بخشی از مقاله
بیان مساله:
اضطراب حالتی ناخوشایند است که اگر از حد مجاز بیشتر شود افراد قادر نیستند فعالیتهای روزمره خود را انجام دهند. شایان به ذکر است که برخی از اضطرابها را میتوان بهنجار تلقی کرد. مانند اضطرابهایی که بر فرایند رشد و تحول انسان تاثیر مثبت دارند و باعث انگیزش میشوند. در مقابل برخی از اضطرابها جنبه مرضی و نا بهنجار دارند مانند اضطراب امتحان که افت عملکرد تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان در زمان تحصیل میگردد.
هدف مطالعه: هدف از انجام پژوهش حاضر آموزش راهبردهای شناختی - رفتاری به منظور کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان پسر در دوره دبیرستان میباشد.
روش تحقیق: پژوهش حاضر نیمه تجربی و طرح پژوهش پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل میباشد. جامعه پژوهش کلیه دانش آموزان پسر دبیرستانهای کرمانشاه میباشد. و به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای یک دبیرستان انتخاب گردید و به صورت تصادفی دو کلاس به عنوان نمونه انتخاب شد و به دو گروه مساوی 25 نفری N=25 - آزمایش و N= 25کنترل - تقسیم گردید.
شرکت کنندگان پرسشنامه اضطراب امتحان ساراسون - 1978 - را تکمیل کردند سپس برای گروه آزمایش به مدت 6 جلسه یک ساعتی آموزش راهبردهای شناختی - رفتاری جهت کاهش اضطراب امتحان به اجرا درآمد. بعد از اعمال مداخله برای گروه آزمایش، هر دو گروه مورد آزمون مجدد قرار گرفتند. داده های پژوهش با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی شامل - میانگین و انحراف استاندارد - و آمار استنباطی تحلیل کو واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان داد که در پس آزمون، بین دو گروه کنترل و آزمایش تفاوت معنادار است. یعنی آموزش راهبردهای شناختی - رفتاری برای گروه آزمایش موجب کاهش معنادار اضطرب امتحان شد.
نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، میتوان نتیجه گرفت که آموزش راهبردهای شناختی - رفتاری به عنوان یک عامل جلوگیری کننده از اضطراب دانش آموزان در مدارس مفید میباشد.
مقدمه :
اضطراب جزء لاینفک زندگی انسان است، اما همین امر می تواند تیغ دو لبه سازش یافتگی یا سازش نا یافتگی آدمی تلقی شود. از یک سو آن را موهبت می دانیم و از سوی دیگر رنج زایی آن را تأیید می کنیم .
با آنکه بدون اضطراب نمی توان زندگی انسان را تصور کرد، اما کوشش های متعددی هم برای درمان اضطراب به عمل آمده است - لیندزی و پاول، 1378؛ کراز1، 1381؛ سادوک2، 1380 و ساپ3 ، . - 1996 زندگی برون رحمی آدمی ، براساس جدایی از وابستگی ، با اضطراب شکل می گیرد و پس گونه های مختلف در برهای زندگی بروز می کند.
اضطراب به منزله بخشی از زندگی کودکان و نوجوانان، یکی از مولفه های ساختار شخصیت است. بدین خاطر بخشی از اضطرابها را می توان به هنجار تلقی کرد. اما اضطراب مرضی، به منزله منبع شکست و سازش نا یافتگی تلقی می شود که طیفی از اختلالهای شناختی و بدنی تا ترس های غیر موجه و وحشت زدگی را در بر می گیرد
هنگامی که به موقعیت های ویژه ای چون ارزشیابی کار آمدی افراد می اندیشیم، شاهد اضطراب در جلوه ای خاص هستیم. اغلب افراد بیش و کم در این تجربه سهیم هستند . اگر نخواهیم زندگی را مملو از موقعیت های ارزشیابی تلقی کنیم این امر امروزه تحت عنوان اضطراب امتحان - test anxiety - تلقی می شود که پدیده ای شایع محسوب می شود و دانش پژوهان را در برابر چالش آموزشی مهمی قرار می دهد
گرچه اضطراب امتحان امر تازه ای نیست، اما سابقه انجام پژوهش های تجربی و میدانی در این مورد به چند دهه اخیر باز می گردد . هیل4 اشاره دارد که براساس برآورد پژوهشگران سالانه حدود 10 میلیون دانش آموز در سطح دبیرستان و 15 از دانشجویان دانشگاههای امریکا اضطراب امتحان را تجربه می کنند و به نظر می رسد که آزمودنی های بزرگتر به اضطراب بیشتری دچار هستند
براساس برآورد برخی از پژوهشگران - الینا - جورنت5 ، 2007 ارجن،2003؛ به نقل از به پژوه، . - 1388 میزان شیوع اضطراب امتحان در دانش آموزان و دانشجویان از 10 تا 30 گزارش شده است. برای درمان اضطراب امتحان روش های متفاوتی پیشنهاد گردیده است یکی از این شیوه های درمانی آموزش راهبرد های شناختی - رفتاری به دانش آموزان می باشد.
با این وجود دودین1، - 2008 - براین باور است که برای کاهش اضطراب امتحان، استفاده از روش شناخت درمانی به تنهایی کافی نیست، بلکه به طور همزمان لازم است راهبردهای تست زنی و روشهای درس خواندن به منظور رشد عملکرد تحصیلی دانش آموزان و کاهش اضطراب امتحان آنان نیز آموزش داده شود. بررسی پژوهشهای مربوط نشان می دهد که در ایران پژوهشهای اندکی در مورد تاثیر راهبرد های گوناگون بر کاهش اضطراب امتحان انجام گرفته است. از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش راهبردهای شناختی- رفتاری بر کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان پسر دبیرستانهای کرمانشاه می باشد.
روش:
پژوهش حاضر نیمه تجربی و طرح پژوهش پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل می باشد. جامعه پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دبیرستانهای پسرانه کرمانشاه هستند که در سال تحصیلی 88-89 مشغول به تحصیل بودند و به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای یک دبیرستان انتخاب گردید و به صورت تصادفی دو کلاس به عنوان نمونه انتخاب شدند. سپس به صورت جایگزینی تصادفی در دو گروه 25 نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند. شرکت کنندگان به پرسشنامه اضطراب امتحان ساراسون - 1978 - پاسخ دادند سپس گروه آزمایش به مدت 6 جلسه یک ساعتی مورد آموزش راهبردهای شناختی- رفتاری جهت کاهش اضطراب امتحان قرار گرفت.
ابزار: پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش مقیاس اضطراب امتحان ساراسون - 1978 - می باشد. این پرسشنامه شامل 37 ماده می باشد که آمادگی شخص جهت اندیشیدن یا عمل کردن در جهتی که با صرف انرژی در راه انجام دادن تکالیف منافات دارد را می سنجد.
ضریب اعتبار2 این پرسشنامه از طریق دونیمه کردن 0/99 واز راه بازآزمایی با فاصله زمانی شش هفته 0/82 می باشد. برخی از شواهد روایی3 پرسشنامه نشان داده است آزمودنیهایی که در این پرسشنامه نمره بالایی گرفته اند در آزمونهای هوش نمره پایینی بدست آورده اند و برعکس - شریفی، . - 1376 در پژوهش حاضر دانش آموزانی که نمره اضطراب امتحان آنان بین 15 تا 37 بود به عنوان دانش آموزان با اضطراب امتحان بالا شناسایی می شدند.
