بخشی از مقاله
چکیده:
یک شبکه اجتماعی ساختاری اجتماعی است که از گروه هایی که عموما فردی یا سازمانی هستند تشکیل شده که به واسطه یک یا چند نوع از وابستگیها به هم متصلند. شبکههای اجتماعی در بستر یک جامعه اطلاعاتی پیچیده، کارکرد موثر شبکه - همگرایی - را تصویر میکند و با نگاهی دقیقتر، جامعه ترکیبی است از شبکههای متعدد : شبکههای میان سازمان ها، شبکه درون سازمانی، شبکههای شخصی، شبکههای رایانهیی و علاوه بر اینها شبکه های فرا مرزی و اطلاعات از طریق همین بزرگراهها جاری میشود.
استقبال از شبکههای اجتماعی از آنروست که کاربران اینترنتی میتوانند برای اغلب نیازهای آنلاین خود در این وبسایتها پاسخ مناسب بیابند. در شبکههای اجتماعی کاربران میتوانند پروفایلهای شخصی برای خودشان بسازند که شامل مشخصات، تصاویر، علاقهمندیها و سایر موارد اینچنینی است. اما شبکهایشدن این وب سایت ها از جایی آغاز میشود که هر کاربر لیستی از دوستان تهیه میکند و این پروفایلهای شخصی به یکدیگر متصل میشوند.فضای مجازی مجال شکلگیری اجتماعات جدیدی از کاربران را فراهم میکند.
هر چند روابط کاربران فضای مجازی رابطهای با واسطهاست و نه رودررو، اما بسیاری از مطالعه کنندگان اینترنت تمایل دارند از اصطلاح "اجتماع" برای اشاره به جمع کاربران استفاده کنند.در این میان تلاشهای متعددی درحال انجام است تا حوزه و دامنه معنایی کاربردهای جدید این اصطلاح را برای اشاره به تجمعات کاربران فضای مجازی، روشن سازد. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی و بهره گیری از برخی تئوری های تلفیقی شبکه های ارتباطات مجازی سعی در بررسی ویژگی ها و کارکردهای شبکه های اجتماعی داریم.
مقدمه:
اینترنت و خاصه شبکههای اجتماعی تأثیری مستقیم بر سبک زندگی افراد دارد. زنان نیز به عنوان بخشی از کاربران شبکههای اجتماعی که روز به روز بر تعدادشان اضافه میشود از این تأثیر، دور نیستند و ناخودآگاه تحت تأثیر اجتماعات مربوط به این شبکهها قرار میگیرند. نتایج آخرین پژوهش انجام شده در کشور بیانگر آن است که میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان ارتباط مستقیمی وجود دارد.
30/6 درصد مردان و 41/3 درصد زنان معتقدند شبکه های اجتماعی اینترنتی توانسته است به میزان بالایی در نوع ادبیات افراد جامعه موثر باشد. همچنین 49/5 درصد زنان و 41/4 درصد مردان بر این باور هستند که عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی در مقادیر متوسط به بالا توانسته است بر سبک پوشش ایشان در جامعه موثر باشد . بدین ترتیب رسانههای اجتماعی مبتنی بر گزاره های لیبرالیسم، جهانی تازه را پیش روی انسان قرار داده اند، جهانی که بودن در آن گاهی نبودن در جهان واقعی را به دنبال خواهد داشت و گاهی به علت تسریع در انجام کارها زمان بیشتری برای واقعی بودن در اختیار انسان خواهد گذاشت.
بر اساس پژوهش های انجام شده در 7 کلانشهر کشور، تبلیغات رسانه ای، شبکه های ماهواره ای و اینترنت، عامل 80 درصد تغییر در سبک زندگی و غربی شدن سبک زندگی خانواده های ایرانی بوده است.
شکل گیری و تقویت خرد جمعی: یکی از شاخصه های مهم شبکه های اجتماعی مجازی، پدیدار شدن خرد جمعی است. خرد جمعی به جریان سیال و پویای قوه تفکر و ذهن کاربران حاضر در چنین محیط هایی اطلاق می شود که به مثابه یک پردازشگر عظیم، اطلاعات را پردازش و پایش می کند. همانند دنیای ابر کامپیوترها که قدرت پردازشی آنها از ترکیب چندین پردازشگر منفرد حاصل می شود. نیروی تفکر و ذهن کاربران شبکه های اجتماعی به مدد تعاملات اجتماعی اینترنتی و بهره گیری از ابزارهای اینترنتی با یکدیگر ترکیب و همراه می شوند و نیرویی عظیم با قدرت پردازشی بالا پدید می آورد.
