بخشی از مقاله
چکیده:
فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی همه ابعاد زندگی انسان و از جمله تجارت را متحول کرده است. توجه به این موضوع در کشور ما، که سابقه چندانی در استفاده از تجارت الکترونیک ندارد بسیار مهم و حیاتی است. این تحقیق یک هدف اصلی و کاربردی دارد و آن پاسخ گویی به این سوال است که: موانع پیاده سازی تجارت الکترونیک در ایران کدامند و نسبت به هم از چه اولویتی برخوردار هستند؟ برای شناسایی عوامل، مجمع خبرگان متشکل از 12 نفر که بصورت هدفمند انتخاب گردید، با توجه به نوع تحقیق، تحقیق از نظر هدف یک تحقیق کاربردی است.
از طرف دیگر با توجه به این که هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل است، در تعیین عوامل موثر از نظر خبرگان و اساتید استفاده شده است، لذا روش تحقیق پژوهش حاضر، مبتنی بر روش دلفی می باشد. در این تحقیق برای رسیدن به اجماع نظر، مبنای اجماع، تطابق هشتاد درصدی نظرات خبرگان از ابتدا انتخاب گردید، جامعه آماری این تحقیق را اساتید و خبرگان حوزه مربوط به موضوع تحقیق بودند که مجمع را تشکیل داده و افراد نمونه به صورت هدفمند انتخاب گردیده اند.
روایی محتوایی مدل و مولفه های آن با بهره گیری از نظرات اساتید و خبرگان حاصل شد. در نهایت 20 عامل به عنوان موانع پیاده سازی تجارت الکترونیک در ایران شناسایی و اولویت بندی شد این عوامل به ترتیب عبارتند از : امنیت تبادلات، سرعت تبادلات، امکان دریافت بازخور، سرعت اینترنت، ساختار مشارکتی ارتباطات تجاری، سیستم بانکی الکترونیکی رایگان، تسهیل اجتماعی خرید و فروش - فرهنگ سازی و تغییر سبک زندگی - ، وجود افراد متخصص در حوزه تجارت الکترونیکی و بانکداری الکترونیکی و تبادلات مالی و کالا، مشکلات زیرساختاری اینترنت، قوانین و دستورالعمل ها، تسهیل اقتصادی خرید و فروش، ترافیک وب سایت ها، اعتبار سایت های فعال در تجارت الکترونیک، تعاملات الکترونیکی سالم، هدایت افکار عمومی به مصرف، به روز سازی مستمر، نفوذ اینترنت، فرهنگ عمومی، تسهیل قانونی خرید و فروش و تبلیغات - شبکه ای، محتوا، غیر مستقیم - .
در انتها نمودار رادار و مدل مفهومی با عنوان »فراز «6 از مباحث و یافته ها ترسیم و استخراج شد، مدل فراز 6، می تواند برای کسب و کارهای خرد و کلان که در صدد استفاده از تکنولوژی های نوین ارتباطی و اطلاعاتی تجارت الکترونیک برای بازاریابی و توسعه کسب وکار خود هستند مفید باشد .
مقدمه:
امروزه استفاده از اینترنت و کسب و کارهای حاصل از این فناوری توسط شرکت ها، به وسیله ای برای کسب مزیت رقابتی در کسب و کارها تبدیل شده است. تحولات جدید قرن بیست و یکم و جهانی شدن بازار و به دنبال آن، بروز شیوه های جدید تجارت و بازاریابی که تحت تاثیر پیشرفت سریع و همه جانبه علم و فناوری به وجود آمده و بسیاری از اقتصاددانان، متخصصان و آینده نگران را بر این باور داشته که در سال های اخیر انقلابی شبیه انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته است.
این انقلاب، جهان را وارد عصر اطلاعات کرده و بسیاری از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشری را دستخوش تحولی عمیق ساخته و با بهره-گیری از فناوری های نوین، به سطحی جدید و غیرقابل تصور از پویایی و تغییرپذیری دست یافته است. امروزه حضور در بازارهای جهانی به کمک شیوه های موفق و کارآمد که خود، نمایی از توانمندی اقتصادی کشورها را به تصویر می کشد، از جمله ضرورت های تطبیق با نظام بین المللی کنونی به لحاظ پیشرفت های حاصله در عرصه های اقتصادی و صنعتی آن است.
