بخشی از مقاله
چکیده
اضطراب امتحان عامل ضعف سیستم ایمنی بدن،بازدارنده پیشرفت تحصیلی،کاهش کارامدی تحصیلی وتحمیل هزینه های زیاد بر جوامع است
در این پژوهش به بررسی عوامل تاثیر گذار بر راهبرد اضطراب امتحان پرداخته شده است .روش این پژوهش کتابخانه ای می باشد در این پژوهش تعاریفی چند از اضطراب امتحان مطرح شده است .در بخش بعدی مدل های اضطراب امتحان وآسیب شناسی آن بررسی می شود ودر نهایت عوامل فردی وشخصی،اموزشگاهی وخانوادگی تاثیر گذار بر راهبرد اضطراب امتحان بررسی شده است.
-1 مقدمه
زیر مقیاس عاطفی تئوری راهبردهای انگیزش برای یادگیری، اضطراب امتحان است. ساراسون - 1975 - اضطراب امتحان را به این صورت تعریف میکند که نوعی اشتغال ذهنی که با خودآگاهی، خودتردیدی و خودتحقیری مشخص میشود. این فعالیتهای شناختی هم برای رفتار آشکار و هم بر واکنشهای فیزیولوژیکی تأثیر میگذارند و به ضورت واسطهای بین تجربه و رفتار عمل میکنند
این اشتغال ذهنی توجه فرد را به خود جلب میکند و در عملکرد آن از طریق کاهش توجه نسبت به فرآیندهای مرتبط بایک تکلیف اختلال ایجاد مینماید. برخی از محققان بر این عقیده هستند که اضطراب امتحان افراد را برای مطالعه بهتر مهیا میسازد - هلمز، - 2001 و وجود اضطراب در حد اعتدال، پاسخی سازش یافته تلقی میشود و میتواند تإثیر مثبتی بر فرآیند تحصیلی و عملکرد افراد داشته باشد. در مقابل برخی دیگر بر این باورند که کاهش اضطراب موجب بهبودی عملکرد افراد میگردد
لیبرت و موریس 1967 - ؛ به نقل از بیابانگرد، - 1378 اضطراب امتحان را مرکب از دو مؤلفه نگرانی و هیجان پذیری میدانند. مؤلفه نگرانی به صورت دلواپسی ذهنی در مورد عملکرد تعریف میشود و شامل دلواپسی شناختی زیاد درباره عملکرد، پیامدهای شکست ناشی از امتحان، افکار مربوط به بعد امتحان دادن، ارزیابی توانایی خود در مقایسه با دیگران و انتظارات منفی از عملکرد میشود. هیجان پذیری جنبه برانگیختگی غیر ارادی اضطراب است و به واکنشهای عصبی خودمختار و فیزیولوژیکی مانند تپش قلب، آشفتگی معده، سردرد و عصبانیت اشاره میکند
محققانی همچون پالمن و کنلی - 1984 - معتقدند که اضطراب امتحان سبب تضعیف مهارتهای مطالعه گردیده و فراشناخت افراد را دچار اختلال نموده و بر عملکرد تحصیلی تأثیر منفی دارد - به نقل از ابوالقاسمی و همکاران، - 1388 افراد دارای اضطراب امتحانی بالا، بیشتر درگیری افکاری هستند که بر عملکرد آسبی میرساند و کمتر از افکار و راهبردهای استفاده میکنند که عملرد را بهبود میبخشد
اتنز - 1991 - معتقد است که اضطراب امتحان به چهار دلیل عملکرد تحصیلی افراد را مختل میسازد: اختلال در فعالیتهای ذهنی، بیقراری روانشناختی، اختلال توجه و رفتارهای نامناسب.ابوالقاسمی و همکاران - 1388 - نشان دادهان که بین اضطراب امتحان و باورهای فراشناختی معیوب و مختل رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. وقتی از »اضطراب« در محیطهای آموزسی یاد میشود نتایج و پیامدهای کاملا روشنی بر تعلیم و تربیت و یادگیری دارد. به عناون مثال اضطراب یکی از مهمترین متغییرهای انگیزشی و شناختی است که پیشرفت تحصیلی، یادگیری و عملکرد و نیز توجه و تمرکز و باز یابی اطلاعات یادگیرندگان را به طور قابل ملاحظهای تحت تاثیر قرار میدهد
از جمله انواع شناخته شده اضطراب در حیطه تعلیم و تربیت که در سه دهه اخیر پژوهشهایی را به خود اختصاص دادهاند، میتوان به اضطراب ریاضی، اضطرراب رایانه، اضطراب آمار، اضطراب کتابخانهای و »اضطراب امتحان« اشاره کرد. اکثر پژوهشگران این نوع از اضطرابهای ذکر شده را به عنوان »اضطراب موقعیت« ذکر میکنند - وانگ و اسنروشینگ، 2009؛ اونویوبازی، 1997؛ به نقل از محمدی نسب، » . - 1392 اضطراب موقعیت« اشاره به تجارب ناپایدار و موقت تنیدگی، هراس و برانگیختگی شدید دستگاه عصبی خودمختار در یک بافت و شرایط ویژه دارد
قدمت این موضوع به اندازه قدمت آزمونهایی است که برای ارزیابی عملکرد تحصیلی ساخته شده است. بررسی اضطراب امتحان به طور جدی با پژوهشهای ساراسون ومندلر - 1952 - اغاز شد که از پژوهشگران نام آور در زمینه اضطراب و یادگیری به حساب میآیند. انان معتقدند که موقعیت امتحان دو نوع سائق را فرا میخواند:
- 1 سائق مربوط به تکلیف که به بروز رفتارهایی برای انجام تکلیف برمیگردد.
