بخشی از مقاله
چکیده
هدف ازانجام پژوهش حاضر بررسی سبک زندگی اسلامی بانگاهی بر رسانه می باشد.جهت دستیابی به اهداف پژوهش از روش بررسی کتابخانه ای استفاده شده است و مروری داریم برمفهوم سبک زندگی،جایگاه رسانه،باورها ونگرش های افراد،گروهای اجتماعی ونقش اسلام درسبک زندگی. بررسی ها نشان داده است که آموزه های دینی زمانی می تواند بر باورها و نگرش افراد،گروهای اجتماعی اثر مطلوب داشته باشد که با نیازها وفطرت آنها سازگاری داشته باشد ورسانه برای تثبیت سبک زندگی اسلامی علاوه بر داشتن محتوای اسلامی در برنامه ها از ظرفیت های زیبایی شناختی وهنری مخاطب بهره کامل را ببرد.
مقدمه
سبک زندگی مجموعه ای ترکیب یافته از آداب است و آداب جمع کلمه ادب و ادب به معنی ظرافت در رفتار است. سبک زندگی مفهومی است که با انتخابی شدن زندگی روزمره معنا می یابد. برخلاف جوامع سنتی، در جامعه معاصر به واسطه اهمیت خود و مسئولیت شخصی و ظهور جامعه مصرفی در زندگی قدرت انتخاب نیز بیشتر شده است. پدیده اجتماعی سبک های زندگی از اجزای سازنده تحولات مدرنیته تلقی می گردد؛ زیرا سبک های زندگی باز نمودی از جستجوی هویت و انتخاب فردی است. بهعلاوه این موضوع از چنان قابلیتی برخوردار است که می تواند ابعاد مختلف مدرنیته را معرفی نماید. در دنیای امروز مفهوم سبک زندگی راهی برای تعریف ارزش ها و همچنین نشانگر موقعیت اجتماعی افراد است.
معادل واژه سبک در زبان عربی تعبیر اسلوب و در زبان انگلیسی style است. عبارت سبک زندگی در شکل نوین آن - life style - اولین بار توسط آلفرد آدلر در روانشناسی در سال 1929 میلادی ابداع شد. این عبارت به منظور توصیف ویژگیهای زندگی آدمیان مورد بهره برداری قرار گرفت. در کتابهای لغت انگلیسی، این واژه در معانی کم و بیش مشابهی به کار برده شده است. سبکهای زندگی مجموعهای از طرز تلقیها، ارزشها، شیوههای رفتار، حالتها و سلیقهها در هر چیزی را در بر میگیرد - آکسفورد ادونس، . - 743
سازمان بهداشت جهانی سبک زندگی را اینگونه تعریف میکند: اصطلاح سبک زندگی به روش زندگی مردم و بازتابی کامل از ارزشهای اجتماعی، طرز برخورد و فعالیتها اشاره دارد. همچنین ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی - فعالیت بدنی، تغذیه، اعتیاد به الکل و دخانیات - است که در پی فرایند جامعهپذیری به وجود آمده است - ناهید خوشنویس، 1389، ص . - 11 سبک زندگی هر فرد و جامعه متاثر از نوع باورها - جهان بینی - و ارزش ها - ایدئولوژی - حاکم بر آن فرد و جامعه است. جهان بینی مادی و ارزش های لذت گرایانه و سودمحورانه طبیعتا سبک زندگی خاصی را پدید می آورند. همانطور که جهان بینی الهی و ارزش های کمال گرایانه و سعادت محورانه سبک زندگی خاصی را شکل می دهند.
دین در گام نخست با ارائه جهان بینی و ایدئولوژی، زیربنای شکل دهی به زندگی دینی را فراهم می سازد. در مرحله بعد دین با ارائه آداب و دستورالعمل های خاصی برای همه ابعاد زندگی انسان در حقیقت به دنبال شکل دهی به نوع خاصی از زیست انسانی است.که شامل دستورالعمل های اخلاقی، حقوقی، فقهی ودینی خداپسندانه است. دستورالعمل هایی که در حوزه پوشش خوراک، آرایش، رفتار با خانواده، رفتار با همسایگان، رفتار با هم کیشان و غیر همکیشان و تعاملات و ارتباطات بین الادیانی و بین المذاهبی در دین مطرح شده است همگی برای ساختن سبک زندگی دینی است.
انسان از نظر قرآن کریم، کرامت ذاتی و تکوینی دارد و همه آنچه در آسمان ها و زمین است برای او تسخیر گردیده است تا در پرتو اعمال اختیاری خود، به نوع دیگری از کرامت برسد که برخاسته از تلاش اوست و با تکیه بر ارزش های والای انسانی و الهی به دست می آید. بدین ترتیب انسان در چارچوب الگوهای رفتاری برآمده از آموزه های دینی، به آبادانی زمین می پردازد و جامعه خود را ارتقا می بخشد و از این رهگذر، توشه لازم و کافی را برای نیک بختی اخروی و ابدی خود گردآوری می کند - فاضل قانع،1392 ص . - 89
سبک زندگی به عنوان یکی از مفاهیم و اصطلاحات به کار رفته در علوم اجتماعی، ارتباط تنگاتنگ با مجموعه ای از مفاهیم مانند فرهنگ، جامعه، رفتار و معنای نگرش، ارزش، هنجار اخلاق، ایدئولوژی، شخصیت، هویت، خلاقیت، تولید، مصرف، طبقه اجتماعی، سلیقه و نیاز دارد. بی گمان، بدون شناخت این روابط، درک درستی از مفهوم سبک زندگی و نظریه های مربوط به آن به دست نخواهد آمد - شریفی،1391 ص . - 17 سبک زندگی تنها به جلوه های عینی رفتار، مانند الگوی مصرف یا شیوه گذراندن اوقات فراغت محدود نیست، بلکه باورها و نگرش های افراد و گروههای اجتماعی را نیز در بر می گیرد.
