بخشی از مقاله
چکیده
کیفیت زندگی مفهومی است که در سال های اخیر توسط سازمان بهداشت جهانی، جایگزین سلامتی شده و با در نظر گرفتن ابعاد مختلف زندگی انسان، به بهداشت و سلامت جسمی و روانی او به رویکرد جامع تری اشاره می کند. لذا، کیفیت زندگی در مدرسه بعنوان مؤلفه ای که در دهه اخیر بدلیل نقش اثربخشی که در زندگی دانش آموزان داشته است اهمیت بسزایی یافته است، و بعنوان سطحی از کیفیت ابعاد مختلف مرتبط با زندگی در مدرسه بررسی می گردد.
در این پژوهش سعی بر بررسی عوامل موثر بر کیفیت زندگی در مدرسه بوده، از این رو پرسشنامه ای استاندارد در میان 50 دانش آموز پسر پایه سوم دبیرستان از مدارس مجری که به عنوان گروه آزمایش و به صورت تصادفی انتخاب شدند، توزیع گردید. نتایج نشان می دهد، مهمترین عوامل در کیفیت زندگی در مدرسه به ترتیب انسجام اجتماعی، پیشرفت، فرصت، ماجراجویی، رضایت عمومی، برقراری ارتباط با معلم و احساسات منفی می باشند.
مقدمه
طبق معیارها جهانی، سلامتی تنها جنبه های جسمانی را دربرنمی گیرد، بگونه ای که سازمان جهانی بهداشت، سلامتی را حالتی که در آن فرد از نظر روانی، عاطفی و اجتماعی کاملأ سالم است و در او نشانه ای از بیماری مشاهده نمی شود، تعریف نموده است. بنابراین در ارزیابی سلامتی، نباید صرفأ به شاخص های سنتی سلامتی یعنی نرخ مرگ و میر و ابتلای بیماری توجه نمود، بلکه باید ادارکی که افراد از کیفیت زندگیشان دارند را نیز مورد توجه قرار داد. - - Compos ,2002 کیفیت زندگی از مهم ترین مؤلفه های مفهوم کلی بهداشت محسوب می شود. - - Park ,2002 از این جهت برای تعیین نیازهای حیطه سلامت و ارتقای سطح سلامتی افراد، کیفیت زندگی آنها را مورد بررسی قرار می دهند.
- سلطانی و همکاران، - 1389 هم چنین در دهه اخیر ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی حیطه های مختلف از جمله خدمات پزشکی، خدمات روانی اجتماعی، خدمات آموزشی و کار درمانگران متداول شده است. آگاهی از اهمیت ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی افراد در بافت ها و حیطه های گوناگون خبر از تغییر جهتی می دهد که مسیر آن از رهیافت صرفأ طبی و پزشکی به رهیافت نوین زیستی، روانی اجتماعی است. - سلطانی و همکاران، - 1389
کیفیت زندگی در مدرسه عبارتی از بهزیستی و رضایت کلی دانش آموزان از جنبه تجارت منفی و مثبتی که ریشه در فعالیت های درون مدرسه ای آنها دارد، این تجارب مثبت و منفی که شکل دهنده ادراک کلی دانش آموز از میزان رفاه و بهزیستی و رضایت کلی وی از زندگی درون مدرسه می باشد. حاصل مشارکت و درگیر شدن او در فعالیت های مدرسه می باشد و بیانگر سطح رضایت دانش آموزان از زندگی روزانه خود در مدرسه می باشد.