- 2سائقهای اضطراب آموخته شده که خود دو رفتار ناهمساز را ایجاد میکند، نوع اول سائقهای کوشش مربوط به تکلیف است که افراد بر اساس آن میتوانند امتحان را به پایان برسانند و به این طریق اضطراب خود را کاهش دهند. ن.ع دیگر سائقها، پاسخها و رفتارهای نامربوط به تکلیف است که با احساسات و هیجاناتی از قبیل درماندگی، واکنش جسمانی شدید، تنبیه و توبیخ، اطمینان که تلاشهای ضمنی برای رهایی از موقعیت امتحان مشخص میشود..
پژوهشها نشان داده است که برخی از دانش اموزان در طول ترم تسلط کافی بر مطالب را بدست میآورند اما به علت اضطراب در هنگام ارزیابی موفقیت جندانی نشان نمیدهند. همانطور که گفته شد این مورد درواقع یکی از اضطرابهای موقعیتی است که در تمات طبقات اجتماعی - اقتصادی دیده میشود و با عملکرد تحصیلی دانش آموزان در مراکز آموزشی رابطه تنگاتنگی دارد - روست و اسچمر، 2001؛ به نقل از محمدی نسب، . - 1392 بنابراین سلامت روانی دانش آموزان را تهدید میکند و بر کارآمدی، شکوفایی استعداد، شکل گیری شخصیت و هویت اجتماعی آنها تاثیر سو میگذارد
نورزاد قراملکی، میرنسب، غباری بناب، هاشمی . - 1391 - در مطالعهای با عنوان رابطه مولفههای اسناد دینی با اضطراب امتحان دانشجویان دانشگاه تبریز به بررسی ارتباط این مولفهها پرداختهاند در این پژوهش، نتایج بدست آمده از تحلیل آماری مؤید این مطلب بود که ارتباط مثبتی بین اسنادهای دینی و اضطراب امتحان دانشجویان موجود میباشد؛ چرا که افراد مضطرب از لحاظ اسناد دینی در سطح بالاتری قرار داشتهاند.
به زعم پژوهشگران این یافته مبیّن آن است که اسنادهای دینی بیشتر در موقعیتهای استرسزا فرا خوانده میشوند. افزون بر آن، یافتههای دیگر پژوهش نشان داده است که تفاوت معناداری بین دانشجویان دختر و پسر در مورد اضطراب امتحان و مولفههاش شناختی و هیجانی آن وجود داشته است. دختران در مقایسه با پسران در تمام حیطههای اضطراب امتحان نمره بالاتری داشتهاند. همچنین مقایسه دانشجویان دختر و پسر در زمینه اسنادهاس دینی نشان داده است که در موقعیتهای تنیدگیزا، داتشجویان دختر از این اسنادها به میزان بیشتری استفاده کردهاند
درتاج، موسوی و رضایی، . - 1392 - در مطالعهای با عنوان بررسی میزان اضطراب امتحان و عوامل مرتبط با آن در بین دانشجویان جدید الورود دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان به بررسی رابطه سطح اضطراب با جنسیت دانشجویان و رابطه سطح اضطراب با شغل والدین پرداختهاند در این مطالعه به منظور مقایسه نمره اضطراب امتحان در دو گروه مجرد و متأهل، میانه نمرات دو گروه توسط آزمون من ویتنی بررسی شده است که تفاوت معناداری بدست نیامده است.
همچنین با استفاده از آزمون با استفاده از آزمون کای اسکوئر بین سطوح اضطراب امتحان این دانشجویان نیز رابطهای مشاهده نشده است - . - p=0/167 میانه سطح اضطراب امتحان در دانشجویانی که والدین آنها کارمند یا دارای شغل آزاد بودند نیز با استفاده آزمون من ویتنی بررسی شده است که تفاوت معناداری را نشان نداد بین سطوح اضطراب پاسخگویان و شغل والدین نیز تفاوت معناداری را نشان نداده است. سطح تحصیلات پدر و مادر شرکت کنندگان نیز با سطح اضطرابی افراد رابطهای ندارد. بین متغییر سن و سطح اضطراب امتحان پاسخگویان بر اساس ضریب همبستگی اسپیرمن؛ رابطه مثبت و معناداری وجود دارد
قدمی - . - 1392 در پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطه کمال گرایی با اضطراب امتحان دانش آموزان به تعیین این نوع از روابط با بررسی این فرضیه پرداخت که بین ابعادکمال گرایی - خویشتن مدار، دیگر مدار و جامعه مدار - با اضطراب امتحان رابطه وجود دارد یافتههای پژوهش نشان داد که از روی نمرات کمالگرایی میتوان میزان اضطراب امتحان دانش آموزان را پیش بینی کرد. قدرت پیش بینی کمال گرایی جامعه مدار بیشتر از کمال گرایی دیگرمدار و خویشتنمدار است. به عبارت دیگر بین کما لگرایی جامعه مدار، دیگرمدار و خویشتنمدار با اضطراب امتحان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد
بنابراین اضطراب امتحان به عنوان یک مفهوم و سازه علمی که به مجموعهای از سازههای ادراکی، فیزیولوزیکی و رفتاری اطلاق میشود که با نگرانی درباره پیامدهای منفی یا شکست احتمالی از امتحان یا موقعیتهای ارزیابی کننده مشابه همراه است - سیبر، 1985؛ به نقل از ارجن، . - 2003این پژوهش هم به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که عوامل تاثیر گذار بر راهبرد اضطراب امتحان کدامند می باشد.
