بخشی از مقاله
چکیده
امروزه نقش رسانه به ویژه تلویزیون برای تولید و معرفی سبک زندگی و شکل دهی به هویت و شخصیت افراد اهمیت دارد. و در این عصر تصور وجود سبکهای زندگی بدون رسانههای جمعی غیرممکن است. سبکهای زندگی، با توجه به محبوبیت و قدرت اجتماعی خویش، از رسانههای گوناگون برای اشاعهی خود استفاده میکنند و شکلدهندهی محتوا و فرم برنامهها هستند. سبک زندگی میتواند در رسانههای جمعی نمود پیدا کند. برای مثال، نویسندگان، کارگردانان و سایر عوامل تولید در سریالهای تلویزیونی بازتابدهندهی سبک زندگی خود، یعنی سبک زندگی طبقهی متوسط، هستند.
از اینرو، در مقاله حاضر، این پرسش مطرح می گردد که شیوه ها و روش های ترویج سبک زندگی اسلامی در رسانه - تلویزیون - به چه شکل باشد. شیوه های ترویج سبک زندگی اسلامی را می توان به دو دسته کلی تقسیم نمود:-1 روش ها وشیوه های ترویجی -2 محتوای پیام های ترویجی. ودر برنامه های صداوسیما برای ترغیب مخاطبان به اتخاذ سبک زندگی اسلامی باید شیوه های غیر مستقیم و مستقیم به مخاطبان ارائه شود و از کلی گویی در برنامه ها اجتناب کرد.
مفهوم سبک زندگی
سبک زندگی از زمره مفاهیمی است که پژوهشگران آن را برای بیان پاره ای از واقعیت های فرهنگی جامعه مطرح و به کار می برند ودر مطالعات فرهنگی رواج زیادی یافته است. سبک زندگی عبارت است از الگوها یا مجموعه ای از رفتارها ، وضع ها و دارایی ها که ناشی از سلیقه باشد .مهم ترین ویژگی سبک زندگی ، شکل گیری آن حول محور گرایش ها ، خواسته ها و ترجیح ها ، یا همان ذوق و سلیقه است . - مهدوی کنی، - 225 :1386 سبک زندگی life style اصطلاحی هست که از ده ی 1950 به بعد به صورت بسیار جدی وارد ادبیات علوم اجتماعی،اقتصاد و روانشناسی شد. این اصطلاح به الگوهای نسبتا پایدار رفتار افراد در سطح فردی و اجتماعی در شئون مختلف زندگی اشاره دارد .
در ادبیات غربی ذیل واژه life styleو یا همان سبک زندگی معانی و مفاهیم بسیاری تولید شده و رشد کرده اند و حول آن بحثهای مختلفی در جریان است. اصطلاح life style را نخستین بار آلفرد آدلر،روان شناس معروف در سال 1929 و قبل از جنگ جهانی دوم به کار برد. او life style را ویژگی بنیادین فرد که درکودکی تثبیت یافته و بر واکنشها و رفتاریهای وی حاکم شده است، میدانست.پس ازاوتغییرات کاربردی زیادی دراین اصطلاح رخ داد. - فاضلی ، - 24: 1382
یکی از این تغییرات در پژوهشهای مربوط به بازار در دهه 1970 میلادی در آمریکا انجام شده و سبب شد این واژه به شکل عمیقی با مفاهیم مصرفی پیوند بخورد. به عنوان مثال دیوید چینی life style را سازمان اجتماعی مصرف قلمداد می کند . زیمل life style را تجسم دادن فردیت فرد در فرهنگی عینیاش برای تمایز از دیگران میداند.به نحوی که این تمایز برای دیگران قابل فهم باشد. - همان، - 25 life style در معانی اصطلاحی همنشین واژه هایی چون مصرف،تمایز و انتخاب است.
