بخشی از مقاله
قابلیت های اکوتوریستی و ژئوتوریستی ژئوپارک قشم در توسعه پایدار گردشگری
چکیده :
ژئوتوریسم به معنای توریسم جغرافیایی است که به طور ضمنی بر ویژگی های زمین شناسی و ژئومورفولوژیکی به عنوان بستر کلیه فعالیت های انسانی و خصیصه های جغرافیایی تاکید دارد.
با این حال ویژگی های فرهنگی و باستان شناسی و دیگر جاذبه های گردشگری را نیز از نظر درونی دارد. ( ثروتی، محمد رضا ، کزازی ، الهام ).
جزیره قشم بزرگترین جزیره غیر مستقل جهان است که با دارا بودن قابلیت های بسیار قابل توجه ، توانایی آن را دارد که به یکی از کانون های مهم گردشگری تبدیل شود . از قابلیت های این جزیره برای گردشگری ، اکو توریسم و در کنار آن ژئوتوریسم است که می تواند علاوه بر طبیعت گردان داخلی ، زمینه ساز جذب گردشگران خارجی باشد . در پی اهداف جذب گردشگر در جزیره قشم در چند سال اخیر کارهای اساسی صورت گرفته که مهمترین آن طرح احداث ژئوپارک قشم جهت توسعه ژئوتوریسم است.(زیاری ، کرامت ا... ، رستم گورانی ، ابراهیم ،ببرانوند زاده ،(1386
ژئوپارک میراث به جای مانده ازفعالیت های طبیعی و بشری در کره خاکی است . در این میان هر کشوری که از تاریخ کهن و ژیچیدگی های زمین شناختی بیشتری برخوردار باشد ، پتانسیل مناسبی را در توسعه این صنعت به همراه خواهد داشت . (
.(KPMG . 2002
در این تحقیق سعی بر آن شده است که جاذبه های ژئوتوریستی جزیره قشم بررسی شود و تاثیر این قابلیت در توسعه گردشگری جزیره قشم مورد بحث و توجه قرار گیرد و بدین منظور نوشتار حاضر با استفاده از روش پیمایشی و مطالعات میدانی ، نقاط قوت ، ضعف ، فرصت ها و تهدیدها را بر اساس الگوی SWOT مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد و در نهایت به ارائه راهبردهایی در جهت توسعه گردشگری جزیره قشم و در نهایت توسعه پایدار منطقه می پردازد.
واژه های کلیدی : ژئوتوریسم ، اکوتوریسم ، جاذبه های طبیعی ، توسعه پایدار ، جزیره قشم ، الگوی . SWOT
مقدمه :
ژئوپارک در لغت " پارک زمین شناسی " و در معنا عبارت است از منطقه ای با وسعت کافی که مرزهای آن به وضوح مشخص شده و چندین پدیده بارز زمین شناسی (میراث زمین شناسی ) در محدوده آن قرار گرفته باشد . این محدوده باید بتواند در توسعه اقتصادی جوامع پیرامون نقش موثری ایفا نماید.
ژئوپارک ممکن است علاوه بر پدیده های زمین شناسی از آثار تاریخی ، بوم شناسی و میراث فرهنگی و طبیعی دیگری نیز برخوردار باشد که زیر نظر یونسکو و توسط بالاترین مقام مملکتی که ژئوپارک در آن واقع شده اداره می شود.هدف از ژئوپارک توسعه پایدار می باشد.
ژئوپارک مقوله جدیدی در صنعت گردشگری می باشد در نتیجه طبیعت گردان توجه خاصی به این موضوع دارند. تجارب کشورهای پیشگام در زمینه ژئوپارک مؤید آن است که درآمد حاصل از جذب توریست توسط ژئوپارک خیلی بیشتر از درآمد سایر منابع جذب توریسم می باشد.
امروزه تمام کشورهای جهان رویکرد ویژه ای به مبحث توریسم و گردشگری دارند و سعی بر این دارند که به نحوی در آمد حاصل از جذب توریسم جایگزین سایر منابع غیر پایدار درآمدی شود.
