بخشی از مقاله
چکیده
جزیره قشم به موازات سواحل جنوبی ایران در تنگه هرمز و در آب های خلیج فارس قرار دارد. قشم به عنوان بزرگترین جزیره ایران از نظر تقسیمات سیاسی قشم در استان هرمزگان قرار دارد.این پژوهش از نوع کاربردی میباشد و برای تجزیهوتحلیل اطلاعات و دادهها از روش توصیفی-تحلیلی و استفاده شده است و بر اساس نتایج بدست آمده که حاصل ارزیابی ارزشها و معیارهای ژئوتوریسم میباشد، تحلیل نهایی صورت گرفته است.
در تحقیق حاضر بعد از شناسایی ژئوسایت های منطقه اقدام به ارزش گذاری آن ها شده است. نتایج حاصل از ارزیابی به هر دو روش کوبالیکوا و کامنسکو بیانگر ارزش بالای تنگه چاه کوه، دره تندیس ها و دره ستاره ها جهت اهداف ژئوتوریستی است.
مقدمه
گردشگری با ویژگیهای توسعه مدارانه خود نقش مهمی در اقتصاد کشورهای جهان ایفا مینماید. گردشگری در هر کشوری نیازمند استراتژی مناسب و برنامهریزی مدیریتی مؤثر است - موناواری1 و فریدونی، . - 2008 کشورها با درک این امر مهم، در حال فراهم نمودن امکانات و تجهیزات مناسب بهمنظور جذب گردشگر میباشند. گردشگری در دهه اخیر پا را فراتر گذاشته و وارد عرصههای بسیار جدی و جدیدتری همچون بهکارگیری و بهرهمندی از تواناییهای ژئوتوریسم شده است
ژئوموفوسایتها از مفاهیم جدیدی هستند که با تأکید بر تعیین مکانهای ویژه وارد ادبیات گردشگری شدهاند - للنیکس2، . - 2009 خصوصیات، قدمت تاریخی و تاریخچه زمینشناسی هر منطقه ناشی از حوادث و فرایندهایی است که آن را شکل دادهاند - وارتیتی3، - 415 : 2008 به همین دلیل هدف از طرح چنین مفاهیمی، شناسایی لندفرمهایی است که داری جایگاه و اهمیت ویژه در توصیف و درک تاریخ سطح زمین هستند - زوروس4، - 169 : 2007 لذا بر مجموعهای از ویژگیهای جغرافیایی، زمینشناسی و زمینباستانی تأکید دارد - هگی5، - 257 : 2009 همچنین از ارزشهای علمی، اکولوژیکی، فرهنگی و اقتصادی بهصورت توأم برخوردارند و بهمنظور ادراک و بهره-برداری گردشگری انسان مورد بهرهبرداری قرار میگیرند
به همین دلیل این آثار برای متخصصان ژئوتوریسم و جغرافیدانان به لحاظ ارزش علمی و زیبایی مؤثر میباشد . بر این اساس میتوان گفت که ژئوتوریسم، شکل ویژهای از صنعت گردشگری است که در آن ژئوسایتها در مرکز توجه گردشگران قرار میگیرد
با توجه به موارد مذکور در تحقیق حاضر سعی برآن شده است تا توانمندیهای ژئوتوریستی جزیره قشم مورد ارزیابی قرار گیرد و سپس سایت مستعد مشخص شود. در واقع تحقیق حاضر با هدف آشنایی هرچه بیشتر قابلیتهای این ژئوسایت و همچنین بررسی مسائل و مشکلات ژئوتوریستی منطقه به منظور توجه در برنامهریزیهای مربوط صنعت گردشگری میباشد که میتوانند از نظر اقتصادی بر روی مناطق دارای ژئوسایت تاثیر به سزایی داشته باشند.
منطقه مورد مطالعه: جزیره قشم به موازات سواحل جنوبی ایران در تنگه هرمز و در آبهای خلیج فارس قرار دارد. قشم به عنوان بزرگترین جزیره ایران از نظر تقسیمات سیاسی قشم در استان هرمزگان قرار دارد. جزیزه های کوچکتری هرمز، هنگام و لارک در اطراف قشم قرار دارند. ارتفاع قشم بین صفر تا 383 قرار دارد. از نظر آب و هوایی در منطقه گرم و خشک قرار دارد و دارای رطوبت نسبی بالایی است. در شکل 1 موقعیت جزیره قشم نشان داده شده است.
