بخشی از مقاله
چکیده
آموزش و پرورش به مثابه یک سازمان پویا، همیشه و در همه جا در طول تاریخ مورد توجه بوده است. بهرهگیری صحیح از سیاستهای اصلاحی ارزشیابی و بهسازی در توسعه آموزش به دور از هر گونه افراط و تفریط و یا تعصب کورکورانه میتواند دگرگونیهای مثبتی را در سیستم آموزشی ایجاد کند. کوشش در جهت این اصلاحات مشروط بر ایجاد هماهنگی و تجانس در لایههای مختلف نظام آموزش است در این راستا، قبل از هر گونه اقدامی ضرورت دارد که ویژگیهای آموزش و پرورش اثر بخش مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
نیل به این هدفها در نظام آموزشی، مستلزم یک برنامه ارزشیابی دقیق و اثربخش میباشد که ما در آموزش و پرورش باید به دنبال آن باشیم در این مقاله سعی بر آن شده است تا با ارائه تعریفی درست از ارزشیابی و اثربخشی و تعامل این دو مقوله با هم مطالبی از قبیل ضرورت و اهمیت ارزشیابی و اثربخشی، تاثیر بالقوه آن در آموزش و پرورش، ویژگیهای ارزشیابی و اثربخشی در آموزش و پرورش مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
مقدمه
هدف ارزشیابی آن است که میزان نزدیکی به نتیجه ی مورد نظر را نشان دهد و همچنین روشن نماید که تغییرهای ناشی از اجرا، تاچه حد در نیل به هدف های مطلوب موثر واقع گردیده است. به عبارت دیگر در ارزشیابی منظور آن است که روشن شود آیا موضوع مورد نظر مطابق با طرحی که برای اجرای آن تنظیم یافته، انجام گرفته است یا نه، در صورتیکه نتایج عملیات از مسیری که نیل به هدف های مطلوب را تامین کند منحرف شده باشد باید بتوان اقدماتی در جهت جلوگیری از وقوع یا تکرار این قبیل انحرافات انجام داد به زبان ساده تر مقصود از ارزشیابی این است که دریابیم در ابتدا کجا بوده ایم ؟ مطلوب ما چیست ؟ و در این راه تا کجا پیش رفته ایم و همچنین چه طرق و وسایل مفید تری برای نیل به اهداف مور نظر وجود دارد ؟
اثربخشی در مدیریت با تغییر میزان موفقیت نتایج حاصل از کار باید مهمترین هدف مدیر باشد. بازدهی کار یک مدیر نیز باید ازطریق صادره های مدیریت سنجیده شود نه میزان وارده ها یعنی موفقیتهای کاری او، نه مجموعه کارهایی که به وی محول می شود یا در روز انجام می دهد. اثربخشی چیزی است که از راه اعمال صحیح مدیریت به دست می آورد و انجام می دهد. اثربخشی چیزی است که مدیر از راه اعمال صحیح مدیریت به دست می آورد و به صورت بازده کار ارائه می کند. تعریف اثربخشی عبارت است از میزان موفقیت مدیر در زمینه بازدهی و نتایج کاری است که به او محول شده است. در مورد مفهوم اثربخشی آموزش تعریف جامع و مشخصی وجود ندارد زیرا فرایند دستیابی به آن، کار دشواری است. ارزیابی اثربخشی آموزش یعنی اینکه تاحدودی تعیین کنیم آموزشهای انجام شده تا چه حد به ایجاد مهارتهای مورد نیاز سازمان به صورت عملی و کاربردی منجر شده است. ارزیابی اثربخشی آموزش یعنی:
تعیین میزان تحقق اهداف آموزشی، تعیین نتایج قابل مشاهده از کارآموزان در اثر آموزشهای اجراشده، تعیین میزان انطباق رفتار کارآموزان با انتظارات نقش سازمانی، تعیین میزان درست انجام دادن کار که موردنظر آموزش بوده است، تعیین میزان تواناییهای ایجاد شده در اثر آموزشها برای دستیابی به هدفها.
مفهوم آموزش و تعریف آن
راز رشد در آموزش است،آموزش، وسیله انتقال مواریث کهن فرهنگی، اخلاقی، دینی و عرفانی هر جامعه است. فرهنگ اقوام مختلف بر آموزش صحیح استوار است. هدف از آموزش و پرورش، توسعه افکار انسانها و ایجاد ژرفنگری و خلاقیت، خودآگاهی، آزاداندیشی و تعالی در جامعه است. فرهنگی که همراه با تفکر انسان انسان گرایانه به وسیله آموزش انتقال بیاید، به اسقرار روابط مطلوب و حسن تفهم و همبستگی فکری و پرورش اندیشهها و تعالی شخصیت انسان میانجامد.
آموزش، موجب پرورش شعور اجتماعی در مسئولیت پذیری و آگاهی میگردد. آموزش ، انسانها را آرمان خواه، هدف گرا، مختار و سازنده میسازد. ابر مردان و دانشپروران تاریخ که موجب پرورش و رشد افکار عمومی جامعه شدهاند، ساخته و پرداخته فرهنگهایی هستند که دانشرا با ابزار آموزش و به عنوان میراث یک قوم از نسلی به نسل دیگری انتقال دادهاند، اکسیر آموزش باعث پیوند اندیشههای خلاق و قلبهای حساس شده و انسانها را به صورت خلقی یک دل و همسو برای سازندگی مرز و بومهایشان به پویایی در میآورد. آموزش، چهره معرفت و جوهر حقیقت جلا میبخشد. جهانشناسی، جهاننگری توحیدی، خداشناسی بر پایه آموزش استوار است.
برای رسیدن به این هدفها و موهبتها باید در جستجوی ابزار و روشهای کارساز و معقول برای انتقال آموزش باشیم. تا شیوهای اثر بخش، هم آموزش دهنده و هم آموزش گیرنده با سهولت و احساس تعلق خاطر برانگیخته شده و با به زیر آوردن چرخ نیلوفری، بشریت را از سرگردانیرهایی بخشد.
آموزش نه یک نهاد است و نه یک دوره، بلکه آموزش مجموعه فعالیتهایی است که در خدمت پرورش و کارآموزی قرار می گیرد، معمولاً به فعالیتهایی که معلم به تنهایی یا به کمک مواد آموزشی انجام میدهد آموزش میگویند. او آموزش را به این صورت تعریف میکند: آموزش به هرگونه فعالیت یا تدبیر از پیش طرحریزی شدهای گفته میشود که هدف آن ایجاد یادگیری در یادگیرندگان است
تعاریف ارزشیابی
ارزشیابی فرایندی برای قضاوت درباره شایستگی یا ارزش چیزی به حساب می آید. ما انسانها با استفاده از عقل سلیم و تجربه همواره با ارزشیابی سرو کار داریم. با این حال ارزشیابی حرفه یی، چیزی فراتر از عقل سلیم و تجربه است. رالف تایلر بنیانگذار ارزشیابی، ارزشیابی را عمل مقایسه هدف ها و عملکرد های برنامه می داند
پاتون ارزشیابی را - - گردآوری اطلاعات درباره فعالیت ها ، ویژگیها و بروندادهای برنامه به منظور قضاوت درباره برنامه، بهبود اثربخشی برنامه، و یا اطلاع رسانی برای تصمیم گیری جهت برنامه ریزی آینده - - می داند.
