بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از انجام تحقیق حاضر تأثیر بهکارگیری شیوههای نوین - یادگیری تلفیقی ، یادگیری سیار - در ارتقاء اثربخشی برنامههای آموزش ضمن خدمت از دیدگاه کارکنان بانک ملی اداره امور شعب غرب تهران میباشد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از نظر شیوه جمعآوردی دادهها از نوع تحقیقات زمینهیابی است. جامعه آماری تحقیق، شامل کلیه کارکنان بانک ملی اداره امور شعب غرب تهران در سال 1394 به تعداد 1480 نفر میباشد که با استفاده از جدول مورگان نمونهای به حجم 306 نفر تعیین گردید. برای گردآوری دادهها از یک پرسشنامه محقق ساخته، 41 گویهای براساس ویژگیهای شیوههای نوین آموزشی - یادگیری تلفیقی، یادگیری سیار - در مقیاس 5 درجهای لیکرت استفاده شد. روایی پرسشنامه با نظر استاد راهنما و پایایی آن نیز در یک مطالعه مقدماتی که بر روی 30 نفر انجام شد، با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ عدد 0,73 محاسبه گردید. دادههای جمعآوری شده به کمک آمار توصیفی - جدول فراوانی، نمودار، درصد، میانگین و آزمون کلموگروف اسمینورف - و روشهای آمار استنباطی - آزمون t تک نمونهای و آزمون فریدمن - با استفاده از نرمافزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد: از دیدگاه کارکنان بانک ملی اداره امور شعب غرب تهران یادگیری تلفیقی، یادگیری سیار، در ارتقاء اثربخشی برنامههای آموزش ضمن خدمت کارکنان تأثیر دارند. همچنین از نظر کارکنان آموزش تلفیقی، یادگیری سیار در اولویت و اهمیت اول تا دوم در اثربخشی برنامههای آموزش ضمن خدمت میباشند.
مقدمه
تغییرات سریع و مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در عصر حاضر، باعث کاربرد رویکردها و شیوههای جدیدی در آموزش کارکنان شده است. با توجه به گستردگی تغییرات و نیاز به تغییر در شیوههای آموزشی و همچنین اهمیت اثربخشی آموزشهای ضمن خدمت، کاربرد شیوههای نوینی مانند آموزش مبتنی بر کامپیوتر، یادگیری سیار، یادگیری مبتنی بر وب و آموزش تلفیقی در آموزش کارکنان، از جمله راهکارهایی است که میتواند همراهی با تغییرات سریع را تسهیل نماید، دسترسی کارکنان سازمانی را به آموزشهای موردنیاز فراهم نماید و بر اثربخشی و ارتقاء کیفیت نظام آموزش کارکنان تأثیر بگذارد. امروزه اهمیت و نقش آموزشهای ضمن خدمت بر هیچ سازمانی پوشیده نیست و هر سازمانی به تناسب اهمیتی که به این مهم داده است وقت و سرمایهای را به تربیت نیروی انسانی خود اختصاص میدهد. آموزش ضمن خدمتی که با دورههای حساب شده ادامه یابد و ضمن کوشش در افزایش توان مهارت و دانش کارکنان، در حل مسائل و مشکلات محیط کار نیز چاره ساز باشد میتواند به بقای سازمان خود مطمئن باشد. از این رو تلاش مستمر در بهبود کیفیت آموزش ضمن خدمت میتواند منافع قابل ملاحظهای به همراه داشته باشد.