بخشی از مقاله
چکیده:
انجمن های علمی یکی از مهم ترین نهادها در نظام علمی هر کشور میباشد. علیرغم نقش مهم انجمنهای علمی در خلق دانش، اشاعه و توسعه دانش، موضوع تسهیم و مدیریت دانش در این نهادها، آنگونه که لازم است مورد توجه قرار نگرفته است. هدف نوشتار حاضر آن است تا ضمن تبیین مفاهیم مربوط انجمنهای علمی، به مدیریت و تسهیم دانش، به ضرورتهای ایجاد شبکه انجمنهای علمی به عنوان راهکاری جهت تسهیم و توسعه دانش بپردازد. این مطالعه بصورت نظری و با استفاده از بررسی متون و منابع اطلاعاتی انجام گرفته است.
انجمنهای علمی با برخورداری از ویژگی ها و قابلیت های ویژه شان، یکی از مهمترین نهادها در امر تحقیق و توسعه، تصمیمسازیها و سیاست گذاری های دانشی کشور محسوب می شوند و در توسعه دانش و فناوری تأثیر بسزایی خواهد داشت. انجمن-های علمی با توجه به ارتباط وثیقی که با فضاهای علمی دارند، منبع مهمی جهت ناوبری دانش و ارتباط با مراکز پژوهشی اجرا محور میباشند.
ایجاد بستر مناسب برای ارتباط بین انجمنهای علمی سراسر کشور در هر یک از رشته ها و اشتراک دانش آنها با یکدیگر میتواند شبکه ای از دانش را ایجاد نماید. دستاوردهای شبکه انجمنهای علمی، نهادها، مراکز علمی، تحقیقاتی و سیاست گذاری را در راستای تحقق اهداف توسعه و پیشرفت همه جانبه کشور یاری مینماید.
.1 مقدمه
نظام علمی کشور علاوه بر بخش دولتی، نیازمند مشارکت نهادهای غیردولتی در برنامه ریزیها و سیاستگذاریها علمی است. یکی از مهم ترین نهادها در این زمینه که در اسناد بالادستی همچون نقشه جامع علمی کشور و سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران نیز فراوان مورد توجه قرار بوده است، انجمن های علمی میباشد. به طوری که ساماندهی و تقویت انجمن ها و جمعیت های علمی به منظور ایفای نقش مرجعیت علمی و ارتقای مشارکت در تصمیم سازیها، توسعه و ترویج و انتشار علم و فناوری به عنوان یکی از راهبردهای ملی کلان مورد تأکید قرار گرفته است
انجمن های علمی به عنوان یکی از مهم ترین کانون های علمی و تأثیرگذار بر تولید علم، نقش مهمی در روند فعالیت های علمی دارند. انجمن های علمی علاوه بر اثرگذاری در میزان دانش عمومی در ایجاد بستری مناسب برای شناخت استعدادهای علمی - تخصصی افراد جامعه، تشویق آن ها برای سهیم شدن در گسترش مرزهای دانش و شرکت در تدوین برنامه های توسعهی ملی بسیار تعیین کننده میباشد
از دیدگاه نظریه پردازانی نظیر شیللر، هایدگر و گارفیلد، انجمن های علمی به مثابه دانشگاه های نامرئی ای هستد که پژوهشگران علم در آن از تخته و کلاس و درس و تئوری گذشته و دانش و آگاهی را به بستر جامعه منتقل میکنند. به عنوان مثال در سمپوزیوم اروپایی یونسکو که در چند سال اخیر برگزار میشود ابعاد پژوهش های علمی و همکاری انجمن ها با دولت مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه مطالعات و سخنرانی های این سمپوزیوم بیانگر آن است که در یک دولت مردمی و خدمتگزار نقش انجمن های علمی آنچنان چشمگیر است که آن را پل ارتباط میان دولت و فرهنگ و توسعه معرفی کرده و روابط گفتمانی، مشاوره ها و همکاری آنها با دولت را عوامل زیربنایی توسعه مینامند
علیرغم نقش مهم انجمن های علمی در خلق دانش، انتقال و اشاعهی دانش، تاکنون نسبت به مدیریت دانش در این نهادها توجهی جدی صورت نگرفته است. این مسئله سبب می شود که بسیاری از سرمایه های دانشی برای همیشه دور از دسترس و یا ناشناخته باقی بمانند. با توجه به ضرورت توجه به نقش موثر و غیر قابل انکار انجمن های علمی در تسهیم و توسعه دانش، مقاله حاضر بر آن است تا ضمن تبیین مفاهیم مربوط، به ضرورت های ایجاد شبکه انجمن های علمی به عنوان راهکاری جهت تسهیم و توسعه دانش بپردازد.
