بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه پیشرفت تحصیلی و وضعیت اشتغال دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی در سال تحصیلی 1389-90 صورت گرفته است. در این راستا سه سؤال پژوهشی در خصوص بررسی تفاوت پیشرفت تحصیلی دانشجویان شاغل و غیرشاغل و تفاوت پیشرفت تحصیلی دانشجویان شاغل به تفکیک جنسیت و وضعیت شغلی مطرح گردیده است. روش پژوهش از نوع توصیفی – پیمایشی می باشد و به منظور بررسی سؤالات پژوهش تعداد 235 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی به روش تصادفی طبقه ای (متناسب با حجم) انتخاب شده اند. داده های مربوط به هریک از متغیرهای پژوهش با استفاده از ابزار محقق ساخته مورد اندازه گیری قرار گرفته است و بااستفاده از آزمون t گروههای مستقل، خی دو و تحلیل واریانس یک راهه تجزیه و تحلیل شده است. طبق نتایج حاصله دانشجویان غیرشاغل به طور معناداری از پیشرفت تحصیلی بالاتری نسبت به دانشجویان شاغل برخورداند. در میان دانشجویان شاغل نیز، زنان نسبت به مردان و شاغلین پاره وقت نسبت به شاغلین تمام وقت از پیشرفت تحصیلی بالاتر برخوردار می باشند.
واژگان کلیدی: پیشرفت تحصیلی، دانشجویان شاغل، وضعیت شغل
مقدمه
نظام تعلیم و تربیت از جمله نظام آموزش عالی، همواره با محدودیت هایی مواجه بوده است که عدم توفیق گروهی از دانشجویان در بهره گیری از امکانات آموزشی و عدم پیشرفت تحصیلی رضایت بخش، یکی از آنها محسوب می شود.
در حوزه آموزشی، آنچه که به عنوان ملاک ارزشیابی قرار می گیرد، پیشرفت تحصیلی دانشجویان است. علاوه بر این، پیشرفت تحصیلی به عنوان ملاک قضاوت درباره کیفیت آموزشی دانشگاه نیز، مورد توجه محققان قرار می گیرد. تحقیقات انجام شده در ارتباط با عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی نشان می دهد که این عوامل ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را در بر می گیرد که تحت عنوان سرمایه های فرهنگی، اقتصادی شناخته می شوند ( ابدی و زمانی، .(1388 یکی از مؤلفه هایی که بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان تاثیر می گذارد، اشتغال آنهاست، دانشجویان سنین بالاتر به دلیل مسئولیت های خانوادگی، لزوم استقلال مالی و ... مجبور به اشتغال به کار در حین تحصیل هستند، در حالیکه نتایج پژوهش های مختلف، تأثیر مخرب اشتغال بر پیشرفت تحصیلی را نشان داده است. لذا در پژوهش حاضر تأثیر اشتغال بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی مورد بررسی قرار گرفته است.
موفقیت تحصیلی تحت تأثیر عوامل و مسائل زیادی می باشد؛ بی شک یکی از مشکلات اصلی اکثر دانشجویان تأمین مخارج تحصیلی و مشکلات معیشتی آنان است که می تواند بر موفقیت تحصیلی آنان اثر گذار بوده و باعث افت تحصیلی دانشجویان گردد. افت تحصیلی دانشجویان نه تنها به عنوان یک مشکل شخصی بلکه یک مشکل اساسی اجتماعی بوده و باید برای حل این مشکلات گام های اساسی برداشت، زیرا مسائل ناشی از افت تحصیلی دانش آموزان و دانشجوبان در آینده گریبان گیر جامعه خواهد شد.(هولمبرگ1، .(1985
در میان علل و انگیزه های کار در بین دانشجوبان به نظر میرسد که مسائل اقتصادی در صدر باشد. ولی صرف نظر از این علل، این فعالیتها میتوانند تاثیراتی به صورت مثبت یا منفی بر روی وضعیت تحصیلی دانشجو داشته باشد. .اشتغال علاوه بر اینکه باعث خستگی روحی و جسمی دانشجو می شود، زمان مطالعه و استراحت و فعالیت های علمی دانشجویان را کاهش داده و به نظرمی رسد که در موفقیت تحصیلی آنان اثر گذار باشد (جلالی، .(1363 افت تحصیلی دانشجویان و ترک تحصیل آنها علاوه بر مسائل و مشکلاتی که برای خود دانشجویان ایجاد می کند، زیان های مالی فراوانی را برای کشور در پی خواهد داشت، (ده بزرگی و همکاران، .(1378 جانسون و پی2 معتقدند که دانشجویان شاغل نتایج بهتری نسبت به دانشجویان غیر شاغل در دانشگاه داشته اند به علاوهکرُبل3 عقیده دارد که هر چه ساعات کار بیشتر باشد، نتیجه درسی بهتری برای دانشجو ایجاد می کند با این توضیح که ساعات کاری بیشتر از12 ساعت در هفته باعث افت تحصیلی دانشجو می شود (جانسون ،1993؛ استرن4، .(1997 اغلب دانش آموزانی که کار می کنند در تعادل بین کار مدرسه و انتظارات شغلی دچار مشکل می شوند (وورلی5، .(1995در پژوهش حاضر، تاثیر اشتغال به عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر پیشرفت تحصیلی مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. پیشرفت تحصیلی دانشجویان امری است که به دلیل تأثیر بر زندگی فردی و اجتماعی دانشجویان و همچنین تأثیر بر بازدهی دانشگاه بسیار مورد توجه مسئولین و محققین قرار گرفته است و تمام کوشش های این نظام به منظور جامه عمل
1. Holmberg 2 . Paye & Johnoson 3 . corlbell 4. Stern 5. Worley
پوشاندن به این امر مهم است و به عنوان یکی از مهمترین ملاکها در ارزیابی کیفیت دانشگاه ها مورد توجه است (علی بخشی و زارع، .(1389
پیشرفت تحصیلی: منظور از پیشرفت تحصیلی موفقیت در امر تحصیل است که می تواند به تخصص در امری خاص یا تخصص در بخشی از دانش منجر شود. در نظام آموزشی منظور از پیشرفت تحصیلی دستیابی به اهداف آموزشی مورد نظر در دوره آموزشی می باشد (مهاجر، (1371 .با توجه به الگوی لوین عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی عوامل فردی آموزشگاهی و خانوادگی است (بیابانگرد ، .(1383به طور یقین، مجموعه ای از عوامل (علاقه به رشته تحصیلی، مهارت های مطالعه ، سبک یادگیری، مهارت های شناختی و فراشناختی، ویژگی های شخصیتی، رشته تحصیلی، وضعیت تاهل، فقر اقتصادی، مشکلات خانوادگی و اشتغال در حین تحصیل و غیره) بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان تأثیر می گذارند.