گردشگری صنعتی است درآمدزا، دارای صرفه اقتصادی و همراه با تبادل فرهنگی و اجتماعی و در عین حال کمترین آلودگی های زیست محیطی. امروزه این صنعت مورد توجه فراوان واقع شده است. جاذبه های طبیعی هر کشور ، در جذب گردشگر نقش بسزایی دارد . توسعه گردشگری میتواند از تک محصولی بودن کشور جلوگیری کرده و کمک بزرگی به توسعه اقتصادی کشور کند. از طرف دیگر ژئوپارک که به عنوان یک سرمایه ملی می باشد و نسل به نسل می باید منتقل شود تا آیندگان نیز از این زیبایی طبیعت بهره مند شوند آنچنان که ما شدیم.
لذا ژئوپارک ها و ژئوتوریسم با ایجاد رونق گردشگری بخصوص اکوتوریسم نقش اساسی را می تواند در اقتصاد کشورها ایفا کند.
ژئوتوریسم شاخه جدیدی از طبیعت گردی است . (زندی ، رحمان ، حسینی ، سیده سمیه .(1391
ژئوتوریسم زیر مجموعه توسعه پایدار بوده و در میان تاثیرات و نقش های متفاوت ژئوتوریسم سودرسانی به مردم محلی و ساکن در منطقه از مهمترین بخشها به شمار می رود.
تا کنون 53 ژئوپارک توسط سازمان یونسکو به ثبت رسیده که در 17 کشور جهان قرار دارند. در این بین کشور چین با 18 ژئوپارک بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است . ایران نیز جزء 17 کشوری است که دارای ژئوپارک جهانی ثبت شده توسط یونسکو می باشد.
ایران از جمله کشورهای دارای جاذبه های طبیعی خاص و بی نظیر است که می تواند در کنار پیشینه ی تاریخی و فرهنگی خود از آنها نیز برای جذب گردشگر بهره گیرد.
پیشینه ی تحقیق :
تغییرات وسیع و روز افزون در جوامع صنعتی و افزایش بی رویه جمعیت جهان و نیاز فزاینده به ذخایر سبب گردیده که ظاهر زمین تخریب و عوامل زیست محیطی در معرض نابودی جدی قرار گیرند. بر این اساس شناسایی و معرفی پهنه هایی تحت عنوان ژئوپارک می تواند تضمین کننده حفاظت از این میراث کهن باشد ضروری به نظر می رسد. (Gold Smith , 1973)
سابقه تاسیس ژئوپارک ها به بیش از 10 سال قبل باز می گردد و در این مدت ژئوپارک های متعددی در کشورهای مختلف تاسیس شده اند و سال هاست که از آنها بهره برداری شده و تعدادی از آنها به جاذبه های طبیعی و گردشگری کشورهای خود تبدیل شده اند. در حدود 10 سال پیش یونسکو مصمم شد که برای مفهوم تازه شکوفا شده " ژئوپارک" سرو سامانی در جهت تشکل جدی و جهانی فراهم کند و از این طریق میراث های طبیعی کره زمین که اهمیت بین المللی دارند ، پرداخته و در حفاظت منطقی بهره برداری پایدار از آنها کوشش کند.
سازمان یونسکو از ژئوپارک چنین تعریفی ارائه داده است . به جهت اینکه تعداد زیادی از سایت های میراث ژئولوژیکی در مناطقی قرار دارند که پدیده شهرنشینی و فعالیت های اقتصادی سیمای آن را به شدت دگرگون کرده است. بدین جهت برای حفظ پاره ای از آنها نوعی ساختار حفاظتی مدیریتی توسط یونسکو در سال 1999 پیشنهاد شد که ژئوپارک می گویند . به عبارت دیگر مفهوم ژئوپارک از دیدگاه یونسکو ، ایجاد ارتباط میان مردم با طبیعت و همچنین به پتانسیل های میراث ژئولوژیکی از بعد توسعه اقتصادی نیز توجه دارد. (Drs.Turner, 2005)
در این زمینه تاسیس ژئوپارک کشورهای مختلف دست به کار شده اند و با توجه به داشتن پتانسیل های طبیعی سرزمین خود زمینه های احداث ژئوپارک را فراهم کرده اند . هدف اصلی از ایجاد ژئوپارک در کشورها، حراست و حفاظت از میراث زمین است که در معرض صدمات ناشی از فعالیت های انسانی قرار دارند.