از سوی دیگر ظهور پدیدههای جدید و اختراعات در هر عصری تمامی جوانب زندگی انسانها - اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی - را تحت تأثیر خود قرار میدهد. در عصر حاضر نیز ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات تأثیر عمیقی بر تمامی جوانب زندگی انسانی گذاشته و در همه عرصههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وارد شده است. این پدیده با داشتن انبوه اطلاعات و امکان توزیع سریع آن با شتابی فزاینده وارد نظامهای تعلیم و تربیت شده و روشهای آموزش را متحول نموده و روشهای جدیدی را با توجه به خاصیت غنی بودن از نظر اطلاعات به نظامهای آموزشی معرفی کرده است.بنابراین، افزایش رایانههای شخصی و سرعت روز افزونِ نرخ افزایش سواد فناوری اطلاعات - ITL - 1 افراد، شرایط خوبی را برای حرکت سازمانها به سمت یک انقلاب آموزشی از طریق دنیای مجازی فراهم آورده است. به نحوی که اکنون بهطور روز افزونی یادگیری الکترونیکی به منزله روش عمده و اصلی برای تربیت کارکنان در سازمانها پذیرفته شده است - اندرسون و الومی2، . - 2004 این پژوهش نیز در پی بررسی و ارزیابی کاربرد شیوههای نوین یادگیری در ارتقاء اثربخشی برنامههای آموزش ضمن خدمت از دید کارکنان بانک ملی میباشد تا با ارزیابی نظر آنان نسبت به ویژگیها و خصوصیات هر کدام از شیوههای نوین آموزشی، تأثیر هر یک از شیوهها را در ارتقاء اثربخشی برنامههای آموزش ضمن خدمت کارکنان شناسایی نماید. با توجه به اینکه آموزش و بهسازی منابع انسانی، نوعی سرمایهگذاری مفید و یک عامل کلیدی در توسعه محسوب میشود که اگر به درستی و شایستگی برنامهریزی و اجرا شود، میتواند بازده اقتصادی قابل ملاحظهای داشته باشد. نتایج پژوهشها نشان میدهند که توجه به آموزش و بهسازی نیروی انسانی تأثیرات مثبتی بر عملکرد سازمان دارد. همچنین سازمانهای امروزی با چالشهای آموزش ناکافی و عدم به اشتراکگذاری دانش مواجه هستند، این چالشها سازمانها را از استفاده از پتانسیلهای نیروی انسانی خود محروم میسازد. تقرباًی % 80 از سازمانهای با عملکرد سطح پایین و % 62 از سازمانهای با عملکرد سطح بالا سرمایهگذاری مناسبی از نظر پول و زمان برای توسعه و بهسازی نیروی انسانی خود نمیکنند. در این میان بیش از % 70 از سازمانها مشکل صلاحیت و شایستگی کارکنان را بهعنوان یکی از پنج چالش خود بیان نمودهاند که در این صورت یک تیم ناکارآمد میتواند تا % 76 اثر منفی بر بهرهوری و کیفیت عملکرد سازمان بگذارد. همچنین % 25 از کارکنان بهدلیل عدم وجود آموزشهای لازم و یا فرصتهای کافی جهت توسعه شغلی ترک شغل مینمایند - هلند3، . - 2014از سوی دیگر اگر آموزش کارکنان نتواند تا % 85 بازگشت سرمایه داشته باشد اثربخش نبوده است. کارکنان آموزش دیده پس از 3 الی 4 ماه آنچه را که در دورههای آموزشی آموختهاند فراموش میکنند. در پژوهشهای مختلف نرخ یادداری در آموزشهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در مقایسه با آموزشهای سنتی تا % 60 بهدست آمده است، چرا که این نوع یادگیریها دانش را در نوک انگشتان کارکنان در هر زمانی که آنها به آن نیاز دارند قرار میدهد و آموزشهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات به اندازه 5 برابر آموزش سنتی صرفهجویی زمانی دارد و سرعت یادگیری در آن % 60 سریعتر از آموزشهای سنتی است - هلند، . - 2014 لذا واقعیت موجود نشان از آن دارد که روشهای آموزشی سنتی دیگر پاسخگوی جهان متغیر و متحول