امکان بیان ایده ها به صورت آزادانه و آشنایی با ایده ها، افکار و سلیقه های دیگران: شبکه های اجتماعی، ارسال بازخورد از سوی مخاطب و همکاری و همگامی کاربران با همدیگر را تسهیل کرده و آنها را به مشارکت در بحث ها تشویق می کند. عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد مختلف از جوامع گوناگون و فرهنگهای متفاوت ارتباط مجازی مستمر با دوستان و آشنایان تبلیغ و توسعه ارزشهای انسانی و اخلاقی در عرصه جهانی توسعه مشارکت های مفید اجتماعی افزایش شبکههای اجتماعی تأثیری غیرقابل باور بر زندگی زنان در جامعه گذاشته است. به گفته دانشمندان، استفاده از »فیسبوک «، »توییتر« و دیگر شبکههای اجتماعی آنلاین بر میزان اضطراب و استرس زنان افزوده و اعتماد به نفس آنها را به شکل قابل تأملی کاهش داده است. به نظر پژوهشگران فرقی نمی کند تعداد دوستانتان در فیس بوک چند نفر باشد یا چقدر دوستان خوبی باشند، حتی فرقی نمیکند به چه دلیلی به فیسبوک سر زده اید، نتیجه یکسان است، فیسبوک حالتان را بهتر نمیکند.
اِتِن کروس روانشناس اجتماعی که هدایت این تحقیق را بر عهده داشته میگوید: ما توانستیم لحظه به لحظه در طول روز نشان دهیم، خلق افراد بر اساس وقتی که در فیسبوک میگذرانند، بالا و پایین میشود. با همه اینکه گمان میرود اینترنت، کاربران خود را به میان افراد و جامعه میکشاند و به فعالیتهای جمعی و ارتباطات گروهی دامن میزند، اما به دلیل پتانسیل اینترنت برای پنهان نگهداشتن هویت فردی به گسترش فردیت و تقویت قابلیتهای فردی و از طرف دیگر به حس انزواطلبی و احساس تنهایی دامن میزند.
از 7000 مادری که در پژوهش " مادران امروز" شرکت کردهاند، 42 درصد در مورد استفاده از شبکهاجتماعی پینترست1 دچار استرس میشوند، چرا که نمیتوانند از نظر مهارت و تخیل با سایر کاربران این شبکه رقابت کنند. اما تنها پینترست نیست که باعث بروز استرس در مادرها میشود. براساس آخرین پژوهشها حدود 20 درصد از 1632 فرد بزرگسال امریکایی که در این پژوهش شرکت کردهاند، معتقدند که بیش از همهی شبکههای اجتماعی، فیسبوک بیشترین اثر منفی را بر احوال آنها دارد، و 20 درصد دیگر میگویند که این سایت باعث اضطراب آنها میشود. این روشن است که وقتی شما تصاویر تعطیلات دوستانتان را میبینید که به جایی سفر کردهاند که شما توان مالی سفر به آنجا را ندارید یا استتوسهای همیشه شادمان آنها را میخوانید احساس خلا بکنید. اما تاثیر این شبکه اجتماعی استرسزا بر زنان متفاوت از مردان است . زنان نسبت به هر فرد آنلاین دیگری، تعدیها و ظلمهای بیشتری را تجربه میکنند. آنها اغلب قربانی مزاحمتهای سایبری و آزار و اذیتهای آنلاین هستند و هزاران تن از زنان جوان - اگر میلیونها نفر نباشند - احساس میکنند که نمیتوان هیچ کاری در این زمینه انجام داد.
آلیس مارویک استادیار رشتهارتباطات و رسانه در دانشگاه فوردهام نیویورک بر این عقیده است که: »وقتی شما با فرهنگی زندگی میکنید که در آن نگاه به زنان جوان کاملا جنسی است، این تعجب برانگیز نیست که وقتی به زنان جوان ابزاری را برای تعیین هویت خودشان میدهید، آنها از آن ابزار در همان مسیر استفاده کنند. اکثر اوقات خشونتهایی که علیه زنان در فضای اینترنت وجود دارد نه تنها باعث استرس میشود که موجب به وجود آمدن صدمات روانی و احساسی جدی میشود. این واقعا ناراحتکننده است که فکر کنید صدمات جدی از استفاده از شبکههای اجتماعی گمراهکننده میتواند بوجود بیاید، اما متاسفانه ما دائما شاهد این مسائل هستیم.
