بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مطالعه شناسایی ترکیبات و بررسی خصوصیات آنتی اکسیدانی اسانس نعناع بود. تجزیه اسانس های مورد مطالعه با GC/MS منجر به شناسایی ترکیبهای عمدهی آن شد. اسانس گیاه نعناع شامل -3متیل--4 ایزوپروپی فنل با %59/65، بیشترین درصد ترکیبات شناسایی شده موجود را دارا میباشد. پس از آن، بنزن، -1متیل--2 ، 1،4سیکلوهگزان، سایکلوهگزان--1یک--2 متیل و فنل، به ترتیب با %15/264، %8/33 و %7/93، مهمترین ترکیبات شناسایی شده موجود را شامل میشوند.
ماکزییم درصد مهار برای اسانس متانولی نعناع، -nهگزان و اسید اسکوربیک به ترتیب برابر %85/5، %71/1 و %99/37 است. که نشان دهنده توانایی اسید اسکوربیک در جذب رادیکال آزاد دارد. و پس از آن عصاره متانولی نعناع نیز میزان جذب رادیکال آزاد مناسبی دارد.نتایج نشان داده است که افزایش میزان غلظت عصاره متانولی، -nهگزان و اسید اسکوربیک موجب افزایش درصد مهار رادیکال آزاد میشود.بهینه غلظت برای مهار رادیکال آزاد برای عصاره متانولی و -nهگزان غلظت 500میلیگرم بر لیتر محلول است.
در مقایسه با بوتیل هیدروکسی تولوین - BHT - که یک آنتی اکسیدان سنتزی است، عصاره-nهگزان و عصاره متانولی نعناع فعالیت آنتی اکسیدانی ضعیف تری نشان دادند. نتایج این بررسی نشان داده است گیاه نعناع دارای ترکیباتی با ویژگی های ضدمیکربی و آنتی اکسیدانی است. با وجود اینکه عصاره متانولی و n -هگزان تاثیر بازدارندگی ضعیفی در مقایسه با اسید اسکوربیک نشان دادند، اما عصاره متانولی در جذب رادیکال آزاد، نسبت به محلول -nهگزان فعالیت بیشتری نشان داد.
مقدمه:
تاریخچه پزشکی و درمان در ایران، به دوران آریایی، در حدود 7000 سال قبل از میلاد مسیح برمیگردد و نیز نخستین نوشتهها و نسخههای به دست آمده از گیاهان دارویی در تمدنهای مهم دنیا نظیر ایران باستان، مصر، خاورمیانه، یونان باستان، هند و چین به 3000 سال قبل از میلاد برمیگردد.
گرایش عمومی به استفاده از داروهای گیاهی و به طور کلی فراوردههای طبیعی در جهان به ویژه در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است. مهمترین علل این گرایش را میتوان اثرات داروهای شیمیایی از یک طرف و ایجاد آلودگیهای زیست محیطی از سوی دیگر دانست.
ایران دارای یکی از غنیترین فلورهای دنیا است. با توجه به این که درصد قابل توجهی از گونههای گیاهی ایران را گیاهان دارویی تشکیل میدهند، لذا از این حیث از پتانسیل و قابلیت بالایی برخوردار است. اثرات جانبی داروهای شیمیایی، سبب شده که استفاده از گیاهان دارویی بسیار مورد توجه قرار گیرد. امروزه در تمام دنیا توجه خاصی به این منابع برای درمان به وجود آمده است.
این پژوهش به شناسایی و بررسی اجزای تشکیل دهنده عصاره متانولی گیاه نعناع و بررسی خواص آنتیاکسیدان و مهار رادیکال آزاد آن در مقایسه با محلول -nهگزان و اسید اسکوربیک خواهد پرداخت.
گیاهان داروئی ومعطر بعنوان منبع اولیه حفظ سلامتی تلقی شده وبیش از %80مردم جهان آنهارا تهیه ومصرف مینمایند - . - 12 از جمله گیاهانی که بطور گسترده برای اهداف مختلف در جهان مورد بررسی واستفاده قرار رفته،گیاهان متعلق به خانواده لامیاسه است که مشتمل بر بیش از 200جنس و300گونه می باشند - . - 24 نعناع با نام علمی Mentha Piperita ، گیاهی است غلفی و جند ساله که علاوه بر ساقه ی زیرزمینی که گیاه را در خاک مستقر می سازد دارای ساقه ی هوایی نیز است.