ژئوپارک در کشور چین دارای سابقه ای بس طولانی است و یکی از کشورهایی است که در این زمینه به نتایج درخشانی دست یافته است و سالانه گردشگران زیادی از این ژئوپارک ها دیدن می کنند و هر ساله بر درآمد این کشور از راه ژئوتوریسم افزوده می شود از سال 2000 بر اساس میراث زمین شناسی و با هدف حفظ این میراث ، کشور چین بطور رسمی 44 ژئوپارک ملی که عمدتا با موقعیت ساختاری و نئوتکتونیک ویژه مشخص می شوند را معرفی کرد. حفظ و توسعه این میراث ع فواید اجتماعی ، اقتصادی و زیست محیطی مطلوبی را در چین به بار آورده است و باعث جایگاه ویژه ممتاز این کشوردر شبکه ژئوپارک های جهانی تحت سرپرستی یونسکو شده است ( . (Haghipour , 2004 تعداد توریست ها و ژئوتوریست ها در سال 1980 ، 5.7 میلیون نفر بوده در حالیکه در سال 2001 این میزان به بیش از 89 میلیون نفر رسیده است که این خود حاکی از رشد بسیار بالای تعداد توریست و ژئوتوریست در این کشور می باشد.
درآمد تونس از توریسم طی 5ماه اول سال 1999 به 503 میلیون دلار رسیده است . تعداد بازدیدکنندگان از مناظر طبیعی و بیابانهای تونس در فصل اول سال 1999 به 1.147 میلیون نفر رسیده است که نسبت به میزان مشابه سال قبل 31.7 درصد افزایش نشان می دهد . تونس هم انون در بخش ژئوتوریسم به بیابانگردی توجه ویژه ای نشان داده است و در این بخش سالانه 3 میلیارد دلار درآمدزایی دارد . علاوه بر این ژئوپارک های دیگری هم در کانادا ، آلمان ، ژاپن و کشورهای دیگر وجود دارند که در این کشورها بخش زیادی از درآمد سالیانه آنها به بازدید گردشگر از مکان های ژئوتوریستی اختصاص دارد. در حال حاضر کشورهای زیادی در حال مطالعه طرح مدیریتی جهت معرفی ژئوپارک به یونسکو هستند. بطور مثال در کشور مالزی جزیره لانکاوی و میراث جهانی کوه کیناپالو به عنوان دو سایت منتخب ژئوپارک معرفی شده اند.
کشور ایران به دلیل تاریخ کهن و تنوع محیط زمین شناسی ، پتانسیل مناسبی جهت توسعه این صنعت خواهد داشت. سامانه اطلاعاتی ژئوپارکهای ایران در سال 1383 ، بنا به همکاری سازمان زمین شناسی ، اکتشاف معدنی کشور بر مبنای الگوی شبکه بین المللی ژئوپارک های سازمان یونسکو توسط پایگاه ملی داده های علوم زمین شناسی کشور به نگارش درآمده .(Amiri kazemi, 2003) در زمان گذشته ایران مهد تمدن و فرهنگ بوده و در این سرزمین پهناور شهرهای بزرگ و آباد وجود داشته است . دست اندازیهای نا معقول انسان ، بهم خوردن تعادل حیاتی در طبیعت و نامساعد شدن آب و هوا را در پی داشت . منطقه کویر ایران که در حال حاظر هیچ موجود زنده ای قادر به زندگی در آن نیست ، به گواه تاریخ زمانی مرکز تجارت ایران بوده و آثار باستانی پیدا شده در اطراف کویر ، بهترین شاهد این مدعاست ( , Darehshouri & Kasraian .(1998
با توجه به اینکه ایران پتانسیل های با ارزش میراث ژئولوژیکی وجود دارد اما متاسفانه اقدام جدی برای مطالعه و تحقیق بر روی این پتانسیل ها انجام نگرفته است . تنها در سال 1384 تحقیقاتی در قسمت غربی قشم آغاز شده که موفق به ثبت جهانی ژئوپارک قشم به عنوان اولین ژئوپارک جهانی ایران و خاورمیانه گردیدند.
