بخشی از مقاله
چکیده
مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات ،به سلسله اعصاب جامعه مدرن در هزاره سوم تبدیل شده است.امروزه، فناوری اطلاعات و ارتباطات - ICT - ، به عنوان مهمترین عامل سختافزارانه تحول و توسعه در جهان مطرح است و دستاوردهای ناشی از آن به گونهای با زندگی مردم عجین شده که غفلت از آن شکافهای گوناگونی را در جامعه بوجود می آورد.ویژگی بارز و متمایز فناوری اطلاعات و ارتباطات نسبت به دیگر فناوریها و به ویژه فناوریهای دوره صنعتی این است که این فناوریها و ظرفیتهای برآمده از آن، الگوی جدیدی از رفتار و ساختار اجتماعی ارائه و به عنوان یک مدل میتواند پیوندها و روابط انسانها، ملتها و ادیان را باز تعریف کند. - خانیکی وخلجی ، - 1394بنا به نظریه نیکول سیاستگذاری در زمینه ICTمجموعاً سه حوزه اصلی را دربرمیگیرد:ارتباطات دور - مخصوصاً ارتباطات تلفنی - ، پخش - رادیو و تلویزیون - و اینترنت. این سیاست میتواند ملی، منطقهای یا بینالمللی باشد.
هر سطح ممکن است اجزاء تصمیمگیری خاص خود را داشته باشد و در بعضی شرایط سیاستهای مختلف و حتی متضادی را موجب شود .گرچه سیاستها به طور رسمی توسط دولتها اتخاذ میشوند، اما گروههای ذینفع مختلف و به ویژه بخش خصوصی دروندادهای خود را در فرایند سیاست وارد می کند. - نیکول، - 2003این پژوهش با هدف"بررسی سیاستگذاری ICT در آموزش و پرورش " به روش مروری و کتابخانه ای انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد سیاستگذاری ICT در عرصه آموزش و پرورش از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. که عدم امکان بهره جستن از آی سی تی در آموزش و پرورش ، توسط کشورهای توسعه نیافته ، شاهد افزایش فاصله کشورهای توسعه نیافته از توسعه یافته در مقوله کاربرد فناوری های دیجیتالی می باشیم.همچنین در این مقاله به بررسی رویکردهای مختلف در رابطه با ورود ICT به آموزش و تغییر نقش معلمان و شاگردان پرداخته شده است.
واژه های کلیدی: سیاستگذاری ،سیاستگذاری ICT،شکاف دیجیتال ،نقش های معلمان
مقدمه :
امروزه، فناوری اطلاعات و ارتباطات - ICT - ، به عنوان مهمترین عامل سختافزارانه تحول و توسعه در جهان مطرح است و دستاوردهای ناشی از آن به گونهای با زندگی مردم عجین شده که غفلت از آن شکاف های گوناگونی را در جامعه بوجود میآورد.ویژگی بارز و متمایز فناوری اطلاعات و ارتباطات نسبت به دیگر فناوریها و به ویژه فناوریهای دوره صنعتی این است که این فناوریها و ظرفیتهای برآمده از آن، الگوی جدیدی از رفتار و ساختار اجتماعی ارائه و به عنوان یک مدل می تواند پیوند ها و روابط انسانها، ملت ها و ادیان را باز تعریف کند . پارادایم فناوری اطلاعات و ارتباطات شالوده مادی جامعه جدیدی را تشکیل میدهد که از آن به عنوان »جامعه اطلاعاتی«، »جامعه معرفتی«، »جامعه شبکهای«، »جامعه دانایی«، »جامعه اطلاعاتی و ارتباطی« و نظایر اینها یاد میشود.
اولین ویژگی پاردایم جدید این است که »اطلاعات« ماده خام آن است. ویژگی دوم آن فراگیری تأثیرات فناوریهای جدید است، هیچ حوزهای از دانش و معرفت، صنعت و سنت را نمیتوان برکنار از آثار دور و نزدیک این تحول یافت. ویژگی سوم به منطق شبکهساز هر سیستم یا مجموعه روابطی اشاره دارد که فناوری جدید اطلاعات و ارتباطات را مورد استفاده قرار می دهند.چهارمین ویژگی بر انعطافپذیری پارادایم فناوری اطلاعات وارتباطات متکی است. در این پاردایم هم فرآیندهای جدید تغییرپذیر هستند و هم سازمانها و نهادهای قدیم را می توان با بازآرایی اصلاح کرد و تغییر داد. ویژگی پنجم این انقلاب فناوری، همگرایی فزاینده رهیافت ها و فناوریهای خاص است که در درون یک سیستم نوین و منسجم قرار می گیرد.