یکی از ابعاد عصر اطلاعات، تغییرات عمیقی است که در روابط اقتصادی بین افراد، شرکت ها و دولت ها به وجود آمده، به طوری که پدیده ی جدیدی به نام کسب و کار الکترونیک و تجارت الکترونیک را مطرح ساخته و بسیاری از مفاهیم، اصول و تئوری-های اقتصادی را دگرگون کرده است؛ تاجایی که واژه ی »اقتصاد مبتنی بر اینترنت« کم کم جایگزین واژه ی »اقتصاد سنتی« شده است.
اینترنت عرصه ی نوینی را برای نشر، تبادل و ارائه اطلاعات، فراروی بشر قرار داده است که از بسیاری جهات یک انقلاب عمیق محسوب می شود. انقلاب بدان مفهوم که به تدریج بنیادهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تکنولوژیکی جوامع را دگرگون می کند. یکی از ویژگی های مهم استفاده از این فناوری، روان سازی روش های فعالیت و در نتیجه کاهش هزینه ها است.
بدون تردید، بهره گیری خردمندانه از فناوری تجارت الکترونیک می تواند ما را در بهبود کارایی تجاری و حضور فعال تر در عرصه تجارت جهانی یاری داده و به تقویت جایگاه کشور در بازارهای منطقه ای و جهانی کمک کند. در این مقاله ضمن مروری بر مفهوم تجارت الکترونیک، سعی شده است با شناسایی موانع رشد و توسعه این مفاهیم در ایران، راهی برای شناخت راه کارهای مناسب جهت بهبود روند توسعه این پدیده نوپا در کشور گشوده شود
تاثیر فزاینده ابزارهای کاربردی و علمی در فعالیت های مختلف جامعه علی الخصوص ساختارهای اقتصادی موجب ایجاد تحول و تجدید در نگرش سنتی به موضوع تجارت و بازار می شود. تجارت الکترونیکی جنبه های مختلفی را در برمی گیرد که از آن جمله می توان به اطلاع رسانی در زمینه قوانین، دستورالعمل ها، معاملات، تهیه و تامین، بازارهای خرید و ... اشاره کرد. در صورتی که هر سازمانی بخواهد از موارد مربوط به مزایای تجارت الکترونیک بهره ببرد باید زیرساخت های مربوطه را یا خود تامین کند و یا این امکانات توسط فراسازمان ها و ساختارهای دولتی در اختیار وی قرار گیرد. به شرطی که امکانات در کشور مهیا باشد می توان بر موانع جزیی و داخلی بحث کرد.
موانع بسیاری بر سر راه تسهیل و توسعه تجارت الکترونیکی وجود دارد این موانع در حوزههای مختلفی مطرح هستند از حوزه های روانی، فرهنگ عمومی، هموزش وتحصیلات و تبحر گرفته تا حوزه های تکنولوژی را در بر می گیرند حتی حوزه هایی مثل سبک زندگی و نظام مصرف نیز در کنار قوانین و دستور العمل ها می توانند بر موضع موثر بوده و مانع ایجاد نمایند برای مثال تبادل اطلاعات و یا به عبارتی تجارت الکترونیک بر پایه اینترنت است.
در ایران به دلیل نبودن زیر ساخت مناسب برای استفاده از اینترنت، پهنای باند نامناسب و ناکافی، هم چنین نبودن متخصصان با دانش فنی و تجربه بالا و عدم وجود تجهیزات شبکه ای موجب دور شدن از تجارت الکترونیک شده است. یا در مثالی دیگر می توان گفت در صورتی که جامعه ای دارای میانگین سن بالا باشد، انگیزه کمتری برای جایگزین کردن تجارت های نوین به جای تجارت های سنتی در آن وجود دارد و این یک عامل و مانع مهم تلقی می شود. هدف این تحقیق پاسخگویی به این سوال است که موانع پیاده سازی تجارت الکترونیک در ایران کدامند و نسبت به هم از چه اولویتی برخوردار هستند؟
تجارت الکترونیک:
طی دهه های اخیر تجارت، پیشرفت های بسیاری کرده است؛ به طوری که حجم وسیعی از مبادلات دیگر چهره به چهره نیستند و بیشتر از طریق تلفن و پست و با استفاده از کارت های اعتباری انجام می شوند. شکل های جدید از پول و روش های پرداخت که امروزه وجود دارند، نظیر چک الکترونیکی، کارت های اعتباری هوشمند نه تنها به تحولات عمده در فرآیند خرید منجر شده اند، بلکه امکان ورود شرکت ها در عرصه تولید پول را که تا به امروز تنها در اختیار دولت ها بود، میسر ساخته است
