بخشی از مقاله
چکیده
خیابان یکی از مهمترین فضاهای شهری است و جاذب کیفیت درخور خود می باشد. براین اساس به کیفیت زندگی شهروندان کمک می کند،که در آن ساکن بوده یا تنها از آن عبور می کنند. بنابراین برای تاثیر مثبت بر کیفیت زندگی شهروندان باید کیفیت محیط فضای شهری مطلوب باشد. از نقطه نظر برنامه ریزان و طراحان شهری، خیابان به عنوان یک فضای شهری باید جوابگوی فعالیت های مختلف شهروندان و نیازهای روحی و روانی آنها باشد.
در این مقاله برای بررسی کیفیت خیابان نامبرده هفت مولفه - متغیر وابسته - امنیت،تعاملات اجنماعی، حس مکان، دسترسی پذیری، کار بریهای مختلط، دسترسی برای اقشار و آلودگی های محیطی در قالب پرسش نامه با 25 سوال تنظیم گردید و سپس بین صد نفر از مغازه داران و خانواده های اطراف پخش شد و از آنها خواسته شد که با دقت پرسش نامه را تکمیل نمایند و در نهایت نتایج در قالب برنامه spss نشان داده شد.
-1مقدمه
خیابان ها مهم ترین، حساس ترین، بیشترین فضاهای عمومی یک شهر را تشکیل می دهند. در واقع خیابان ها چهارچوب و ساختار اصلی فرم هر شهر را تشکیل داده و با ایجاد ارتباط بین بخش ها و فعالیت های مختلف یک شهر آن را پویا نگه می دارند. خیابان ها به عنوان نماد فرهنگی هر شهر بوده و در مالکیت عموم قرار دارند. بنا به دلایل فوق، مسئله خیابان و چگونگی طراحی مناسب و استفاده صحیح و موثر از آن یکی از مسائل مهم در جامعه می باشد، چرا که طراحی و استفاده نادرست از فضا مشکلاتی مانند عدم انطباق کمیت فضاهای موجود در خیابان با نیازهای انسان، اختلاط ماشین و انسان و عدم تطبیق فضاهای موجود با الگوهای رفتاری گروههای استفاده کننده از فضا در بر خواهد داشت.
امروزه یکی از مهمترین مسائلی که نظر معماران و برنامه ریزان و طراحان شهری را به خود جلب نموده است، مسئله "بحران کیفیت محیط"میباشد. مولفه های بسیاری برای کیفیت محیط مطرح شده است،آنچه که در این مقاله به عنوان مولفه های کیفیت محیط مطرح است،مولفه عملکردی ، تجربی-زیبا شناختی، زیست محیطی می باشد. حل مسئله بحران کیفیت محیط و ارتقا کیفیت محیط ارتباط مستقیم با ارتقا کیفیت زندگی انسان دارد. بنابراین،این مسئله توجه هر چه بیشتر به مسائل کیفیت محیط را مطرح می کند.
-2پیشینه تحقیق:
در سالهای اخیر آگاهی فزاینده ای نسبت به نقش فضاهای شهری به مثابه نیروی محرکی برای نوآوری و جذب سرمایه و مشارکت مردم بوجود آمده است. همچنین فضای شهری به عنوان عنصر نمادین شهر در عصر جهانی شدن عمل می کند. در همین راستا تلاش ها و پژوهش های قابل توجهی برای خلق فضاهای شهری جذاب با مشارکت شهروندی صورت گرفنه است. لیلا سلطانی و دیگران در در مقاله ای با عنوان برنامه ریزی شهری در جهت ارتقای هویت ایرانی به این نتیجه رسیده اند که با ایجاد کانون های مشارکتی زنان برای فعال سازی محیط فیزیکی شهر، ایجاد تقویت نظام محور در ارایه خدمات شهری و احیای فضاهای عمومی در محله ها بسیار موثر خواهد بود.
در مقاله ارزیابی پایداری اجتماعی محلات شهر جهرم از آقای محمد حسین سرایی و همکاران نتایج حاصل نشان از آن دارد که محلات و فضاهای سکونتی امروز از تعلق اجتماعی فاصله گرفته اند و از طرفی بین تعامل اجتماعی و پایداری اجتماعی رابطه معنا داری وجود دارد و مسئولیت پذیری و مشارکت اجتماعی می تواند باعث پایداری در محلات شود - سرایی و همکاران، - 1392، در مقاله ای با عنوان کیفیت فضای باز شهری نوشته امیر منصوری و مینو قره بیگلو نتیجه حاصله آن شد که مدیران شهری بایستی در طراحی شهری به نوعی عمل کنند که حضور کودکان در آن محیط پررنگ تر شود و نعاملات اجتماعی بهتری بین آنها برقرار شود - امیر منصوری و مینو قره بیگلو، - 1390، در مقاله آقایان مهدی خاک زند و کوروش آقا بزرگی نتیجه آن شد که شهر همانند یک موجود زنده می باشد و دارای مکان های عمومی و خصوصی و باز و بسته و ...اطلاق می شود .