این همنشینها حکایت از تغییر و تحولات معنایی دارد که در طول حیات این واژه رخ داده است. بسترهای تاریخی فرهنگی متفاوت، معانی متفاوتی برای این اصطلاح ایجاد کرده و روز به روز بر اهمیت آن افزودهاند.» سبک زندگی به معنای شیوه رفتاری فرد یاگروه در الگو های متفاوت زندگی است وسبک زندگی گروهی و جمعی به معنای وفاداری عمومی و همگانی افراد جامعه به مجموعه ای از شیوه ها، عادات، سلیقه ها، علایق و تنفرها ست.که این مجموعه رفتار ها نمادی از نگرش ها،هنجارها و باورهای جمعی و نظامند در میان افراد جامعه است.وافراد یک جامعه را از افراد دیگر جوامع متمایز می کند؛رفتارهایی که در میان توده مردم نهادینه شده است و به صورت یک سنت وشیوه رفتاری در میان اعضای جامعه حضوردارد.
منظور از سبک زندگی مجموعه الگو های انسان در اعمال، احساسات، عواطف و افکار است؛ الگوی افراد در اموری همچون لباس، غذا، تفریحات، روابط با یکدیگر، طلاق و ازدواج، معیشت و کسب و کار، مسکن، معماری و شهر سازی، هنر و ادبیات و امثال آنها.در واقع سبک زندگی رفتار فرد یا جامعه را از رفتار افراد یا جوامع دیگر متمایز می سازد و بیان گر شیوه های گوناگون فرهنگی است.« . - موسوی گیلانی،. - 124 :1392
سبک زندگی اسلامی
ظرفیت و غنای بیکران دین مبین اسلام که تعالیم آن مبتنی بر قرآن، سیره و سخنان ائمه معصوم - ع - و عقل است، حاوی مجموعهای از باورها و معارف بنیادین هستیشناختی - مبدأ، معاد، فلسفه و تاریخ - ، انسانشناختی و راهنماشناختی - نبوت و امات - است و در حوزههایی چون اعتقادات، اخلاقیات، فقه و احکام، برای تمامی بخشهای زندگی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و حتی مسائل جدید، سبک زندگی مؤمنانهای را برای پیروان خود به ارمغان آورده است.
از اینرو، »سبک زندگی اسلامی به رفتار می پردازد و با شناخت ها و عواطف ارتباط مستقیم ندارد،لکن ازآن جهت که اسلامی است،نمی تواند بی ارتباط باعواطف وشناخت ها باشد.براین اساس در سبک زندگی اسلامی،عمق اعتقادات و عواطف و نگرش فرد سنجیده نمی شود،بلکه رفتارهای فرد مورد سنجش قرار می گیرد،لکن هر رفتاری که بخواهد مبنای اسلامی داشته باشد،باید حداقل هایی از شناخت ها وعواطف اسلامی را پشتوانه خود قرار دهد - .«کاویانی،. - 17 :1388
به عبارت دیگر»سبک زندگی اسلامی را می توان شیوه زندگی فردی و اجتماعی دانست که همه یا بیشتر معتقدان به اسلام یا قشر موثری از جامعه اسلامی به آن عمل می کنند ودر رفتارشان منعکس می شود. - «مصباح یزدی،. - 6 :1392 هدف از سبک زندگی اسلامی روشن ساختن نوع زندگی صحیح و مشخص کردن سبک غلط آن است که از آن دوری کنیم. در این نوع سبک معیار ارزشیابی، ارزشهای اسلامی است.
پس هدف ارزشیابی از رفتارهای رایج در جامعه، برای روشن شدن وضعیت فعلی است. که باید ضوابط ارزشیابی اسلامی را در نظر داشت وآن ها را شناخت. »عموم ادیان دارای نظامهای معنایی، آموزهها، نهاد و ساختارهایی هستند که پیروانشان را در ایجاد سبک های زندگی مبتنی بر آنها توانمند میکنند و بر این اساس، میتوان گفت که دین میتواند در ایجاد منش، سلیقه و زیباشناسی و در نتیجه، سبکهای زندگی نقش ایفا کند و جدا از سبکهای زندگی دینی، در شکل گیری دیگر سبکهای زندگی نیز دخیل است .«