شکل :1 نقشه موقعیت منطقه مورد مطالعه
مواد و روشها
این پژوهش از نوع کاربردی میباشد و برای تجزیهوتحلیل اطلاعات و دادهها از روش توصیفی- تحلیلی و استفاده شده است و بر اساس نتایج بدست آمده که حاصل ارزیابی ارزشها و معیارهای ژئوتوریسم میباشد، تحلیل نهایی صورت گرفته است. برای گردآوری اطلاعات از روش پیمایشی و بازدیدها و مطالعات میدانی و همچنین مطالعات کتابخانهای و اسنادی استفاده شده است. ترکیب اطلاعات کتابخانهای و میدانی، تعیینکننده ارزش کلی ژئوسایتهای منطقه خواهد بود.
در این پژوهش از دو روش کوبالیکوا و کامنسکو استفاده شده است. استفاده از این دو روش به این دلیل صورت گرفته است که در روش کوبالیکوا بیشتر بر ویژگیهای علمی تأکید دارد و در روش کامنسکو با بهرهگیری از چند روش ژئوسایتها مورد ارزیابی قرار میگیرد و بیشتر بر شاخصهای مدیریتی، زیبایی و ... تأکیددارند. همچنین استفاده از دو روش مذکور میتواند تفاوتهای نتایج دو روش و ضعفها و قوتها را مشخص نماید و چه بسا تعین کننده روش ارزیابی مناسب برای آینده ژئوتوریسم منطقه باشد.
بحث و نتایج
در تحقیق حاضر بعد از شناسایی ژئوسایتهای منطقه اقدام به ارزشگذاری آنها شده است. نتایج حاصل از ارزیابی به هر دو روش کوبالیکوا و کامنسکو بیانگر ارزش بالای تنگه چاهکوه، دره تندیسها و دره ستارهها جهت اهداف ژئوتوریستی است. مقایسه نتایج هر دو روش بیانگر این است که دره چاهکوه در هر دو روش داری بالاترین امتیاز است. روش کوبالیکوا بیشتر بر جنبههای علمی و روش کامنسکو بیشتر بر ویژگیهای ظاهری و زیبایی تأکید دارد، به همین دلیل رتبه ژئوسایتها در ارزیابی نهایی در هر دو روش یکسان نیست بهطوریکه اکثر ژئوسایتها در یکی از روشها رتبه بالاتر و در دیگر روش رتبه پایینتری دارند.
دره ستارهها به دلیل اینکه از نظر ویژگیها فرهنگی دارای امتیاز بالایی است در روش کوبالیکوا در رده دوم قرار دارد ولی با توجه به اینکه در روش کامنسکو بیشتر بر ویژگیهای زیبایی تاکید میشود در رده چهار قرار دارد. دره تندیسها در روش کوبالیکوا در رده هشتم قرار دارد و در روش کامنسکو به دلیل اینکه از نظر پارامترهای مورد نظر امتیاز بالایی دارد، در رده دوم قرار دارد. در ادامه به منظور مقایسه کلی دو روش، ژئوسایتهای مورد مطالعه از نظر درصد امتیاز کسب شده در هر روش باهم مقایسه شدهاند
روش ارزیابی به این صورت انجام گرفته است که هر ژئوسایت از 100 درصد امتیاز ممکن چند درصد را کسب کرده است که مطابق جدول مربوطه تنگه چاهکوه در مجموعه دو روش با 80/5 درصد امتیاز بالاترین ارزش را دارد. بعد از تنگه چاه کوه، دره ستاره با 76/05 و غار خربس با 69/9 درصد امتیاز از مجموع امتیازات موجود در ردههای بعدی قرار دارند. در شکل 2 نمایی از ژئوسایتهای منطقه نشان داده شده است.
جدول :1 میانگین درصد ارزش ژئوسایتهای منطقه