تجارت الکترونیک یکی از ابعاد کسب و کار الکترونیک است - جعفرنژاد و دیگران، . - 1388 امروزه برای اغلب شرکت ها، تجارت الکترونیک چیزی بیش از خرید و فروش آن لاین محصولات است. تجارت الکترونیک در حال تغییر دادن شکل رقابت، سرعت اقدامات، جریان تعاملات، محصولات و پرداخت توسط مشتریان به شرکت ها و از شرکت ها به تامین کنندگان می-باشد
تجارت الکترونیک در صف مقدم تحولاتی قرار گرفته که شیوه انجام فعالیت های بازرگانی را تغییر می-دهد و انقلاب صنعتی قرن بیست و یکم نامیده می شود که با پیدایش اینترنت به سرعت رو به پیشرفت و گسترش نهاده است. در تجارت الکترونیک، اطلاعات و خدمات به کمک شبکه های کامپیوتری خرید و فروش و یا تبادل می شود. خرید و فروش می تواند عمده یا خرد، کالای فیزیکی یا غیرفیزیکی مانند کتاب یا نرم افزار ارائه سرویس های گوناگون به خریداران مانند مشاوره پزشکی یا حقوقی و دیگر مواد بازرگانی مانند مناقصه ها و مزایده ها و یا خرید و فروش اطلاعات بین سازمان ها، سازمان ها با افراد یا بین افراد باشد
برای تجارت الکترونیک تعاریف گوناگونی ارائه شده است که اغلب آنها مبتنی بر تجربه های گذشته در استفاده از تجارت الکترونیک بوده است.کمسیون اروپا تجارت الکترونیک را مبتنی بر پردازش و انتقال الکترونیکی داده ها، شامل متن، صدا و تصویر، تعریف می کند. تجارت الکترونیک فعالیت های گوناگونی از قبیل مبادله ی الکترونیکی کالاها و خدمات، تحویل فوری مطالب دیجیتال، انتقال الکترونیکی وجوه، مبادله الکترونیکی سهام، بارنامه الکترونیکی، طرح های تجاری، طراحی و مهندسی مشترک، منبع یابی، خریدهای دولتی، بازاریابی مستقیم و خدمات بعد از فروش را در بر می گیرد
مزیت های تجارت الکترونیک:
استفاده از تجارت الکترونیک مزایای فراوانی دارد. در سطح خرد اقتصادی، استفاده از تجارت الکترونیک، صرفه جویی در هزینه، کاهش هزینه مبادلاتی، افزایش کارایی، تغییر فرآیندهای مدیریت و تاسیس بنگاه های اقتصادی، کاهش هزینه کاوش، دسترسی بیشتر و راحت تر به اطلاعات، تعدیل قدرت بین تولیدکننده و مصرف کننده، کاهش محدودیت ورود به بازار، افزایش رقابت، کاهش سود انحصاری و … را به دنبال خواهد داشت. همچنین می توان به مواردی دیگر اشاره کرد، از جمله:
- رشد تجارت، فروش، درآمد و سرمایه گذاری افزایش می یابد.
- انعقاد قراردادهای چند جانبه تجاری، صنعتی و اقتصادی سهل تر می شود.
- استفاده از تجارت الکترونیک می تواند کشورها را تا حد زیادی از قراردادهای دوجانبه بی نیاز و امکان انعقاد قراردادهای چندجانبه را فرآهم کند. این امر، علاوه بر اینکه پایداری و ثبات خاصی را به قراردادها و موافقت نامه های منعقد شده می بخشد، موجب کاهش هزینه و مخارج زائدی خواهد شد که در قراردادهای دوجانبه یا تک کشورهای جهان صرف می شود.
- استفاده از تجارت الکترونیکی زمینه را برای شناسایی صحیح و واقعی مزیت های نسبی فرآهم می آورد. ایران در شمار کشورهای دارای منابع وذخایر فراوان و کم نظیر است. ذخایر عظیم نفت و گاز و معادن آهن، روی، مس، آلومینیوم و اراضی وسیع و حاصل خیز، سواحل طولانی، مناطق دریایی سرشار از آبزیان، ظرفیت های بالقوه گردش-گری، نیروی انسانی ارزان و بسیاری دیگر از این قبیل، نعمت هایی هستند که در کشور ما وجود دارد. شناخت صحیح آنها براساس مزیت های موجود در هر کدام و اولویت پرداختن به آنها می تواند اقتصاد کشور را به سوی رونق و رشد همه جانبه سوق دهد.
- تجارت الکترونیک پس از مشخص کردن مزیت های نسبی کشور موجب می شود، سرمایه گذاران خارجی با رغبت بیشتری در کشور سرمایه گذاری کنند.