-1 ساختارهای شبکه های اجتماعی:
شبکههای اجتماعی و روابط آزاد:
پر واضح است که محیطهای اینترنتی به ویژه شبکههای اجتماعی به گسترش روابط میانجامد، روابطی با هویت جدید! اینترنت به افراد هویتی نامعلوم میبخشد، نظارتی، همچون نظارت دنیای واقعی بر آن حاکم نیست، و همین دلایل باعث می شود که افراد دچار نوعی آزادی روابط شوند. دختران جوان با ورود به دنیای مجازی به راحتی میتوانند با جماعتی گسترده از غیرهمجنسان خود ارتباط داشته باشند، ارتباطی که به دلیل نبود هیچ قانون خاص و هیچ نیروی کنترل کنندهای شکل و هویت تازهای به خود میگیرد ارتباطی که در دنیای واقعی به دلایلی همچون ترس از آبرو، خانواده، جامعه، دین و … هرگز امکان شکلگیری آن به این شکل و شمایل وجود ندارد، در شبکه های مجازی به سادگی رخ میدهد و رفته رفته بر سبک روابط افراد تأثیری منفی خواهد گذاشت و این نوع ارتباط گسترده و آزاد با جنس مخالف را به شکل عادی درخواهد آورد.
شبکههای اجتماعی و روابط زوجین:
در تحقیق اخیر دانشمندان دانشگاه اکسفورد به این نتیجه رسیدند که زوج هایی که از فیسبوک برای ارتباط استفاده میکنند رابطه شان آسیب میبیند. دکتر مجید ابهری رفتار شناس و رئیس هیئت مدیره بنیاد صیانت از نهاد خانواده قوه قضاییه از تاثیر 80 درصدی ماهواره و اینترنت در تغییر سبک زندگی ایرانیان خبر داد. اختلافات زناشویی،رواج روابط فرازناشویی و روابط غیر مجاز را تنها بخشی از آسیب های شبکه های ماهواره ای و سایت های اینترنتی دانست و خاطر نشان کرد:
سردی بین زوج ها، انزواطلبی، کاهش روابط عاطفی و روابط خانوادگی نیز از دیگر آسیب هایی است که شبکه های ماهواره ای بر خانواده های ما تحمیل کرده است همچنین شبکههای اجتماعی باعث شکل گیری روابط فرازناشویی میشود، شبکههای اجتماعی به واسطه دلایلی که در بالا ذکر شد، »شما«ی نامحرم را تبدل به »تو« میکند و و این »تو« گاه تا آنجا پیش میروند که به زوال بنیان های خانواده میانجامد .
بهطور کلی در تعریف شبکههای ارتباطی دیجیتال میتوان گفت شبکههای شبکههای ارتباطی دیجیتال سایتهایی هستند که از یک سایت ساده مانند موتور جستجوگر با اضافه شدن امکاناتی مانند چت و ایمیل و امکانات دیگر خاصیت اشتراکگذاری را به کاربران خود ارائه می-دهند. شبکههای شبکههای ارتباطی دیجیتال، محل گردهمایی صدها میلیون کاربر اینترنت است که بدون توجه به مرز، زبان، جنس و فرهنگ، به تعامل و تبادل اطلاعات میپردازند.
در واقع شبکههای شبکههای ارتباطی دیجیتال برای افزایش و تقویت تعاملات اجتماعی در فضای مجازی طراحی شدهاند. به طور کلی از طریق اطلاعاتی که بر روی پروفایل افراد قرار میگیرد مانند عکس کاربر، اطلاعات شخصی و علایق - که همه اینها اطلاعاتی را در خصوص هویت فرد فراهم میآورد - برقراری ارتباط تسهیل میگردد. کاربران میتوانند پروفایلهای دیگران را ببینند و از طریق برنامههای کاربردی مختلف مانند ایمیل و چت با یکدیگر ارتباط برقرارکنند
به عبارت دیگر، شبکه شبکههای ارتباطی دیجیتال، الگویی از روابط است که کنشگران را به هم متصل می کند. شبکههای ارتباطی دیجیتال را می توان مجموعه ای از افراد یا سازمان ها یا مجموعه های دیگر اجتماعی دانست که از طریق روابط اجتماعی مانند دوستی، همکار بودن یا تبادل اطلاعات با یکدیگر مرتبط می شوند. بدین ترتیب شبکه شبکههای ارتباطی دیجیتال تربیت محور، الگویی ارتباطی است که افراد را با گروه هایی از مردم مرتبط می سازد
-2کارکردهای شبکه سازی ارتباطات دیجیتالی در دو سطح فردی و جمعی مطرح می شود:
الف - در سطح فردی شبکه ارتباطی فرد، وسیله مهمی برای اندازه گیری حمایت روحی و روانی دیگران از او می باشد. با اعتقاد بات1، شبکه، شبکه پیرامون شخص را از دوستان و خویشاوندان پر می سازد که به زندگی او معنا می بخشند، هنجارهایی را که او با آنها رفتارش را تنظیم میکند.
