بخشی از مقاله
مواد وروشها
- 1 ابتدا براساس تقسیمات اقلیمی آمبرژه، محدوده مراتع استانهای محل اجرای طرح تقسیم بندی گردید، در مجموع کار نمونه برداری از 19 ایستگاه انجام گرفت.
- 2 بذور آلوده از روی گیاهان مرتعی جمع آوری شده و در آزمایشگاه تا زمان خروج حشرات کامل نگهداری شدند.
- 3 پس از جمع آوری با ثبت اطلاعات از قبیل حشره، تاریخ جمع آوری، مشخصات گیاه میزبان، مشخصات رویشگاه، ارتفاع دقیق محل جمع آوری ، حتی الامکان نام محلی گیاه میزبان، در فرمهای مخصوص ثبت و به هر حشره کد خاصی داده خواهد شد که هر کد بیان کننده مشخصات فوق الذکر برای هر حشره بود.
- 4 پس از خروج حشرهی کامل و جمع آوری درلوله های محتو ی الکل 70درصد به همراه مشخصات در آزمایشگاه نگهداری شدند.
- 6 نمونه های جدا شده بر حسب راسته تفکیک و بااستفاده از کتب و منابع علمی شناسایی شدند. نمونههای جمعآوری شده پس از انتقال به آزمایشگاه، پس از هوا دهی و کاهش رطوبت، به تفکیک تکرار، سایت و گونه گیاهی به داخل ظروف پرورش منتقل شده و با سرکشی روزانه نسبت به ثبت و جمعآوری حشرات خارج شده از بذور اقدام میگردد.
بحث اهمیت مراتع
بیش از نیمی از مساحت کشور ایران را مراتع تشکیل می دهد. مرتع به عنوان بستر تحولات اقتصادی و اجتماعی ایلات و عشایر ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا منبع تولید گوشت، لبنیات، پشم و سایر فرآورده های دامی است. همچنین بخشی از گیاهان صنعتی و دارویی از این منبع خدادادی به دست می آید. با توجه به نیاز روزافزون کشور به فرآورده های دامی و بی نیاز شدن از واردات آنها، طبیعی است که بایستی تولیدات دامی با میزان مصرف داخلی کشورو یا افزایش آنها در سالهایآینده تناسب داشته باشد.
مسلماً هزینه تولید فرآورده های دامی زمانی به حداقل می رسد که دام قسمتی از سال را از رسنتی های مراتع طبیعی تغذیه نماید هر چه سطح کاشت گیاهان علوفه ای بیشتر شود و چراگاههای احداثی گسترش یابند. هزینه تولید فرآورده های دامی نیز افزایش خواهد یافت و تنها راه کاهش دادن آنها استفاده از مراتع طبیعی خواهد بود. مراتع علاوه بر این دارای ارزشهای دیگری هم هستند.
محاسبات و ارزیابی های بین المللی نشان داده است که ارزش یک هکتار مرتع در سال معادل 232 دلار است که 25 درصد این مقدار مربوط به تامین علوفه و 75 درصد آن مربوط به ارزش های زیست محیطی است. به بیان دیگر مراتع ایران علاوه بر تولید 10,7 میلیون تن علوفه؛ تقریبا چهار برابر همین مقدار ارزشهای غیر مستقیمی دارند که معمولا در محاسبات اقتصادی نادیده گرفته می شود. نقش دیگر مراتع را باید در جلوگیری از بروز پدیده سیلاب دانست.اما متاسفانه بسیاری از مراتع کشور به علت تخریب بیش از حد با بحرانی عمیق مواجه شده اند . که یکی از عوامل مهم تخریب مراتع حشرات بذر خوار می باشند.
حشرات بذر خوار
راسته سخت بالپوشان - Coleoptera - ، نام انگلیسی - Beetles - راسته سخت بالپوشان بادارا بودن نزدیک به 400 هزار گونه تشریح شده ،غنی ترین راسته حشرات را تشکیل می دهد . این تعداد برابر با تمام گونه های گیاهان شناخته شده تا کنون می با شد . یکی از بارزترین وسیله تشخیص افراد این راسته داشتن بالهای جلویی سخت است که به صورت پوششی روی بالهای عقبی قرار می گیرد .
ولی حشراتی از این راسته وجود دارند که بالپوش ندارند . اغلب دارای قطعات دهانی ساینده می باشند . استحاله در آنها کامل است حشرات این راسته دارای تیپهای مختلف لاروی می با شند . سخت بالپوشان در نقاط مختلف وزیستگاههای متفاوت زندگی می کنند ،عده ای گیاهخوار،برخی شکارچی وبعضی همه چیز خوارند ویا از مواد قارچی وکپکها تغذیه می کنند .
