بخشی از مقاله
چکیده
اسانسها وعصاره گیاهان دارویی ازقدیم داراي اهمیت بسزایی بوده اند زیرا حاوي ترکیبات آنتی اکسیدانی میباشند. Rosmarinusگیاهی است مقاوم به سرما و شرایط خشکی، پایا وازخانواده نعنائیان می باشد. اسانس این گیاه شفابخش در پزشکی وصنایع بهداشتی کاربرد زیادي دارد. این گیاه دراوایل بهار دراستان گیلان جمع اوري می شود. اندام دارویی رادر رزماري - - Rosmarinus برگ و سرشاخه هاي گلدار گیاه تشکیل می دهند.
هدف ازاین مطالعه،تحقیق وبررسی اجزاي تشکیل دهنده وفعالیت آنتی اکسیدانی اسانس برگ رزماري - Rosmarinusofficinalis L - شهرستان بجنوردباروش GC-MS می باشد. دراین روش بعدازجمع اوري وخشک کردن گیاه، اسانس گیري به روش تقطیر با آب انجام شد وبا استفاده از دستگاه GC-MSتجزیه وشناسایی اسانس انجام گردید. ازبین ترکیبات شناسایی شده عمده ترین درصد مربوط به ترکیبات ذیل می باشد:
آلفا فنیل استات 5/44 - - alpha-Fenchyl acetate - % - ، کامفن - %12/47 - - Camphene - ،1و8 سینئول - - %21/93 - - 1,8-Cineole، بورنیل استات - . - %22/25 - - Bornyl acetate دراین پژوهش اثرات آنتیاکسیدانی عصاره رزماري درمقایسهبا آنتی اکسیدان سنتزي BHT، مورد بررسی قرارگرفت. بادرنظرگرفتن اثرات منفی آنتیاکسیدانهاي سنتزي ونیزباتوجه به نتایج حاصل از این تحقیق می توان عصاره رزماري رابه عنوان جانشینی براي آنتی اکسیدان صنعتیBHTپیشنهادنمود.
-1 مقدمه
در دنیاي امروز رویکرد جهانی به سمت داروهاي گیاهی وفاصله گرفتن از داروهاي شیمیایی می باشد و این توجه بیش ازپیش به گیاهان دارویی را ایجاب می کند. یکی از این گیاهان داروئی پرارزش رز ماري یا اکلیل کوهی RosmarinusOffisinalis متعلق به تیرهLamiaceae می باشدکه بومی ایران نیست[3]، ولی طی سالهاي اخیر گسترش چشم گیري دراکثرنقاط ایران داشته است. این گیاه داراي ساقه هاي چوبی به ارتفاع 50 سانتی متر تا یک متر می باشدکه به حالت خودرو در منطقه مدیترانه می روید. نام علمی این گیاه برگرفته از دو کلمه - - ros شبنم و - - marinusدریا می باشد.
یکی ازاصلی ترین فرایندهایی که منجر به فساد مواد غذایی می شود، اکسیداسیون چربیها ویا رنگدانه هاي موجود در غذاهاست.[1]اکسیداسیون یکی از مهمترین فرایندهاي تولیدرادیکالهاي آزاد درماده غذایی، سیستم هاي شیمیایی وحتی سیستم هاي زیستی است.
محصولات، اثرات سلامت بخشی بر انسان دارند.درمیان آنتی اکسیدانهاي طبیعی، رزماريRosmarinusگونهاي بااثر آنتیاکسیدانی بالاست، که به طورگسترده به عنوان یک ادویه پذیرفته شده است
اثرات آنتیاکسیدانی رزماري Rosmarinus به ترکیبات فنولیکآن که شامل : کارنوزول،کارنوزیکاسید، رزمارینیکاسید و رزمانول می باشد، مربوط میشود.[7]گزارش شده است کارنوزیکاسیدکه فراوانترینترکیب فنولیکدي ترپن موجود در برگهاي رز ماري - - Rosmarinusofficinalis Lاست، بیشترین اثر آنتی اکسیدانی را درمیان سایر ترکیبات فنلیک دارا است.[7] از طرف دیگراسانس این گیاه خاصیت ضدعفونی کننده دارد.
برگ وسر شاخه گلدار این گیاه داراي مصارف دارویی می باشد ولی براي تهیه اسانس باید گیاه گلدار یا برگهاي خشک گیاه مورد استفاده قرار گیرد. اگر اسانس از برگهاي خشک تهیه شود در بهترین حالت به 2درصد می رسد ولی اگر از برگهاي تازه تهیه شود میزان آن از 1/4درصد بیشتر نخواهد بود.اسانس رزماري در حالت تازه عاري از رنگ می باشد ولی به مرور زمان غلیظ تر شده به رنگ قهوه اي در می آید. گفتنی است اسانس مزبور درآب نامحلول می باشد.
روشهاي متعددي جهت ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی مواد طبیعی وجود دارد که بیشتر آنها مکمل همدیگرند .[11] ازجمله این روشها می توان آزمون رادیکال 2و2دي فنیل--1 پیکریل هیدرازین - - DPPH را نام برد.
در این مقاله نتایج استخراج ترکیبات اسانس این ماده با ارزش با روش GC-MS وتغییرات ظرفیت آنتی اکسیدانی آن با روش DPPH مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این مطالعه در مرحله اول شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس رزماري منطقه بجنورد وسپس بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس گیاه مذکور با روشهاي آزمایشگاهی - روش - DPPH است تا بتوان این گیاه را به عنوان جایگزین یا مکمل آنتی اکسیدانهاي سنتزي پیشنهاد کرد.