کتاب ژئوتوریسم جهانی توسط علیرضا امیری کاظمی ، پرفسور داولینگ و دکتر نیوسام از استرالیا که در آن ژئوتوپ های استان یزد و جاذبه های آن به عنوان قابلیتی برای ژئوتوریسم در استان یزد بررسی شده و نیز مطالعه همه جانبه ی صنعت ژئوگردشگری در استان سیستان و بلوچستان توسط صاحب زاده و همکاران 1386 از جمله پژوهش های خوب در این زمینه هستند.
روش تحقیق :
روش تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی با ترکیبی از روش تحقیق کتابخانه ای و میدانی است . در بررسی کتابخانه ای با مطالعه ی منابع معتبر سعی شده است تجارب جهانی و داخلی در این زمینه و همچنین اهمیت و تاثیرات گردشگری بر توسعه اجتماعی و اقتصادی در برنامه ریزی توریسم و اکوتوریسم و بویژه ژئوتوریسم بررسی شود . در کنار این روش با مطالعه میدانی و مطالعه انواع جاذبه ها (طبیعی ، تاریخی ، فرهنگی و اجتماعی ) و معرفی آنها به ارائه راهکارهایی جهت بهبود و توسعه ی فعالیتهای گردشگری پرداخته می شود . در روش تحلیلی نیز از تکنیک SWOT استفاده شده است.
تکنیک SWOT ، تحلیل بسیار مفیدی برای تحلیل موقعیت جاری و تصمیم گیری ، ارزیابی پیامدها و گزینه برای انتخاب است و نه تنها چشم انداز کنونی بلکه فرصت ها و تهدیدات آتی را نیز در نظر می گیرد. SWOT حرف اول چهار کلمه انگلیسی با معادل فارسی : S قوت ، : W ضعف ، : O فرصت ، : T تهدید است . ( زیاری .( 1383
مدل SWOT یکی از ابزارهای استراتژیک تطابق نقاط قوت و ضعف درون سیستمی با فرصت ها و تهدیدات برون سیستمی است. مدل SWOT تحلیل سیستماتیکی را برای شناسایی این عوامل و انتخاب استراتژی که بهترین تطابق بین آنها را ایجاد می نماید ارائه می دهد . (حکمت نیا و موسوی ، . ( 1385
تحلیل SWOT در قالب جداول طراحی شده و مراحل آن به صورت زیر انجام می شود :
1 - تهیه فهرستی از فرصت ها ، تهدیدها ، نقاط قوت و ضعف در قالب جداول
2 - تشریح و تفسیر هر یک از فرصت ها ، تهدیدها ، نقاط قوت و ضعف در قالب تحلیل برنامه ریزی توسعه فضایی ناحیه ای به روش SWOT (رکن الدین افتخاری و مهدوی ، ( 1384
جدول : 1 ماتریس SWOT و نحوه تعیین استراتژی ها
تعیین راهبردهای کوتاه و بلند مدت توسعه
در این مرحله سنجش محیط داخلی محدوده مورد مطالعه جهت شناسایی نقاط قوت و ضعف است ، یعنی جنبه هایی که در راه دستیابی به اهداف برنامه ریزی و اجرای تکلیف آن زمینه مساعد یا بازدارنده دارد مورد نظر می باشد.