در واقع ساختار اجتماعی نوینی که جهان با آن روبروست با پیداش یک شیوه جدید توسعه، یعنی اطلاعاتگرایی ارتباط دارد که به لحاظ تاریخی از تجدید ساختار شیوه تولید سرمایهداری در اواخر قرن بیستم شکل گرفته است. با آنکه جامعه نوع تحولات فناورانه را تعیین نمیکند، اما می تواندعمدتاً از طریق دولت، توسعه آن را متوقف سازد یا اینکه به فرایند ایجاد نوسازی فناوریها شتاب دهد و سرنوشت اقتصاد، فرهنگ، سیاست، قدرت نظامی و رفاه اجتماعی را از این طریق دگرگون سازد. در واقع توانایی یا ناتوانی جوامع در تسلط بر تکنولوژی، بویژه تکنولوژیهایی که در هر دوره تاریخی به لحاظ استراتژیک نقش تعیینکنندهای دارند، تا حد زیادی سرنوشت آنان را رقم میزند، تا جایی که میتوان گفت با اینکه تکنولوژی فی نفسه تعیینکننده تکامل تاریخی و تغییرات اجتماعی نیست، وجود - یا فقدان - تکنولوژی از ظرفیت جوامع برای دگرگون ساختن خود خبر میدهد و نیز کاربردهایی را مشخص میسازد که جوامع تصمیم می گیرند همواره به گونه فرایندی منازعهآمیز توانایی تکنولوژیک بالقوه خویش را در آن صرف نمایند - کاستلز، :1380 صص433به نقل از خانیکی و خلجی ،. - 1394
از نیمه دوم قرن بیستم میلادی، ارتباطات و فناوری اطلاعات از جمله زمینههایی بوده است که همواره جایگاه بالایی در برنامههای کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه داشته است. افزایش روزافزون سهم این فناوری در تولید ناخالص ملی و توسعه اقتصادی، در کنار نقش آن به عنوان زیربنای توسعه سایر بخشها و تامین رفاه عمومی باعث شده که همواره ارتباطات و
فناوری اطلاعات یکی از محورهای اصلی برنامه توسعه باشد و بازبینی در الگوهای قدیمی توسعه ارتباطات را اجتناب ناپذیر سازد.به این ترتیب میتوان گفت توجه و تمرکز به موقع برنامهریزیهای توسعه به مقوله فناوریهای اطلاعات و ارتباطات خود معیاری در درستی و کارآمدی این برنامهها به حساب میآید. - خانیکی و خلجی ، - 1394از نظر ما انقلاب فن آوری در مدارس فرصتی است برای بهبود فرآیند یاددهی-یادگیری، اما ما کاملاً میپذیریم که پژوهشگران هنوز در مراحل آغازین درک نحوه ی به کارگیری مؤثر تکنولوژی در مدارس برای تحقق اهداف آموزشی میباشند. - هوی و وولفولک هوی ، - 2014استفاده از ICTیادگیری تلفیقی را ایجاد می کند که در آن اشاره به ترکیب آموزش چهره به چهره و الکترونیکی دارد. - میکره ، - 2011
ماهیّت فناوریاطّلاعات و ارتباطات
فناوریاطّلاعات، واسطه ای است که امکان بیان طیف گسترده ای ازاطّلاعات، اندیشه ها، مفاهیم، و پیام ها را فراهم می کند.این پدیده به دلیل برخورداری از ویژگی های متفاوت ، دارای تعاریف گوناگونی است.فناوریاطّلاعات به مجموعه ای از ابزار و روش ها اطلاق می شود که به نحویاطّلاعات را در اشکال مختلف جمع آوری، ذخیره،بازیابی، پردازش و توزیع می کند. فناوریاطّلاعات در جهت گسترش توانمندی های اندیشه ی انسان تکوین یافته است..اصطلاح فناوریاطّلاعات را می توان از دو دیدگاه موردتوجّه قرار داد . از دیدگاه اول ، اصطلاح فناوریاطّلاعات برای توصیف فنونی به کار می رود که ما را در ضبط ، ذخیره سازی، پردازش ، بازاریابی ، انتقال ودریافت اطّلاعات یاری می کند .
از دیدگاه دوم، فناوریاطّلاعات به مجموعه ای از ابزارها و روش ها گفته می شود که امکان تولید ، پردازش و عرضه یاطّلاعات را برای کاربر انسانی فراهم می آورد.همچنین فناوری را می توان به عنوان یکفعّالیّت هدفمند بشری دانست که برایطرّاحی و ساخت محصولات مختلف از آن بهره گرفته شد ه وبه نوع خاصی از دانشاطّلاعاتی که فناوری برای حل مسأله علمی به صورتی علمی به کار می برد ، فناوری اطّلاعات گفته می شود . فناوریاطّلاعات به دلیلتحوّل پذیری و قدرت تاثیر فراوانی که در رشد اقتصادی ، اجتماعی ، امنیت ملّی ، جهانی شدنٌ و تعدیل مشکلات اطلاع رسانیسنّتی دارد ، یکی از پویاترین و بحث انگیزترین رشته های علم و فناوری محسوب می شود .
اهمیت این پدیده درحدّی است که آن را »همانند محور و مرکز مجموعه ایفعّالیّتاز های هدایت شده دانسته اند که کنترلمدیریّت ، بهر ه وری، تولید، آموزش و ارتقای یک سامانه را با یکمرکزیّت به عهده دارد،« تعریف کرده اند در جای دیگر و با افقی بالاتر در تعریف فناوریاطّلاعات آورده شده است که : فناوریاطّلاعات بیش تر یک استراتژی ،اندیشه ، فکر و ابزار در حوزه ی انسان هاست که با نوآوری همراه می باشد.در کنار تعاریفی که این پدیده را با نگاهی مثبت نگریسته اند، بایدتوجّه شود که آن ازمحدودیّت هایی نیز برخورداراست.قرار گرفتن ویژگی هایی همچون شمول مفاهیم عمومی، پیچیدگی، سرعت، رشد، مقیاس های تعیین پذیری و در عین حال انعطاف پذیری و نشان دهنده ی برخیمحدودیّت های فناوریاطّلاعات هستند که در بهره گیری از آن نمی توان این محدویت ها را از نظر دور داشت . - محمودی ، - 1388