تیره نعناع یکی از تیرههای بزرگ گیاهی ایران است و از زیرگروههای آن - جنس - میتوان Phlomis ، Nepeta ، Salvia ، Stachys را نام برد. گونههای دارویی این تیره به صورت زینتی نیز کشت میشوند که به گیاه Splenden Salvia میتوان اشاره کرد. اکثر گیاهان این تیره معطرند و مورد چرای دام واقع نمیشوند.
بنابراین هیچگونه ارزش علوفهای ندارند. برخی از گونهها در آشپزی ﻭیا داروسازی استفاده میشوند. این گیاهان میتوانند تولید اسانس کنند و در میان مواد اسانسی آنها ترکیباتی مثل تیمول و منتول دیده میشود. علاوه بر روغن اسانسی از استخراج عصاره گیاهی آن - ها میتوان دیترپنوئیدها، تریترپنوئیدها، ساپونین، آلکالوئیدهای پیریدینی و پیرولیدینی، هورمونهای دافع حشرات، پلی فنلها و تانینها، ایریدوئیدها، کینونها، فورانوئید، کومارین، قندهای رافینوز ﻭ استاکیوز را شناسایی کرد
ویژگی آنتی اکسیدانی وضدمیکروبی دارا می باشند - . - 18 در زمان باستان به صورت سنتی در درمان بیماری های گوناگون از جمله برونشیت و همچنین بعنوان ضداسپاسم، ضدنفخ، ضدسرفه، تسکین دهنده درد مصرف و بکار گرفته می گشت اما امروزه بعنوان طعم دهنده غذا و درتولید سبزی صنعتی - 20 در آدامس، نوشیدنی های الکلی، صنایع آرایشی وبهداشتی نظیر خمیردندان، دهان شویه و در صنعت داروسازی بواسطه داشتن اثرات درمانی بکار گرفته میشود - - 15 بطوریکه امروزه حدود 1000تن عصاره حاصل از برگ گیاه در جهان در تولید خمیردندان ودهان شویه وحدود 10الی %20 از کل سهم بازار به ترتیب به تولید آدامس وقنادی اختصاص داده شده است
صحرائیان - 1391 - در تحقیق با عنوان بررسی و مقایسه ی اثر عصاره ی متانولی و آبی گیاه نعناع، رزماری و اسطوخودوس بر رشد اشرشیاکلی و باسیلوس سرئوس اثر عصاره ی متانولی و آبی گیاه نعناع، رزماری - - Rosmarinus Officinalis L و اسطوخودوس - Lavandula sp - بر اشرشیاکلی - - Escherichia. Coli و باسیلوس سرئوس - Bacillus cereus - به ترتیب به عنوان باکتری شاخص گرم منفی و گرم مثبت در پنج سطح 75,50,25,0, و 100 میکروگرم بر میلی لیتر پس از 24 ساعت مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج به دست آمده از این پژوهش، حاکی از آن بود که افزایش غلظت هر یک از عصاره ها سبب افزایش اثر ضد باکتریایی آنها شد و بیش ترین اثر بازدارندگی مربوط به عصاره ی اسطوخودوس در غلظت 100 میکروگرم بر میلی لیتر بود - . - p<0.01 همچنین با مقایسه ی نتایج به دست آمده، استنباط گردید که اثر بازدارندگی عصاره های مورد استفاده در این پژوهش برباسیلوس سرئوس بیش تر از اشرشیاکلی است و عصاره های متانولی نسبت به عصاره های آبی نقش ضدباکتریایی بیش تری دارند.
گلستان نژاد - 1393 - در تحقیق خود با عنوان ترکیب شیمیایی و غلظت ترکیبات اسانس حاصل از گیاه نعناع و تأثیر آن بر سه سوش Lactobacillus plantarum،Lactobacillus casei و Lactobacillus rhamnosus باکتری های مختلفی در ایجاد و پیش برد پوسیدگی دندانی نقش دارند که لاکتوباسیل ها از آن جمله می باشند . هدف مطالعه حاضر بررسی اثر اسانس گیاه نعناع - Menthaspicata - بر سه سوش - PTCC casei - PTCC 1608 - 1058 - Lactobacillus plantarum, Lactobacillus، و Lactobacillus rhamnosus - PTCC 1637 - بود.
در این مطالعهی هم گروهی آزمایشگاهی، تهیه ی اسانس نعناع به وسیله ی دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب انجام شد. جهت بررسی ترکیب شیمیایی آنالیز های کروماتوگرافی گازی به همراه طیف سنجی جرمی صورت پذیرفت. برای تعیین اثر ضدباکتری اسانس از روش های Dilution of well و انتشار دیسک استفاده شد. داده ها با نرم افزار SPSS نسخه ی 20 به روش One way ANOVA و Tukey آنالیز آماری شد. . - 0/05 ا - . یافته ها نشان داد اسانس نعناع بر هر سه سوش مؤثر بود.