موقعیت منطقه مورد مطالعه :
شهرستان قشم شامل 4 جزیره قشم ، هنگام ، لارک و هرمز است که در تنگه هرمز و در مدخل خلیج فارس بین مختصات جغرافیایی 18 47" ْ56 تا 30 08" ْ56 طول شرقی و 49 15" ْ26 تا 06 25" ْ27 عرض شمالی واقع شده است . این شهرستان از جهت شمال غربی به بندر لنگه و از شمال به بندر عباس محدود می گردد . حد غربی این شهرستان به آبهای خلیج فارس و از شرق نیز به تنگه هرمز و دریای عمان محدود می گردد . وسیعترین جزیره در این شهرستان جزیره قشم بوده که مساحت آن برابر 1491 کیلومترمربع است و کوچکترین آن نیز ، جزیره هرمز با مساحت 45 کیلومتر مربع است . در مجم.ع شهرستان قشم 1635 کیلومتر مربع است . (فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان هرمزگان- شهرستان قشم ، .(6-5 : 1383
جزیره قشم با موقعیت استراتژیک خود در خلیج فارس و تنگه هرمز بین جزایر هرمز ، تنب بزرگ و کوچک ، ابو موسی ، سیری ، هنگام و لارک قرار گرفته و تقریبا" حالت مرکزی بین این جزایر را دارد ( مهدوی ، .(1376 جزیره قشم ، بزرگترین چزیره در ایران و منطقه خاور میانه بوده که وسعت آن از 22 کشور مستقل جهان بزرگتر است (سند مقدماتی توسعه شهرستان قشم ، .(18 : 1387 بخش عمده ای از جزیره کوهستانی و حدود یک سوم آن دشت های کم ارتفاع است . .(Shallard & Associates , 2005)
برخورداری از یک فصل طولانی گرم و مرطوب و یک فصل کوتاه و معتدل از ویژگی های عمده آب و هوایی جزیره به شمار می رود.( پاکدامن و هاشمی ، .(1364
ژئوپارک قشم به عنوان نخستین ژئوپارک خاورمیانه و نخستین اثر میراث طبیعی کشور به ثبت جهانی رسید که بر اساس بررسی های انجام شده بخش غربی جزیره با وسعتی حدود 32هزار هکتاربرای تاسیس ژئوپارک در نظر گرفته شده است . شروع محدوده در 73 کیلومتری غرب قشم قرار دارد. (نقشه پیوست).
ژئوپارک قشم به صورت محدوده ای طولی است که شرق آن به روستای طبل – صلخ ، غرب آن به روستای گوری – کانی ، از شمال به ساحل شمالی و از جنوب به ساحل جنوبی منتهی می شود.
این ژئوپارک به دلیل وسعت زیاد آن دارای سایت های مختلفی است . طول محدوده ژئوپارک قشم حدود 50 کیلومتر است . سایت های مختلف موجود در ژئوپارک که سبب شده یونسکو از آن بعنوان اولین ژئوپارک ایران و خاورمیانه یاد کند در نقشه شماره 1 نشان داده شده است. طبق این نقشه مکان های ژئومورفولوژیکی ، زمین شناسی ، فرهنگی و تاریخی را در دو قسمت عمده می توان تقسیم بندی کرد . این سایتها از سایتهای مهم ژئوپارک هستند و به جز اینها سایتهای دیگری نیز در محدوده ژئوپارک یا خارج از این محدوده قرار دارند.
جاذبه های طبیعی ژئوپارک قشم شامل :
گنبد و غارهای نمکی ، جنگل های مانگرو (حرا) ، چشمه های گوگردی ، دره های شگفت انگیز ، چشمه های آب معدنی ، تنگه چاهکوه ، زیستگاه آهوی ایرانی ، دره تندیس ها ، جزایر پیرامون ، تنگ عالی ، دره ستاره ها ، کوهسرهای ژئوپارک
، زیستگاه دلفین ها ، تخمگذاری لاکپشت های دریایی ، پرندگان قشم ، سواحل گوناگون، درخت انجیر معابد ، برهوت کاسه صلخ و غیره. (نقشه پیوست شماره (1
در کنار این چشم انداز ها و جاذبه های طبیعی منطقه ی ژئوپارک جاذبه های تاریخی و فرهنگی ، اعم از پدیده هایی که در محدوده ژئوپارک هستند و یا پدیده هایی که در خارج از آن قرار دارند موجود می باشند که تعدادی از این چشم اندازها عبارتند از غارهای تاریخی خربس، معماری سنتی ، بادگیرهای بندر لافت ، چاههای تلا (طلا)، قلعه های تاریخی (قشم ، لافت ، باسعیدو ) ، زیارتگاه ها و ... ( نقشه پیوست شماره ( 1
مهمترین عامل ثبت جهانی ژئوپارک قشم وجود 200 کیلومتر جنگلهای دریایی حرا در این جزیره است که بزرگترین جنگل دریایی جهان به شمار رفته و زیستگاه اصلی پرندگان مهاجر و زیستگاه دلفین های جزیره است . ناحیه جزر و مدی حرا زیستگاه مناسبی برای نرم تنان، سخت پوستان و ماهیان بوده که منبع غذایی برای ماهیان و پرندگان وحشی هستند.این جنگل از تنوع زیستی بالایی برخوردار بوده و همانند سایت غار نمک به عنوان مهترین سایت ژئوپارک قشم می باشند.
