور همزمان پیش آزمون برگزارشد سپس اعضاء گروه آزمایش در10 جلسه زوج درمانی گروهی به شیوه شناختی- رفتاری شرکت دادند واعضاء گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت ننمودند. به فاصله 3 روز پس از اتمام جلسات از هردوگروه به طور همزمان پس آزمون به عمل آمد.

ابزار

ابزار حاضر در این پژوهش عبارت است از پرسشنامه بررسی نیازهای صمیمیت با گاروزی که توسط باگاروزی 2001 تهیه شده وشامل 41 سوال با طیف لیکرت از 1 تا 10 است که شدت نیازهای صمیمیت و8 بعد آن یعنی صمیمیت عاطفی، روان شناختی، عقلانی، جنسی، جسمانی، معنوی،زیبا شناختی واجتماعی- تفریحی را اندازه می گیرد این پرسشنامه برای اولین بار توسط اعتمادی 1384 ترجمه شده وضریب پایانی کل پرسشنامه باروش آلفای کرونباخ %94 به دست آمده است اعتمادی 1384 روش نمره گذاری بدین صورت است که نمره های هر پرسش درهر بعد از صمیمیت بایکدیگر جمع شده ونمره آن بعد بدست می آید. نمره کلی شدت نیازهای صمیمیت نیز از جمع نمره های هشت گانه مولفه های صمیمیت قابل محاسبه است.

مراحل اجرای آزمایش

جلسه اول: آشناسازی اعضا باهم به وجود آوردن محیطی امن برای بروز احساسات وافکار،آشنایی با اهداف جلسات وروش اجرا

جلسه دوم، سوم، چهارم: مداخلات شناختی

جلسه پنجم، ششم وهفتم: آموزش مهارت های ارتباطی وتکنیک های رفتاری

جلسه هشتم ونهم: ارزیابی الگوهای حل مساله درزوجین وآموزش مهارت های حل مساله

جلسه دهم: جمع بندی ومرور کلی مطالب، پاسخ به سوالات احتمالی وابراز نظر اعضاء نسبت به گروه ودوره درمانی.

همسانی گروه آزمایش وکنترل به لحاظ میزان تحصیلات با آزمون آماری خی دو بررسی شد ونتایج نشان داد هردوگروه از لحاظ متغییر میزان تحصیلات همسان می باشند. p =0/88 همچنین همسانی گروه آزمایش وکنترل به لحاظ متغییرهای مدت ازدواج