به علاوه این باورها در سطوح رفتاری افراد نیز تاثیر گذار است و از راه ایجاد ارزش ها و هنجارهای اجتماعی، می تواند در جهت گیری رفتاری افراد، که از آن با عناوینی چون سلیقه ترجیحات فردی و گروهی یاد می شود، تعیین کننده و موثر باشد - فاضل قانع،1392،ص . - 53 مفهوم سبک زندگی در ابتدا به عنوان شاخصی برای سنجش طبقه اجتماعی وارد مباحث جامعه شد، ولی اندک اندک به آن به عنوان مفهوم مستقلی توجه کردند که نشان دهنده رویکرد تحلیلی تازه ای به موضوع قشر بندی و تمایزات و تحرکات اجتماعی بود. اختلاف اساسی سبک زندگی با مفهوم طبقه، توجه به مصرف به جای تاکید بر تولید است، تذکر این نکته ضروری است که منظور از مفهوم مصرف در اینجا، گسترده ترین معنای ممکن برای آن است و تمامی انواع فعالیت های اجتماعی را در بر می گیرد که در تعیین ویژگی ها و هویت افراد و گروه ها نقش دارد.
دنیای غرب با توجه به اهمیت فراوان آداب و به منظور انتشار فرهنگ و آداب و سبک زندگی مورد قبول خود چند تلاش عمده را انجام می دهد. یگانه ،منحصر به فرد، جذاب و در عین حال گریز ناپذیرنشان دادن فرهنگ و زندگی مدرن و غربی و تبلیغ عناصر قوت و جذابیت ها و امکانات پنهان و آشکار آن تضعیف و ناکارآمد نشان دادن فرهنگ های خاص و بومی دیگر، به ویژه فرهنگ اسلامی، از طریق تحقیر زندگی سنتی و تخریب نمادها و اسطوره های آن دعوت به جایگزین ساختن آداب، سبک ها و شیوه های زندگی مدرن به جای اشکال فرهنگ سنتی و اسلامی - شریفی،1391،ص - 29 از میان پیشکسوتان جامعه شناسی، زیمل 1918-1858 - م - بیش از همه به معنای جدید سبک زندگی نزدیک شد.
نقش اسلام در سبک زندگی
در میان ادیان گوناگون، اسلام نگرش خاصی به سبک زندگی انسان ها دارد. ارزش ها و هنجارهایی که اسلام در دسترس انسان می گذارد، سلیقه، منش و برداشت های او را از زندگی تحت تاثیر قرار می دهد و در نهایت، سبکی را ترسیم و ترویج می کند که به شکل گیری الگوهای رفتاری و شیوه های زندگی خاصی می انجامد. اسلام آیین کاملی است که هم به دنیای پیروانش توجه دارد و هم به آخرت آنان اهتمام می ورزد چنان که از مسلمانان می خواهد نه دنیا خواهی آنان سبب غفلتشان از آخرت شود و نه توجه به آخرت، آنان را از دنیا باز دارد - فاضل قانع،1392 ص . - 169
اسلامی بودن آداب و توحیدی بودن شیوه زندگی به این معناست که سبک زندگی بتواند بستر ساز عبودیت الهی در حیات انسانی باشد به گفته علامه طباطبایی ادب الهی، انجام عمل بر هیات توحید است. به این ترتیب آداب اسلامی عمدتا آداب بندگی است. از این روست که مقام معظم رهبری، حضرت آیت ا... خامنه ای می فرمایند: توحید صرفا یک نظریه فلسفی و فکری نیست بلکه یک روش زندگی برای انسان هاست، لا اله الا االله که پیغام اصلی پیغمبر ما و همه پیغمبران است، به معنای این است که در زندگی و در مسیر انسان و در انتخاب روش ها ی زندگی، قدرت های طاغوتی و شیطان ها نباید دخالت کنند.
اگر توحید در زندگی جامعه ی بشری تحقق پیدا کند، دنیای بشر هم آباد خواهد شد، دنیایی در خدمت تکامل و تعالی حقیقی انسان - شریفی ،1391،ص. - 50 نظام ارزشی اسلام همانگونه که در ابتدای ظهور، دگرگونی های فرهنگی بزرگی را در جوامع بشری پدید آورد، در هر زمانی می تواند با تکیه بر حقیقت و غنای معرفتی خود، ارزش های حقیقی و مطلوب انسانی را به تمام جامعه بشری معرفی کند - فاضل قانع،1392 ص . - 94