موضوع اشتغال و دستیابی افراد به شغل مورد نظر از اساسی ترین نیازهای یک جامعه محسوب می شود. بیکاری به عنوان یک پدیده مخرب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مطرح بوده و رفع آن همواره از جمله دغدغه های اساسی برنامه ریزان بوده است (کرباسی و همکاران، .(1387 با توجه به مطالعات صورت گرفته در این پژوهش اشتغال فعالیتی است که برای گذراندن زندگی
æ برآوردن نیازهای روحی و جسمی افراد انجام می پذیرد. اشتغال مجموعه فعالیت هایی است که در یک دوره معین در مقابل آن مزدی پرداخت می شود. به بیان دیگر اشتغال عبارتست از بکارگیری منطقی نیروهای متخصص و تطبیق آنها با موقعیت های تخصصی مورد لزوم سازمانی را ممکن می سازد (دهقان، .(1380 اشتغال در میان دانشجویان به سرعت افزایش یافته است
æ اثر آن بر روی پیشرفت تحصیلی مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است (گرین6، 1987؛ به نقل از واتانابه7، .(2005 اشتغال علاوه براینکه باعث خستگی روحی و جسمی دانشجو می شود، زمان مطالعه و استراحت و فعالیتهای عملی دانشجویان را کاهش داده و به نظر می رسد که در موفقیت تحصیلی آنان اثرگذار باشد. افت تحصیلی دانشجویان و ترک تحصیل آنها علاوه بر مسائل و مشکلاتی که برای خود دانشجو ایجاد می کند، زیانهای فراوانی را برای کشور در برخواهد داشت. (ده بزرگی و همکاران، .(1378 وقتی که کمترینهای زندگی دانشجویی تأمین نمی شود و دانشجو مجبور می شود به مشاغل جانبی بپردازد تا خود و خانواده اش را اداره کند، در این صورت فرصت کمتری خواهد داشت تا به مطالعه دروس تحصیلی خود بپردازد و دچار خستگی جسمی و روحی شده و فراگیری او پایین می آید، این امر منجربه افت تحصیلی خواهد شد (هزارجریبی دستکی، .(1373
اکبرزاده (1385) در پژوهش خود تحت عنوان بررسی عوامل شخصی و تحصیلی مرتبط با سبکهای تفکر و رابطه آن با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان که نمونه مورد مطالعه وی 545 نفر از دانشجویان 300) دانشجوی دختر و 245 دانشجوی پسر) بودند، به این نتیجه رسید که عوامل شخصی (سن و جنس) و آموزشی (مقطع و دوره تحصیلی) می تواند بر سبکهای تفکر و پیشرفت تحصیلی اثر بگذارد.غلامعلی لواسانی و درانی (1382) پژوهشی درباره رابطه ویژگی های فردی و خانوادگی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رشته روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران انجام دادند و نتیجه گرفتند که دانشجویان شاغل در مقایسه با غیر شاغل به طور معنی دار از پیشرفت تحصیلی کمتری برخوردارند.
6 Greene 7 Watanabe
امانی (1380) در طرح تحقیقاتی خود با عنوان بررسی مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی اردبیل دریافت که پیشرفت تحصیلی دانشجویان با بومی بودن دانشجویان، وضعیت اسکان و نوع رشته تحصیلی مرتبط است، ولی با متغیرهای علاقه مندی به رشته تحصیلی، اشتغال دانشجویان، وضعیت اقتصادی خانواده، فاصله زمانی اخذ دیپلم و زمان ورود به دانشگاه و تعداد دفعات شرکت در کنکور، جنس، مشکلات خانوادگی، برخی از مقولات گذراندن اوقات فراغت، میزان حضور هفتگی در دانشکده رابطه معناداری وجود نداشت، نمونه مورد مطالعه وی 208 نفر از دانشجویان در دوگروه 48) نفر مورد و 160 نفر شاهد) بودند.