.2 مبانی نظری
.1-2 انجمنهای علمی انجمن های علمی از قرن هفدهم میلادی تاسیس شدند و با حرفه ای شدن علم، تعداد این انجمن ها در سراسر جهان افزایش یافت
انجمن های علمی نهادهایی هستند که بر اساس توافق و شرکت داوطلبانه گروهی از متخصصین در یک رشته علمی شکل میپذیرند و به کنش بین متخصصان و رویارویی اندیشه های آنان یاری میرسانند و آن ها را به سوی اهداف مشخص راهنمایی میکند
این نهاد ها از نظر سازمانی و تشکیلاتی، موسساتی مستقل هستند که بر اساس اساسنامه و با مدیران منتخب اعضای خود اداره میشوند
هدف از تشکیل انجمن های علمی، گسترش، پیشبرد و ارتقای علمی، و توسعهی کیفی و کمی نیروهای متخصص انجمن های علمی به عنوان پل ارتباطی میان دانشمندان و متخصصان میتواند با برنامه های بازآموزی، ارتباطات علمی، راهبری جهت انجام پژوهش و ارائه مشاوره به جامعهی دانشگاهی، سیاستگذاران و مجریان قانون را کمک کنند
.2-2 تسهیم دانش برای آنکه دانش توسعه یابد، میبایست مدیریت شود. مدیریت دانش، استراتژی آگاهانه ای برای در دسترس قرار دادن دانش صحیح برای افراد ذیریبط در زمان مناسب برای انجام وظایف خویش و بهبود عملکرد سازمانی است
یکی از ابعاد مهم مدیریت دانش، تسهیم دانش میباشد. تسهیم دانش مجموعه ای از عقاید یا رفتارهایی است که منجر به گسترش یادگیری در میان افراد مختلف و یا در یک سازمان میشود
این مفهوم از طریق برقراری تعامل میان افراد، ارتباط پیوسته و چهره به چهره افراد در فعالیت ها و گفتگوها حاصل میشود و برای افراد این فرصت را فراهم میکند که از دانش موجود و نیازهای آموزشی خود مطلع شوند
هوگل و همکاران - 2003 - معتقدند که تسهیم دانش مجموعه ای از مفاهیم تسهیم شده مرتبط و قابل دسترس برای افراد برای استفاده و ساختن شبکه های دانش در سازمانها است. تمرکز اصلی در تسهیم دانش بر افراد است. زیرا این افراد هستند که دانش را مدون و قابل ارتباط میکنند و آن را با سایر افراد و گروهها به اشتراک میگذارند - هولت، . - 2007 نقش تسهیم دانش در مدیریت دانش آنقدر مهم است که برخی محققان معتقدند که وجود مدیریت دانش برای پشتیبانی تسهیم دانش است
.3 پرسش ها یا فرضیه های پژوهش
- فرصتهای انجمنهای علمی در ارتباط با تسهیم دانش چگونهاست؟
- راهکار پیشنهادی برای ایجاد شبکه انجمنهای علمی در راستای تسهیم دانش چگونه است؟ .4 پیشینه پژوهش
مرور مطالعات انجام شده نشان می دهد که تحقیقات گوناگونی در ارتباط با انجمن های علمی صورت گرفته است. برخی از پژوهشگران تلاش کرده اند که این موضوع را از زوایای مرتبط با توسعهی علمی مورد بررسی قرار دهند. به طور نمونه در یکی از این مطالعات، شارع پور و همکاران - 1380 - با بررسی کنگره انجمن بین المللی جامعه شناسی، به شناسایی روند جهانی جامعه شناسی پرداخت. از دیدگاه وی چون این انجمن بزرگترین تجمع اندیشمندان اجتماعی از سراسر جهان است، تحلیل مقالات ارائه شده در کنگره مذکور میتواند تا حدود زیادی بیان کننده روند جامعه شناسی در سطح جهانی باشد.
طباطبایی - 1382 - ضمن پیشنهاد تأسیس انجمن علمی در حوزه های حدیث شناسی و قرآن شناسی بر این باور است که تشکیل این دو انجمن میتواند تلاش های قرآن شناختی و حدیث شناختی استادان و پژوهشگران را در دانشگاه ها و حوزه های علمیه و دیگر موسسات علمی - فرهنگی پویاتر نماید. چنین انجمنی میتواند به متصدیان فعالیت های قرآنی، مشاورهی علمی بدهد و آن ها را در علمیتر شدن تلاش هایشان یاری رساند.
آراسته - 1383 - در بررسی فلسفه انجمن های علمی با اشاره به اینکه ایجاد شبکه های بین عقلی یکی از دستاوردهای انجمن های علمی است، بیان میدارد که اعضای انجمن دارای ویژگیها و توانمندیهای خاص خود هستند، اگرچه ممکن است ایشان دارای تخصص ها و علاقمندیهای مشابهی باشند، اما هر یک به این علاقه مندیها از یک منظر مینگرند.
خلیفه سلطانی و همکاران - 1390 - ضمن مطالعهی نقش انجمن های علمی در بهبود کیفیت خط مشی علمی جامعهی ایران بیان میکنند که فعالیت انجمن های علمی عمیقا بر میزان آگاهی و تغییر در نوع مطالبات شهروندان تأثیر دارد و همکاری این نهادها با سیاستگذاران دولت، بهبود کیفیت تصمیم گیریهای علمی و گسترش فرهنگ پژوهش در جامعه را به همراه دارد.
در مطالعهی دیگری، رحمانی - 1393 - به بررسی ضرورت دگرگونی در حسابداری مدیریت ایران و نقش انجمن علمی حسابداری مدیریت پرداخت. وی پس از بیان مباحث مرتبط با کنفرانس انجمن حسابداری مدیریت ایران، به تبیین برنامه های انجمن مذکور در راستای برجسته سازی نقش حسابداری مدیریت و اقدامات موثر برای جذب جوانان به این حوزه میپردازد. همکاری با انجمن های حرفه ای و علمی بین المللی، انتخاب مشاهیر علمی و حرفه ای، انتخاب سازمان یا شرکت پیشرو، انتخاب بهترین مقالات و پایان نامه ها در حوزهی حسابداری مدیریت از جمله اقدامات ذکر شده میباشد.