ریخت شناسی یک شهر، طبیعتا معماری خاص خود را دنبال دارد و حیات مطلوب یک شهر مستلزم وجود فضاهای مطلوب و با کیفیت است، هدف اصلی معماری این است که برای انسان فضایی بسازد تا نیاز ها و انتظارات انسانی او را برآورده سازد - مهدی خاک زند و کوروش آقا بزرگی، 1393 - ، در مقاله خانم الهام خانقاهی بالا به کیفیت محیطی خیابان امام خمینی اردبیل پرداخته شده و نقاط قوت و نقاط ضعف خیابان فوق بررسی شده و مولفه های عملکردی و تجربی و زیست محیطی را مورد توجه قرار داده است - الهام خانقاهی بالا، - 1392
-3بیان مساله:
امروزه به طرز فزاینده ای فرصت ها و چالش های اصلی جهان در شهر ها متجلی گردیده و رشد شتابان شهر نشینی در چند دهه گذشته و گسترش فعالیتهای صنعتی، ضایعات زیست محیطی را به شدت افزایش داده است - حسین زاده و دیگران،32، - 1390، در عصر رقابت بین شهر ها و مکان ها ارایه تصاویر مطلوب و مناسب از هر شهر پیش شرط اصلی ورود به جریانات رقابتی شهری و منطقه ای است، همانگونه که دیوید هاروی می گوید: تولید هدفمند مکان با ویژگی های خاص به مسابقه مهمی در رقابت فضایی میان جوامع محلی،شهر ها و مناطق تبدیل شده است - کاکرین،224،.
امروزه یکی از مهمترین مسائلی که نظر معماران و برنامه ریزان و طراحان شهری را به خود جلب نموده است،مسئله "بحران کیفیت محیط"میباشد. مولفه های بسیاری برای کیفیت محیط مطرح شده است از جمله: مولفه عملکردی، تجربی-زیبا شناختی، زیست محیطی. حل مسئله بحران کیفیت محیط و ارتقا کیفیت محیط ارتباط مستقیم با ارتقا کیفیت زندگی انسان دارد. بنابراین، این مسئله توجه هر چه بیشتر به مسائل کیفیت محیط را مطرح می کند.
طراحی مناسب و استفاده صحیح و موثر از آن یکی از مسائل مهم در جامعه می باشد، متاسفانه وجود محیط و مکان نامناسب از قبیل آلودگی محیطی، عدم دسترسی معلولین و نابینایان به محیط، عدم وجود امنیت در روز و شب مخصوصا برای زنان و نبود کار بری های مختلط مناسب و ... موجب متواری شدن افراد جامعه از آن محیط گشته و کاهش کیفیت محیط و در راستای آن کتهش کیفیت زندگی افراد و در نتیجه بحران کیفیت محیط را بوجود می آورد و سیمای زشتی به شهر می دهد در واقع بین کیفیت محیط و کیفیت زندگی افراد رابطه تنگاتنگی وجود دارد که عدم توجه به آن موجب اختلال در زندگی شهر وندان و کاهش کیفیت محیط خواهد شد.
-4 سؤالات پژوهشی:
-1 ادراک شهروندان ازکیفیت ابعاد مختلف فضاهای عمومی شهری خیابان امام خمینی اردبیل چگونه است.
-2 ادراک شهروندان از کیفیت ابعاد مختلف فضاهای عمومی شهری خیابان امام خمینی اردبیل، بر اساس متغیرهای دموگرافیکی چگونه است.
-5 فرضیات تحقیق:
-1 بین ادراک شهروندان از کیفیت ابعاد مختلف فضاهای شهری خیابان امام خمینی اردبیل و جنسیت ارتباط آماری وجود دارد.
-2 بین ادراک شهروندان از کیفیت ابعاد مختلف فضاهای شهری خیابان امام خمینی اردبیل و سن ارتباط آماری وجود دارد.
-3 بین ادراک شهروندان از کیفیت ابعاد مختلف فضاهای شهری خیابان امام خمینی اردبیل و سطح تحصیلات ارتباط آماری وجود دارد.
-6روش تحقیق:
این مطالعه بصورت توصیفی-تحلیلی و به روش مقطعی1انجام شد. جامعه آماری شامل شهروندان و سکنه شهر اردبیل در زمان اجرای مطالعه و جامعه نمونه گیری شامل کسبه و عابرین خیابان امام خمینی اردبیل - آدرس دقیق - بود. تعیین حجم نمونه با توجه به شرایط اجرای مطالعه انجام شد و 100 نفر تعیین گردید. نمونه گیری به روش آسان و در دسترس تا رسیدن به تعداد مورد نظر انجام شد. شرایط ورود به مطالعه شامل: سن بالاتر از 15، محل سکونت یا کار در خیابان امام، عابر خیابان امام و عبور از خیابان امام حد اقل یک بار کامل. شرایط خروج از مطالعه نیز شامل: عدم تمایل به شرکت در مطالعه و عدم احراز شرایط سنی بود. جمع آوری داده ها با استفاده از چک لیست و پرسشنامه استاندارد انجام شد.