سازمان بهداشت جهانی بدلیل اهمیت کیفیت زندگی کودکان و نوجوانان در مدرسه اخیرأ نیاز کشور ها به ارتقا و بهبود با رفتار مدرسه و افزایش بهداشت دانش آموزان را در قالب کیفیت زندگی در مدرسه مطرح ساخته است. - سلطانی و همکاران، - 92-729 ' 9 UD' 2008:1389 هم چنین کیفیت زندگی یک مفهوم خیلی مهم براساس تعدیل نمودن نقش در سلامت روانی در سال های اخیر داشته است. از آنجایی که دانش آموزان مدیران آینده هستند، بررسی کیفیت زندگی در میان آنها بسیار مهم است. - - Soltani and others,2010
از این رو در این پژوهش به بررسی وضعیت کیفیت زندگی در مدرسه در سطح دانش آموزان متوسطه در استان تهران می پردازیم. روش تحقیق کیفیت زندگی در مدرسه بعنوان یک شاخص رفاه و آسایش دانش آموزان استفاده شده است - اندرسون، - 1982 و بعنوان یک احساس کلی از آسایش، ناشی از مشارکت دانش آموزان در زندگی در مدرسه و تعهد آنان در محیط مدرسه می تواند تعریف شود. در این زمان برخی از نظریه های اساسی تئوریکی به مفهوم سازی Q.S.L توسعه یافته اند. - - Karatzias.,2001 کیفیت زندگیدر مدرسه در برگیرنده پنج بُعد می باشد که عبارتند از:
فرصت: باورهای دانش آموز درباره آینده سازی و مهیا کنندگی دانش آموز برای آینده. - سلطانی و همکاران، :1389 سلطانی و همکاران، - 2012
ماجراجویی و پیشرفت: احساس اطمینان دانش آموز از توانمندی هایش برای موفقیت در مدرسه و احساس انگیزش درونی وی در یادگیری مطالب درسی و لذت بردن از یادگیری. - سلطانی و همکاران، :1389 سلطانی و همکاران، - 2012 رضایت عمومی: احساسات کلی دانش آموز از شادکامی، آسایش، بهزیستی و رفاه در مدرسه. - سلطانی و همکاران، :1389 سلطانی و همکاران، - 2012
عواطف منفی: احساسات منفی کلی دانش آموز در ارتباط با مدرسه. - سلطانی و همکاران، :1389 سلطانی و همکاران، - 2012 و انسجام اجتماعی:احساس تعلق و احساس خود ارزشی و توانایی دانش آموز در وارد شدن به گروه دوستان و برقراری رابطه آنها و همچنین احساس شایستگی و کفایت در برقراری رابطه با معلم و همسالان. - سلطانی و همکاران، :1389 سلطانی و همکاران، - 2012 با توجه به این که دانش آموزان نسبت بسیار بالایی از زمان زندگی خود را در مدرسه صرف می کنند و همچنین در آینده عهده دار مدیریت عرصه های مختلف جامعه خواهند بود، بنابراین ارزیابی کیفیت زندگی آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. - سلطانی و همکاران، - 2012
لذا در این پژوهش از شیوه رایج ارزیابی، پرسشنامه استفاده شده است. پژوهش مورد نظر توصیفی-پیمایشی بوده و جامعه آماری آن دانش آموزان پسر پایه سوم متوسطه در دبیرستان اسدآبادی در سطح استان تهران در سال 1394-1393 می باشد. از جامعه آماری فوق تعداد در این پژوهش به منظور اولویتبندی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در مدسه پرسشنامه استانداردی در نظر گرفته شده است، که هفت عامل از طریق 39 سؤال مورد سنجش قرار گرفت. جامعه برآوردی 50 نفر بوده که از این تعداد، پرسشنامه به روش نمونهگیری تصادفی دردسترس طبق جدول مورگان میان 44 نفر توزیع گردد. این درحالی است که از این تعداد پرسشنامه توزیع شده، تنها 30 نفر پاسخ گو بودند، یعنی بیش از 68 درصد پاسخ دادند.
پرسشنامه کیفیت زندگی در مدرسه اولین بار توسط ویلیامز و باتن 1981 به منظور سنجش رفا و بهزیستی دانش آموزان دوره راهنمایی ساخته شد. بعدها چندین پرسشگر تغییراتی در این پرسشنامه ایجاد نمودند ازجمله آینلی - - 1999، آینلی و همکاران - - 1984، اینلی و بروک - 1992 - ، فلین - 1993 - و اخیرترین بررسی اندرسون و بروک - - 2000 می باشد. در مطالعه حاضر پرسشنامه کیفیت زندگی در مدرسه اندرسون و بروک - - 2000 استفاده شده است.
این پرسشنامه از 39 گویه و در طیف چهار نقطه ای لیکرت تحت عنوان - 1کاملأ مخالفم - تا 4 - کاملأ موافقم - و شامل خرده سوالات مقیاس رضایت عمومی سوالات - 33-21-17-11-8-1 - ، عواطف منفی سوالات - 37-28-18-14-5 - ، رابطه با معلم سوالات - - 38-34-22-19-2، فرصت سوالات - - 39-31-25-15-12-9، پیشرفت سوالات - - 26-16-7-4، ماجراجویی سوالات - - 32-27-23-13-10 و انسجام اجتماعی سوالات - - 36-35-30-29-24-20-6-3 می باشد.
جهت پاسخ به سؤال تحقیق که عبارت میباشد از:
- مهمترین عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در مدرسه کدامند؟ و در جهت بررسی فرضیه تحقیق که عبارت میباشد از:
- بین اولویتبندی مؤلفههای مختلف شاخص کیفیت زندگی در مدرسه اختلاف معناداری وجود دارد، اقدام به تحلیل دادههای استخراجی از پرسشنامههای دریافتی نمودیم. همانطور که اشاره شد پیشینه پژوهش نشان داد که مهمترین عوامل شناسایی شده شامل عاملهای هفتگانه زیر میباشند: فرصت، ماجراجویی ، پیشرفت، رضایت عمومی، عواطف منفی، انسجام اجتماعی، برقراری رابطه با معلم به منظور بررسی روایی و پایایی این پرسشنامه استاندارد آزمون الفای کرونباخ برآورد گردیده.