امروز نیست. تحقیقاتی که در برخی کشورها انجام شده است، نشان دهنده آن است که در عرض 5 سال بیش از %60 آموزشهای کارکنان کارایی خود را از دست داده و نیاز به تجدید دوره احساس میشود بنابراین میتوان گفت نرخ بالای تغییرات جهانی و هزینه بالای آموزشهای سنتی، شرکتها و سازمانها را به سمت یک معضل اساسی پیش برده، به نحوی که چنانچه مدیریت سازمان حاضر به پرداخت هزینههای مداوم آموزش و بهروز رسانی مستمر کارکنان خود نباشد، بالاجبار محکوم به شکست در دنیای متغیر کنونی است. آیا دنیای متغیر کنونی، خود راه حل این معضل را پدید نیاورده است؟ بانک ملی هر ساله دورههای آموزش ضمن خدمت بسیاری را برای کارکنان تمام شعب خود در تهران برگزار مینماید. از جمله مسائل پیش روی مدیران در این آموزشها مسأله اثربخشی دورههای آموزشی، دسترسی کارکنان شعب مختلف در سراسر کشور به دورههای آموزشی، هزینههای بالا جهت تجمیع کارکنان از سراسر کشور در تهران جهت ارائه آموزشهای موردنیاز، و مشکلات مربوط به منفک شدن کارکنان از مشاغل خود در اثر شرکت آنان در دورههای آموزشی میباشد که بایستی به دنبال راه حلی در این زمینه بود تا علاوه بر دسترسی آسان کارکنان به دورههای آموزشی و رفع محدودیتهای موجود در زمینه امکانات آموزشی به اثربخشی بالایی نیز دست یافت. با توجه به آنچه گفته شد، این پژوهش بر اساس مولفهها و عناصر اصلی آموزش یعنی برنامهریزی، اجرای، و ارزشیابی آموزشی - اویسال2، - 2012، در شیوههای نوین یادگیری که امروزه در سازمانها و شرکتهای مختلف کاربرد بسیاری دارد، طراحی شده است و در جستجوی این است که آیا بهکارگیری شیوههای نوین یادگیری - یادگیری تلفیقی و یادگیری سیار - در ارتقاء اثربخشی برنامههای آموزش ضمن خدمت کارکنان تأثیر دارد؟
چارچوب نظری تحقیق
در دنیای کنونی، نقش دانش و انسان دانا و ماهر بهعنوان مؤلفه اصلی توسعه مطرح گردیده و برخورداری از آموزش و دانش، عامل اصلی برتری و تمایز و رشد در محیط کار، جامعه و کیفیت زندگی شده است. در این شرایط دیگر آموزش سنتی پاسخگوی نیازهای متغیر جامعه کنونی نبوده و لزوم ایجاد تغییرات لازم در نظام آموزشی به نحوی که توانایی هماهنگی با سازمانهای برتر و سازمانهای دانایی محور را دارا باشند، لازم است. از طریق آموزش میتوان نارضایتی مشتریان از خدمات و کالاهای عرضه شده را کاهش داد علاوه بر آن روحیه کارکنان را تقویت نمود، بروندادهای نامناسب، هزینه زیاد، اثربخشی کم را کاهش داد و در هر مرحله از پیدایش و شکلگیری یک برنامه عملیاتی در سازمان، کیفیت دروندادها و بروندادها را افزایش داد. بهعبارت دیگر سازمانها برنامههای آموزشی را با این قصد طراحی میکنند که در عمل به اهداف خود، جامعه عمل بپوشانند. برای آگاهی از رابطه میان شیوههای نوین یادگیری - یادگیری تلفیقی و یادگیری سیار - درارتقاء اثربخشی برنامههای آموزش ضمن خدمت کارکنان مطالعه مقدماتی انجام گرفته و نظریات و دیدگاههای اندیشمندان مختلف در باره موضوع مورد بررسی را مطرح کردیم. برخی از این نظریات و مدلها اساس و زیربنای سوالات و متغیرهای مورد بررسی ما را تشکیل می دهند. بنابراین به طور خلاصه به برخی از آنها اشاره می کنیم