اکنون به توضیح مختصری در مورد سایت های مهم ژئوپارک قشم می پردازیم.
گنبدها و غارنمکی :
به طور کلی برجستگی هایی که توسط نمک به علت حرکات و بالا آمدن آن ایجاد می گردد ، گنبدهای نمکی نامیده می شود.(.(salt dome بدیهی است که اشکال خارجی تمام گنبدهای نمکی یکسان و یک شکل نبوده و بستگی به سنگهای پوششی دارد . هر گنبد نمکی شامل یک هسته مرکزی را احاطه می کند و از سنگهای رسوبی محلی تشکیل شده است ، می باشد .(Bruthans & others , 2000)
گنبد نمکی قشم در فاصله 80 کیلومتری غرب قشم به ارتفاع 237 متر از سطح دریا قرار دارد.
گنبد نمکی قشم یکی از مهمترین جاذبه های توریستی قشم به شمار می رود ، گنبد نمکی نمکدان تنها گنبد نمکی جزیره قشم بوده و بام گنبدی آن دارای توپوگرافی نا منظم و دیواره پرشیب است که در بخش جنوبی آن غارهای نمکی وجود دارد که ارتفاع آن تا 20 متر می رسد . با تلاش سازمان منطقه آزاد قشم ، دانشمندان دانشگاه چک و دانشگاه شیراز این غار به عنوان بزرگترین غار جهان با طول بیش از 6000 متر شناخته شد.
غار نمکدان به عنوان سایت های اصلی ژئوپارک مورد توجه است و جهت بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار است مکانهایی در غار تعیین شود و از کناره غار دالانی افقی به طرف مرکز غار زده شود تا گردشگران بتوانند از قسمت هایی از این غلر دیدن کنند. اما آماده سازی غار هنوز امکان پذیر نیست.
جنگل های حرا :
مهمترین عامل ثبت جهانی ژئوپارک قشم وجود 200 کیلومتر مربع جنگلهای دریایی حرا در این جزیره است که بزرگترین جنگل دریایی جهان به شمار می آید.این منطقه زیستگاه اصلی پرندگان مهاجر ساکن و زیستگاه دلفین های جزیره است. از این سایت می توان همانند سایت غار نمک به عنوان مهمترین سایت نام برد. جنگل های حرا درختانی به اندازه های 3 تا 6 متر با شاخ و برگ سبز روشن ه ستند.حرا درختی است آب شور زی که هنگام مد آب دریا تا گلوگاه در آب فرو می رود و در هنگام جزر از آب بیرون می آید و طبیعتی زیبا را در سواحل قشم خلق می کند.تنگه خوران ، بین جزیره قشم و بخشی از استان هرمزگان (فاصله بین شمال جزیره قشم ) و بندر خمیر ،جنگل دریایی حرا در گستره ای معادل 200 کیلومتر مربع پدید آمده که از تنوع زیستی بالایی برخوردار است . این جنگل همچنین به دلیل مساعد بودن شرایط اکولوژی، زیستگاهی امن برای پرندگان مهاجر از مناطق گرمسیری است . هر ساله هزاران نفر از این جنگل ها دیدن می کنند.
چشمه های گوگردی :
این چشمه ها یکی دیگر از سایت های ژئوپارک در جزیره قشم هستند . یکی از این چشمه ها چشمه آب گرم چاهو شرقی است که این روستا در فاصله 84 کیلومتری قشم قرار دارد و این چشمه در جنوب این روستا واقع شده است.این چشمه از سالیان گذشته وجود داشته و در دل کوهها واقع شده است. اکثر افراد ساکن در قشم بیشتر برای دردهای مفاصل و گرفتگی عضلانی و دیگر بیماریهای پوستی به این چشمه ها مراجعه می کنند. از دیگر چشمه های موجود ، می توان به چشمه کارگه در فاصله 10 کیلومتری روستای صلخ و گمبرون اشاره نمود. این چشمه نیز همانند چشمه قبلی برای دردهای مفاصل و بیماریهای پوستی استفاده می شود. این چشمه ها هنوز به صورت مناسب در آنها امکانات و خدمات برای گردشگران فراهم نیامده و کارهای زیربنایی در این مکانها صورت نگرفته است.