حشرات این راسته به 3 زیر راسته تقسیم می شوند :
-1زیر راسته - - Archostemata :در افراد این زیر راسته پنجه پا در پاهای جلویی ،میانی و عقبی از 5 بند تشکیل شده ،شاخکها نخ مانند ویا تسبیحی است . این زیر راسته یک دسته ابتدایی است که افراد متعلق به آن بسیار کمیاب است . این زیر راسته دارای دو خانواده - Cupedidae و - Micromaltidae است .
-2زیر راسته : - - Adephaga در افراد این زیر راسته اولین حلقه شکم توسط کوکسای پای عقبی پوشانده شده ، همچنین آنها دارای خط درزی - Notopleural - میباشند . پنجه پا معمولاً 5-5-5 می باشد .شاخک ها 11 بندیومعمولاً نخ مانند است - بندرت ممکن است بصورت تسبیح مانند ویا چماقی باشد - . تقرباًی در اغلب موارد ، سوسکهای متعلق به این زیر راسته شکارگر هستند. این زیر راسته دارای خانواده هایی از قبیل - Carabidae، Rhysodidae، Cicindellidae، Halipidae، Dytiscidae، Noteridae و Gyrinidae - می با شد .
-3زیر راسته - : - Polyphaga در افراد این زیر راسته اولین حلقه شکم توسط کوکسای پای عقبی پوشانده نمی شود وحاشیه عقبی حلقه اول شکم در عرض شکم امتداد دارد وقابل دیدن است. حلقه های قفس سینه تقرباًی در تمام مواقع فاقد خط درزی - Notopleural - است. این زیر راسته دارای خانوادهایی از قبیل - Histeridae، Hydrophilidae، Staphylinidae، Dermastidae، Elateridae، Buprestidae، Coccinellidae و...... - می با شد.[9] مهمترین خانواده های گیاهان مرتعی جمع آوری شده در این تحقیق عبارت بودند از Plantaginaceae، Caryophyllaceae، Polygonaceae، Umbelliferae، Scrophulariaceae، Chenopodiaceae، Rosaceae، Lamiaceae، Compositae بودند. که تعدادی از آنها آلوده به آفات بذر خوار بودند .
نتایج
طبق آخرین آمار گستره ی مراتع ایران بیش از 86/1 میلیون هکتار است که 53 درصد سطح کشور را می پوشاند که از این مقدار حدود 1/9 میلیون هکتار را استان لرستان شامل می شود که به صورت مراتع مشجر وغیر مشجر هستند .متأسفانه عوامل مختلفی مانند چرای مفرط و تراکم بالای دام، آتشسوزیها در مراتع، بارشهای بیش از حد به شکل سیل و خشکسالی در برخی مناطق و نیز بهرهبرداری مفرط از گیاهان در رویشگاههای اصلی، هر روز شاهد کاهش گیاهان خوشخوراک مرتعی و جایگزین شدن آنها توسط گیاهان مهاجم هستیم.
از طرفی نتایج تحقیقات و بازدیدهای صورت گرفته نشان میدهد که گونههای متعددی از حشرات از بذور گیاهان مرتعی بویژه گونههای علوفهای خوشخوراک تغذیه نموده و مانع از جوانهزنی، تجدید حیات، زادآوری و استقرار این گیاهان در رویشگاههای طبیعی آنها میشوند. لذا جمعآوری و شناسایی این عوامل از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود. در این تحقیق آفات بذر خوار که یکی از عوامل تخریب مراتع هستند به منظور اعمال مدیریت صحیح برای حذف عوامل تخریب وفراهم نمودن زمینه مساعد برای احیا مراتع آسیب دیده مورد مطالعه قرار گرفته اند.
معرفی گونه های گیاهی مورد بررسی خانواده Umbelliferae
گیاهانی یکساله یا چند ساله ،به ندرت بوته ای یا درختچه ای - مانند Pycnocycla در ایران - .بر ها متناوب ، به ندرت تقرباًی متقابل یا فراهم ، معمولاً بدون گوشوارک ، ساده تا چندین بار منقسم ، خار دار یا بدون خار ، یک شانه ای تا چند بار شانه ای ، دمبرگ اغلب رشد کرده وبه شکل غلاف در آمده . گل آذینمعمولاً چترمرکب - هر شعاع اولیه یا دمگل به چترکی منتهی می شود که شعاع ها یا دمگل های آن شعاع های ثانویه نامیده می شوند - یا چتر ساده - دمگل در این حالت شعاع اولیه نامیده میشود.