برای غلظت های پایین تر از 890 میکروگرم بر میلی لیتر، تفاوت معناداری میان میزان هاله عدم رشد - Inhibition zone - برای سه سوش باکتری مشاهده نشد . - p value < 0/001 - توجه به محدودیت های این مطالعه، اسانس نعناع دارای خواص ضد باکتری بوده و علیه پاتوژن های حفره ی دهان مؤثر است. البته مطالعات بیشتر در این زمینه توصیه می گردد.
روستائیان - 1389 - در تحقیق با عنوان بررسی اثر ضد دردی عصاره الکلی برگ گیاه نعناع - Mentha piperita Linn. - در موشهای کوچک نر بالغ آزمایشگاهی بیان داشت که برگ گیاه نعناع - Mentha piperita Linn. - به دلیل فعالیتهای بیولوژیکی مانند درمان اختلالات گوارشی، سوء هاضمه، ضدالتهاب، ضدباکتری و ضدویروسی در طب سنتی کاربرد دارد. در تحقیق حاضر، اثرات ضد دردی عصاره اتانلی برگ گیاه نعناع در موشهای کوچک آزمایشگاهی نر بالغ ارزیابی گردید.
فعالیت ضد دردی با استفاده از آزمایش فرمالین، هات پلیت و اسید استیک مورد ارزیابی قرار گرفت. عصاره اتانلی به صورت درون صفاقی تزریق شد. گروههای کنترل سرم فیزیولوژیک به عنوان حلال دریافت نمودند. نتایج تحقیق نشان داد که عصاره اتانلی فاز اولیه و ثانویه درد را در آزمایش فرمالین کاهش می دهد. در آزمایش هات پلیت، عصاره اتانلی آستانه درد را در مدت زمان 60 دقیقه افزایش می دهد. عصاره اتانلی در انقباض شکمی القاء شده با اسید استیک فعالیت ضد دردی نشان داد. داده های تحقیق حاضر نشان می دهد که برگ گیاه نعناع اثرات ضد دردی در موشهای کوچک آزمایشگاهی دارد و پیشنهاد می شود که این گیاه می تواند در درمانهای آینده مورد توجه قرار گیرد.
در تحقیق درویچ - - 2011 باعنوان مطالعات فعالیت آنتی اکسیدانی آزمایشگاهی و GC/MS روی برگ های Mentha piperita - Lamiaceae - از مراکش بیان شد فعلی ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی آزمایشگاهی و ترکیب شیمیایی روغن Mentha piperita از مراکش بود.
گونه های Mentha از خانواده Lamiaceae بطور گسترده ای در مراکش توزیع می شوند و معمولا به عنوان چای گیاهی ، عامل طعم دهنده و گیاه دارویی مورد استفاده قرار می گیرند. در این تحقیق روغن های اساسی Mentha piperita جمع آوری شده در منطقه مکنس - مراکش - با روش تقطیر آبی برگ ها بدست آمده و با کروماتوگرافی گاز مجهز به آشکار ساز یونیزاسیون شعله ای - - GC/FID و کروماتوگرافی گاز توام با سیستم طیف سنجی جرمی - - GC/MS برای اجزای تشکیل دهنده شیمیایی شان تجزیه شدند.
فعالیت آنتی اکسیدانی روغن های اساسی در مقابل رادیکال DPPH در آزمایشگاه تعیین شد و غلظت های مختلف روغن اساسی و ویتامین C را به عنوان آمیزه آنتی اکسیدانی استاندارد دریافت کرد. درصدهای بازداری
IC50 ثبت شدند. سی ترکیب کد در روغن برگ ها مشخص شدند %58/61 کل ترکیب روغن را نشان می دهند.
محصول روغن اساسی ، %1/02 و ترکیب اصلی در برگ ها بدین شرح بود: منتون - %29/01 - ، به دنبال منتول - %2/10 - ، فتیل استات - %3/34 - ، منتوفوران - - %3/01، 1و-8 سینئول - - %2/40، ایزومنتون - %2/12 - ، لیمونن - %2/10 - 2/01 - ، - پینن - - %1/56 ، ژرماکن – - %1/50 - D، - پینن - - %1/25، سابینن - - %1/13 و پولکون . - %1/12 - فعالیت ربایش رادیکالی - بازدارندگی % - روغن اساسی از Mentha piperita در غلظت 150mg/ml بالاترین بود و مقدارهای IC50 این عصاره های گیاهی53/67mg/ml بودند..