تنگه چاهکوه:
این تنگه در فاصله 84 کیلومتری غرب قشم در نزدیکی روستای چاهوشرقی و در محدوده ژئوپارک قشم قرار دارد که یکی ازسایتهای مهم دیگر ژئوپارک است. در این تنگه از یک سو دست طبیعت ،بدنه و سطوح داخلی آن را به شکل تاق ها ، سکوها و دالان های پر پیچ و عجیب در آورده است و دیگر سو دست انسان چندین حلقه چاه در بستر تنگه حفر کرده است . این چاهها از سده های پیشین تا به امروز منبع مهم تامین آب شیرین برای این بخش از جزیره بویژه در سالهای خشک و بی آب بوده است . در به وجود آمدن این تنگه عامل فرسایش نقش اساسی داشته است .
کوه های قشم و اشکال ژئومورفولوژیکی ناشی از فرسایش بادی و آبی :
در جزیره قشم کوههای کم ارتفاع و شگفت انگیزی وجود دارد که از تحولات دورانی و فروکش آب و بیرون آمدن این کوهها از دل آب حکایت می کند. طبق بررسی های انجام شده سطح این کوهها را لایه های مرجانی ، اسفنجی و دوکفه ای ها پوشانده اند که این امر موجب حفاظت خاک های نرم شیست و مارن زیر سطح مرجانی شده است. در اثر حوادث طبیعی همچون وزش باد و طوفان های باران زا تندیس ها و اشکال زیبایی در سراسر جزیره پدید آمده است که جزیره قشم و جزایر اطراف آن را از دیگر جزایر خلیج فارس متمایز و شگفت انگیز می نماید. این مجسمه ها و اشکال طبیعی را می توان در سراسر جزیره مخصوصا در محدوده ژئوپارک مشاهده کرد ( یاوری ، . (1381
چاهای تل آب یا طلا :
سایت بعدی که حکایت از گذشته تاریخی دارد در 76 کیلومتری شهر قشم و در 30 کیلومتری شمال فرودگاه بین المللی قشم در روستای لافت که یکی از سایت های فرعی ژئوپارک است قرار دارد. به محض ورود به روستا و در جوار قلعه نادری حلقه های چاه آب متعدد در داخل گودال دامنه کوه به چشم می خورد که حکایت از تکنولوژی ذخیره آب پارسیلن جزیره نشین عهد هخامنشی و دوره زرتشتیان دارد. چون تکنولوژی چاه کنی و قنات تا آنجا که روشن است خاص گبریان و زرتشتیان است. مردم سخت کوش این منطقه ، با زحمت زیاد در دل سنگهای شیستی برای ذخیره آب زلال باران چاه هایی حفر کرده اند. تل مشرف بر این چاه ها ، با سطح سنگی مرجانی ، آب باران را به گودال محل چاهها هدایت می کنند و چون کف چاهها به لایه های گچی ختم شده است، آب برای مدت طولانی ، نسبتا سالم و خنک در آن باقی می ماند. گفته می شود تمام چاه های طلا به تعداد روزهای کبیسه یک سال شمسی 366 حلقه بوده و در گذشته در هر روز از سال در پوش یکی از آنخا را باز و از آن استفاده می کردند. بعضی به غلط و به دلیل ارزش بالای آب در جزیره واژه طلا را با آن اطلاق می کنند در حالی که صحیح آن تلا = تل او TALEAU = تل آب و ((او)) به معنی آب (به زبان پارسی قدیم و فرانسه امروزی) است. همچنین در این روستا علاوه بر چاهها دارای بادگیرهای معروفی است که ساکنان قدیمی این روستا جهت تهویه هوا از آن استفاده می کردند و هنوز هم کاربرد آن در این روستا مشهود است.