مثلاًدر - Dorema یا سرسان - مثل Pycnocycla و. - Eryngium برگه وبرگک وجود دارند یا ندارند، ساده ی ا منقسم - شانه ای بری ده - . گل ها روی تخمدان - تخمدان زیرین - ، نر ماده یا یک جنسی - به ندرت گیاه دو پایه ، مانند - Trinia کاسبرگ وجود دارد یا ندارد ، گاهی نامساوی . گلبرگ ها پنج تایی اغلب در انتها دو پاره با نوکی برگشته - خمیده - ، همگی از نظر اندازه مساوی یا بیرونی ها - خارجی ها - بزرگ تر از داخلیها - اصطلاحاً Radiant یا شعاعی گفته می شوند - ،سفید، زرد، زرد متمایل به سبز، آبی کم رنگ ، یا ارغوانی . پرچم ها پنج تایی ، متناوب با گلبرگ ها . تخمدان زیرین ،دو خانه ای ،دو برچه ای ، خامه دو تایی،معمولاً با قاعده بزرگ شده به نام پایک خامه . - Stylopodium -
میوه عموماً خشک ، متشکل از 2 - -1 - برچه به پشت یا به پهلو فشرده یا استوانه ای ناشکوفا که به وسیله صفحه ای پهن یا باریک - - Commissure از یکدیگر جدا شده ، بدون کرک یا کرک دار ، پوشیده از فلس ،زگیل - اندامهای کوچک ورم کرده - ، ریش، یخار. برچه ها معمولاًبه محوری ساده یا منقسم به نام پایک حایل میانی - Carpophor - می چسبندوهنگام رسیدن میوه از یکدیگر جدا می شوند این تیره گیاهی در ایران بسیار وسیع وگسترده است وحدود 114 جنس و420 گونه دارد.[8] خانواده Lamiaceae گیاهانی یک ساله ، یا خشبی ، به ندرت درختچه ای ، اغلب معطر وبدون تیغ ، با ساقه ایغالباً چها ر گوش .برگ ها متقابل یا اغلب به صورت فراهم کنار یکدیگر قرار گرفته ، گاهی نیز گل آذین سنبله .دیگر گل ها ماده ، در این حالت گل ها کوچکتر وکم رنگ تر از بقیه ، مانندجنس های Mentha، Nepeta، . Ziziphora برگه ها آشکارا از برگ قابل تشخیص،برگک احتمالاً در کنار هر گل وجود دارد .
کاسه ی گل شامل کاسبرگ های پیوستهمعمولاً دارای 5 لوب یا دندانه ، سه تا در بالا ، دو تا در پایین - در جنس - Nepeta ، یا به صورت 1و4 یعنی یک دندانه در بالا وچهار تا در پایین Ocimum - - ، یا یک ویک - Scutellaria - ،ویا به شکل تقرباًی منظم . - Stachys - روی کاسه گل رگه هایی به تعداد 20-5 عدد، تعداد رگه ها در جنس های مختلف متفاوت . جام گل نامنظم و پیوسته ،درقاعده به صورت لوله ،در بالا متشکل از دو لب مشخص شامل لب بالایی و لب پایینی،لب بالایی دارای دو بخش ، خمیده یا راست ، یا کم و بیش محدب ، لب پایینی دارای سه بخش،حالات استثنایی نیز در گل ها وجود دارد،مثلا در جنس - - Teucrium لب بالایی تحلیل رفته و تنها لب پایینی پنج قسمتی .در جنس - Ajuge - لب بالایی خیلی کوچک و نامشخص که ممکن است لب پایینی تقریبا منظم و دارای چهار قسمت باشد.
پرچم های متصل به جام گل و چهارتایی، دو به دو مساوی یا دوتای آن ها تحلیل رفته و عقیم که در این حالت آن ها را - Staminod - می نامند ،طول دو پرچم بالایی معمولا با دو پرچم پایینی متفاوت ، که به وسیله ی رابطی بلند به یکدیگر متصل می شوند.تخمدان فوقانی،دارای دو برچه دو خانه ای،هر خانه دارای یک تخمک.کلاله از قاعده برچه ها خارج می شود - بن تخمدانی، - Gynobasicیا به ندرت از قسمت بالایی برچه ها خارج شونده - مثل جنس - Ajugaمیوه چهار فندوقه ای..[8] این تیره در حدود 220 جنس و3500 گونه گیاه دارد .[5]
